Provincie Noord-Brabant

Persbericht

Datum

25 oktober 2007

Nummer

223

Amerikaanse onderzoekers in Elsendorp Internationale belangstelling voor proef met luchtwassers in Brabant

De proef met luchtwassers in varkensbedrijven in het oosten van de provincie, kan op internationale belangstelling rekenen. Eerder brachten gasten uit de Krim en de Franse departement Finistère (Bretagne) een bezoek aan de regio. Vandaag bezochten Amerikaanse onderzoekers het bedrijf van Nico van Deursen in Elsendorp. Van Deursen heeft 750 zeugen en 5000 vleesvarkens. Sinds begin 2007 werkt hij mee aan de proef om met gecombineerde luchtwassers de stankhinder te reduceren.

Wetenschappers van de Iowa State University onderzoeken in hun eigen land de milieuproblemen in de pluimvee- en varkenshouderij. De Amerikanen zijn met name geïnteresseerd in de ontwikkelingen rond luchtwassers in Europa, maar ook in andere emissiearme oplossingen voor geur- en ammoniakuitstoot. De verwachting is dat op termijn ook in de VS voor grootschalige bedrijven emissiearme maatregelen moeten worden toegepast.

Tijdens het bezoek aan Elsendorp kregen de Amerikanen uitleg over de werking van de gecombineerde luchtwassers, de ontwikkelingen die de systemen doormaken en de beleidsmatige belangstelling voor deze systemen.

Op het bedrijf van Nico van Deursen zijn sinds kort onderzoeksmetingen van start gegaan. Het onderzoek zal in totaal drie jaar duren. De bedoeling is uiteindelijk om de prestaties van de technische systemen verder te verbeteren.

Bijlage:

Wat zijn Gecombineerde Luchtwassers? Al geruime tijd bestaan er luchtwassers voor varkens- en pluimveebedrijven. Deze systemen hebben één of meer luchtdoorlatende filterbed(den) die geplaatst worden achter de ventilatoren die de stallucht afvoeren. Door deze wanden te bevochtigen en te spoelen met water en de lucht hierlangs te leiden worden ammoniak, geur en fijnstof uit de stallucht verwijderd. Om het reinigend vermogen van deze systemen te vergroten zijn er gecombineerde luchtwassers ontwikkeld. Deze systemen combineren twee of meerdere waswanden en verschillende technieken om op deze wijze een integrale aanpak en daarmee hoge mate van reiniging te creëren voor zowel ammoniak, geur als fijnstof. Onderstaande figuur geeft een overzicht van de werking.

Waarom Gecombineerde Luchtwassers?

· Integrale aanpak Brabant kent forse (over)belasting met ammoniak, geur en fijnstof. Met name gecombineerde luchtwassers zijn bijzonder effectief op al deze milieucomponenten. Door de toepassing van deze techniek worden de stalemissies integraal aangepakt en wordt in één keer meerdere stalemissies teruggebracht.

