107 - Invloed van zomertijd op biologische klok groter dan gedacht
Publicatie in Current Biology
Datum: 25 oktober 2007
Wetenschappers van de Rijksuniversiteit Groningen en de
Ludwig-Maximilians-Universität München hebben aangetoond dat de
zomertijd een langdurig en behoorlijk groot effect heeft op onze
biologische klok. Een kwart van de wereldbevolking ondergaat elk jaar
weer de zomertijd. Dankzij deze maatregel - ingevoerd in de vorige
eeuw - blijft het in de zomermaanden 's avonds langer licht. Maar over
de effecten van het verzetten van de klok op het menselijk lichaam was
tot nu toe weinig bekend. In de Current Biology van deze week maken
zij dit bekend.
De basis van het onderzoek is een online vragenlijst (te vinden op
www.euclock.org) naar slaapgedrag, die door meer dan 50.000 mensen uit
de hele wereld is ingevuld. Met deze vragenlijst, de München
ChronoType Questionnaire (MCTQ), wilden de onderzoekers achterhalen
wat de verdeling is tussen avondmensen en ochtendmensen. Bij het
analyseren van de verzamelde data bleek echter verrassend dat het
slaappatroon ernstig verstoord raakt tijdens de zomertijd.
Intern ritme
Het menselijk lichaam heeft een eigen dagritme, ook wel de biologische
klok genoemd, dat ongeveer 24 uur bestrijkt. Dit zogenaamde circadiane
(dagrond) ritme stuurt onder andere de slaap aan. Maar omdat dit ritme
niet precies 24 uur duurt, moet het steeds bijgesteld worden. Dat
gebeurt voornamelijk via licht. Tijdens de wintertijd (de normale
tijd) loopt ons interne ritme ongeveer gelijk met de
licht/donker-cyclus. Maar tijdens de zomertijd is dit niet het geval:
ons interne ritme past zich in die periode niet aan. Daardoor slapen
we minder en neemt wellicht de kwaliteit van onze slaap af in de
zomermaanden.
Avondmensen
Volgens Martha Merrow, hoogleraar moleculaire en genetische
chronobiologie in Groningen, waren de resultaten van eerdere
onderzoeken naar de effecten van zomertijd inconsistent. Dankzij de
grootschaligheid van dit onderzoek is er eindelijk meer duidelijkheid.
Naast de analyse van de MCTQ-vragenlijsten deden de onderzoekers ook
nog een kleinschaliger studie naar de precieze effecten van de
zomertijd bij avondmensen en ochtendmensen. Ze ontdekten dat vooral
avondmensen aanpassingsproblemen hebben als de zomertijd ingesteld
wordt. Het slaappatroon van beide groepen herstelt zich overigens weer
snel als de zomertijd afgelopen is.
Seizoensgebonden
Merrow en haar Duitse collega's denken ook dat de introductie van de
zomertijd een van de factoren is die ervoor gezorgd hebben dat het
menselijk gedrag, onder andere het voortplantingsgedrag, de afgelopen
decennia minder seizoensgebonden is geworden. Onze biologische klok
raakt door de zomertijd zo in de war dat hij niet meer goed in staat
is te bepalen in welk seizoen we zitten.
Afschaffen
De onderzoekers weten nog niet waarom de zomertijd
aanpassingsproblemen geeft, en waarom vooral avondmensen er last van
hebben. Dat is iets wat nu uitgezocht moet gaan worden. Maar aangezien
het effect van de zomertijd op onze biologische klok veel groter is
dan voorheen werd gedacht, pleiten de onderzoekers ervoor de zomertijd
te herevalueren en eventueel af te schaffen.
Noot voor de pers
Prof.dr. Martha Merrow. Tel. 050 363 2064 (werk). E-mail:
m.merrow@rug.nl
Redactie
Afdeling Communicatie / Postbus 72, 9700 AB Groningen / (050) 363 44
44 / communicatie@rug.nl / www.rug.nl
Rijksuniversiteit Groningen
De Rijksuniversiteit Groningen behoort tot de top van de Europese
research-universiteiten en is zeer internationaal georiënteerd. De
universiteit is maatschappelijk actief en voelt zich betrokken bij
haar omgeving. Talent, ambitie en prestatie van de 25.000 studenten en
5.500 medewerkers worden waar mogelijk gehonoreerd.
Rijksuniversiteit Groningen