LTO Noord


Land- en Tuinbouworganisatie Nederland Minister van Landbouw, Natuur en Voedselveiligheid Postbus 29773, 2502 LT Den Haag Mevrouw G. Verburg Bezoekadres : Bezuidenhoutseweg 225 Postbus 20401 2594 AL Den Haag 2500 EK DEN HAAG Bankrekening : 35.76.06.760 Telefoon : 070-3382700 Fax : 070-3382710 E-mail : secretariaat@lto.nl

Datum : 17 oktober 2007
Ons kenmerk : AJM/ abg/10.024
Onderwerp : brandbrief inzake stikstof gebruiksnormen Informatie : drs. M.Heijmans M 06 21 21 24 06

Geachte Minister Verburg,

Middels deze brandbrief willen wij u namens LTO Nederland van onze grote zorgen rond de stikstof gebruiksnormen op de hoogte brengen. De komende maanden vindt de politieke besluitvorming plaats over aanpassingen van het mest- en mineralenbeleid. De gebruiksnormen voor stikstof vormen een zeer belangrijk onderdeel van de discussie.

Een eventuele aanscherping van de stikstof gebruiksnormen voor bouwland op alle grondsoorten in 2008 en 2009 heeft grote economische en maatschappelijke gevolgen, is onvoldoende onderbouwd, is niet nodig en schiet haar doel voorbij. LTO Nederland verzet zich dan ook tegen een aanscherping van de stikstof gebruiksnormen. Tevens roepen wij markt- en ketenpartijen op onze boodschap actief te onderschrijven.

Onevenredig grote negatieve economische en maatschappelijke gevolgen De huidige stikstof gebruiksnormen bevinden zich voor een groot aantal teelten al onder het landbouwkundige bemestingsadvies. Bijsturen in de teelt voor afwijkende neerslagpatronen, zoals ook dit jaar weer optraden, is hierdoor niet meer mogelijk. Door klimaatveranderingen in de toekomst, met meer extremen in de weersomstandigheden, zullen vaker afwijkende neerslagpatronen te zien zijn. Een aanscherping van de stikstof gebruiksnormen ten opzichte van 2007 zal rampzalige gevolgen hebben voor de teelt van vollegrondsgroenten, vele akkerbouwgewassen, waaronder bijvoorbeeld consumptieaardappelen, en bloembollen. En daarmee dus ook voor alle voorafgaande en volgende schakels in de keten. Het niveau van stikstofbemesting heeft niet alleen invloed op de opbrengst in kilogram per hectare, maar juist ook op de kwaliteit. Een klein stikstoftekort kan leiden tot een grote afname in de kwaliteit, waardoor het product onverkoopbaar wordt. Oogsten is dan niet meer aan de orde, het product zal op het land ondergewerkt worden, met alle negatieve milieugevolgen van dien.
Hierdoor ontstaan tekorten in de hele keten. Bedrijfsverplaatsingen naar het buitenland met bijbehorende gevolgen voor de Nederlandse werkgelegenheid zijn niet uitgesloten, en Nederland zal meer en meer voedsel van elders moeten importeren. Bovendien zullen de toch al sterk toegenomen consumentenprijzen drastisch stijgen. Een gevarieerde en gezonde voeding zal hierdoor voor velen een kostbare zaak worden. Ook ons nationale symbool, de bloembollenteelt, loopt gevaar uit het landschap te verdwijnen.


Onvoldoende onderbouwing nieuw beleid
Berekeningen waaruit een milieukundige noodzaak tot aanscherping moet blijken zijn tot op heden niet volledig transparant gemaakt en blijken gebaseerd te zijn op metingen in een beperkt gebied, voor een beperkt aantal gewassen en uitsluitend uit de periode voordat de gebruiksnormen van kracht waren. Verder maken deze berekeningen ook nog eens geen onderscheid tussen belasting van het grondwater door actuele bemesting en belasting vanuit de bodemvoorraad die in het verleden is opgebouwd. Onderzoek naar lagere stikstof gebruiksnormen houdt onvoldoende rekening met de bodemvruchtbaarheid op langere termijn en de effecten op de kwaliteit. De berekeningen tonen dus volstrekt onvoldoende aan, dat de huidige, reeds aangescherpte, gebruiksnormen, ontoereikend zijn om verdere verontreiniging te voorkomen en dat een verdere aanscherping noodzakelijk zou zijn.