· Ammoniakreductie Een gecombineerde luchtwasser is een goede oplossing voor ammoniakuitstoot reductie. Het reductiepercentage verschilt tussen de systemen, maar is over het algemeen hoog te noemen. De reductie percentages zijn vastgesteld op 70% of 85%. Door de leveranciers wordt er momenteel gewerkt aan de verbetering van deze reductiepercentages om ook bij gecombineerde systemen 95% ammoniakemissiereductie te kunnen realiseren. In vrijwel geheel Noord-Brabant ligt er nog een flinke opgave om de lokale en achtergronddepositie van ammoniak terug te dringen. · Geurreductie Een gecombineerde luchtwasser is het meest effectieve systeem voor de reductie van geuruitstoot. De reductiepercentages liggen tussen de 70% en 80%. Geurbelasting wordt door de omwonenden en burgers in het algemeen als een van de meest hinderlijke aspecten van varkens- en pluimveebedrijven ervaren. Reductie hiervan draagt bij aan de afname van het aantal geurgehinderden en aan de betering van de maatschappelijke acceptatie van de bedrijven. · Fijnstofreductie Een gecombineerde luchtwasser is een goede oplossing voor fijnstof; het reductiepercentage is hoog; 80%. Veel van de andere maatregelen zijn minder effectief en daarom minder geschikt. Toelichting: alleen olie vernevelen en "absoluut of medium"filters voor stof komen qua effectiviteit in de buurt; maar zijn dan ook alleen een oplossing voor fijnstof. Maatregelen zoals ander strooisel, ander soort voer, vermindering hokbevuiling, water vernevelen en interne luchtzuivering zijn veel minder effectief. Ammoniak is daarnaast een belangrijke bron van secundair fijnstof. Ammoniak reageert in de lucht met andere stoffen; hieruit ontstaan zogenaamde aerosolen; secundair fijnstof. Dit zijn met name deeltjes met een kleine diameter; deze worden relevanter in het kader van de mogelijke PM2,5 norm van de EU in de toekomst. Door luchtwassers op zoveel mogelijk bedrijven toe te passen (bij voorkeur op alle IPPC bedrijven) verlagen we ook de achtergrondconcentratie van fijnstof. In Brabant draagt de veehouderij net zoveel bij aan de fijnstof emissie als het verkeer en er ligt dan ook een flinke uitdaging om de fijnstofemissie tot aanvaardbare proporties terug te brengen. Gecombineerde luchtwassers zijn net als roetfilters een effectieve generieke maatregel om de luchtkwaliteit te verbeteren. Dit blijkt ook uit een recent rapport van het MNP (Korsteneffectiviteit van aanvullende maatregelen voor een schonere lucht, MNP rapport 500091001/2007, Smeets, et al, augustus 2007). · Bovenwettelijk Luchtwassers zijn een verdergaande technische maatregel. Omdat de maatregel vaak verder gaat dan wettelijk verplicht, biedt dit overheden de mogelijkheden om de aanschaf te subsidiëren. · Uitvoeren wetgeving Een groot aantal bedrijven moet nu of de komende jaren investeren in bedrijfsopzet in verband met de IPPC-richtlijn, de AMvB Huisvesting en het welzijnsbesluit. In het kader van de reconstructie worden diverse bedrijven verplaatst. Gecombineerde luchtwassers zijn bij uitstek geschikt bij deze bedrijfsaanpassingen omdat ze integraal meerdere stalemissies reduceren. Toekomstige (duurdere) stalaanpassingen om aan nieuwe regelgeving te voldoen kan hiermee worden voorkomen. Door nu als overheid gecombineerde luchtwassers te stimuleren is de kans groter dat bedrijven die nu moeten investeren de keuze maken voor een integraal systeem. Zonder die stimulans zullen bedrijven eerder geneigd zijn om te kiezen voor een ander, niet integraal stalsysteem.

· Draagvlak Veel veehouders en hun belangengroeperingen staan positief tegenover het gebruik van deze techniek. Ook zij zien gecombineerde luchtwassers als een mogelijkheid om de belasting voor de omgeving te minimaliseren en daarmee de duurzaamheid van hun bedrijfsvoering vergroten. Hiermee kan de ondernemer zijn bestaansrecht vergroten. · Doorontwikkeling De praktijk laat zien dat de toepassing van deze nieuwe generatie luchtwassers een vlucht neemt. Volgens onderzoekers en het bedrijfsleven zijn er nog volop mogelijkheden om de werking nog te verbeteren en de kosten te verlagen. Door een innovatieslag in de afgelopen jaren zijn de kosten en bijvoorbeeld het energieverbruik aanzienlijk gedaald. Daarnaast zijn er voorbeelden in zowel de varkenshouderij als de pluimveehouderij dat luchtwassers prima te combineren zijn met een beter stalklimaat. Door de stallucht in de zomer te koelen en in de winter te verwarmen (via warmtepompen/grondwater/ warmtewisselaars) neemt de ventilatiebehoefte van stallen sterk af. Dit levert een directe besparing op elektriciteitskosten en de verwarmingskosten. De toepassing van luchtwassers wordt in die situaties aantrekkelijker omdat de luchtwasser kleiner zijn en omdat er aanzienlijk minder lucht (=weerstand) door de luchtwasser hoeft. Als bijkomend voordeel heeft deze toepassing dat gezondheid en welzijn van zowel de ondernemer als het dier wordt verbeterd door een stabieler stalklimaat.

Aandachtspunten Luchtwassers

· Controle en handhaving De controle en handhaving van luchtwassers levert in de praktijk nog enkele problemen op. Vergelijkbaar met vele andere stalsystemen is het rendement op de emissiereductie moeilijk of niet vast te stellen. Daarom is het noodzakelijk om de werking van het systeem te controleren om aan de hand daarvan het rendement af te leiden. De afgelopen jaren is duidelijk veel geleerd uit de praktijk. Aan de hand van goede vergunningsvoorwaarden en controleformulieren die landelijk zijn opgesteld is een goede controle en handhaving goed mogelijk. Door onderzoek, praktijkervaring en doorontwikkeling van de systemen worden de komende jaren nog betere handvatten voor de controle en handhaving van deze systemen ontwikkeld. · Energieverbruik Toename van het energieverbruik is onlosmakelijk verbonden aan de toepassing van Gecombineerde Luchtwassers. Het energieverbruik van de diverse pompen en onderdelen is de afgelopen jaren echter al fors teruggebracht. De belangrijkste oorzaak van de toename van het energieverbruik zit met name in de hogere luchtweerstand. De luchtwasser remt de uitstroom van de stallucht en hierdoor verbruiken de ventilatoren meer elektriciteit om de ventilatie op peil te houden. Door te kiezen voor een goede dimensionering en door de filterwanden schoon te houden kan een overmatige weerstand en daarmee extra energieverbruik worden voorkomen. · Opzet en installatie Dimensionering en positionering van de luchtwasser is van essentieel belang voor de werking. Bochten in de luchtstroming, vernauwingen en verwijdingen in de luchtkanalen veroorzaken extra energieverbruik. Door een goed stalontwerp en een juiste installatie van de systemen kunnen problemen en extra energieverbruik worden voorkomen. Gebruik van deskundige en ervaren adviseurs wordt aanbevolen. Een goede bouwcontrole bij de oplevering van de stal zorgt voor een goede uitgangssituatie. · Spuiwater Het waswater van de filterwanden wordt regelmatig ververst. Hierdoor ontstaat een spuistroom die moet worden opgeslagen op het bedrijf. Door middel van een geijkte volumestroommeter kan de hoeveelheid spuiwater nauwkeurig worden bepaald. Het spuiwater afkomstig van een gecombineerde luchtwasser met een chemische filter kan worden afgevoerd door een erkende Nederlandse meststoffenhandelaar. Het biologische spuiwater kan bij het verkrijgen van een vergunning worden geloosd op het riool of anders worden afgevoerd als een meststof. In een aantal gevallen is het ook mogelijk om het biologische spuiwater uit te rijden over bouwland. In beide gevallen bestaat er echter onduidelijkheid over de regelgeving, controle en toezicht op deze trajecten. Deze vallen immers buiten de werkingssfeer van de milieuvergunning waarin de gecombineerde luchtwasser vaak is opgenomen. · Onderzoeksprogramma Bovenstaande aandachtspunten worden momenteel onderzocht in het onderzoeksprogramma Gecombineerde Luchtwassers van de ministeries VROM en LNV. Door een reeks van metingen op praktijkbedrijven en door middel van een innovatieregeling worden verbeteringen op deze aandachtpunten nagestreefd en wordt gezocht naar oplossingen. Als provincie Noord-Brabant ondersteunen wij dit onderzoek door het opzetten van een eigen pilotproject en ondersteunen wij de inrichting van meerdere onderzoeksbedrijven. In Brabant zijn al drie van dergelijke praktijkbedrijven in werking.