Noodzaak aanscherpingen niet in beeld
Er is reeds een enorme vooruitgang geboekt in het verbeteren van de milieukwaliteit. De Milieubalans 2007 laat voor de periode 1992 tot en met 2005 een halvering van het nitraatgehalte in het grondwater van het zandgebied zien. En de gestage afname zet ook na 2001 door bij een gelijkblijvend stikstofoverschot van de bodem. Aangezien verwacht mag worden dat de in 2006 ingevoerde gebruiksnormen, inclusief de reeds in 2005 besloten kortingen in 2007, nog effectiever zullen zijn dan het voorafgaande beleid, zal deze afname zich doorzetten. Zo komen de door Nederland en Europa gestelde doelen, ook bij de huidige gebruiksnormen, binnen enkele jaren binnen bereik. In het Derde Nederlandse Actieprogramma wordt slechts gesteld, dat in 2009 de gebruiksnormen op een niveau dienen te zijn waarmee het behalen van de 50 mg nitraat/l binnen bereik komt, zonder dat daarbij een verdere termijn voor het behalen van deze doelstelling wordt genoemd.
Hierbij dient tevens de Europese Nitraatrichtlijn kritisch beschouwd te worden. Ten eerste wordt geen datum voorgeschreven, waarop de vermeende indicatie- of streefwaarde van 50 mg nitraat/l behaald dient te worden. Ten tweede wordt de 50 mg nitraat/l in de Nitraatrichtlijn niet gesteld als absoluut te halen doel op ieder moment onder ieder perceel. Deze waarde dient volgens de Nitraatrichtlijn (bijlage I) slechts als criterium voor het vaststellen van gebieden (wateren) waarin bepaalde maatregelen genomen dienen te worden.
Het lijkt erop alsof we in Nederland zijn overgeleverd aan de willekeur van de Europese Commissie en het Nitraatcomité: Nederlandse bewindslieden zouden zich hier uitdrukkelijk tegen moeten verzetten.

Lagere gebruiksnormen schieten doel voorbij: stimulerend beleid noodzakelijk Een aanscherping van de gebruiksnormen zal ervaren worden als een bestraffing van goed gedrag. De sector zal hierdoor de motivatie voor verdere milieu-inspanningen verliezen. Ook draagt verdere aanscherping het gevaar van criminalisering in zich, waardoor naleving zich meer en meer aan controle zal onttrekken. U lijkt in het beleid puur en alleen de restrictieve benadering te kiezen. LTO Nederland pleit juist krachtig voor een stimulerend beleid. Enerzijds door middel van het via ondernemersgroepen verspreiden en implementeren van reeds ontwikkelde kennis van goede landbouwpraktijk. Daarom zouden voor de periode 2008-2012 minimaal 200 ondernemersgroepen in de plantaardige teelten moeten worden opgestart. Anderzijds door het stimuleren van het verder (door-)ontwikkelen van nieuwe technologieën (o.a. precisielandbouw middels GPS en biomassabepaling, nieuwe toedieningstechnieken als rijenbemesting en fertigatie en de ontwikkeling van nieuwe rassen). Overigens nodigen wij u graag uit op een van de ruim honderd (regionale) praktijkprojecten die de sector reeds in gang heeft gezet ter verbetering van water- en bodemkwaliteit. U kunt de inspanningen van de sectoren dan zelf beoordelen.


Klei überhaupt geen probleem
De Milieubalans 2007 laat zien, dat het nitraatgehalte onder klei zich al jarenlang op een zeer laag niveau bevindt. Het is dan ook volstrekt onduidelijk waarom de 10 % aanscherping van de stikstof gebruiksnormen op bouwland op klei in 2008 universeel doorgevoerd zouden moeten worden. De opbrengstniveaus stijgen nog steeds en de Nitraatrichtlijn schrijft nadrukkelijk gebruiksnormen voor die afgestemd zijn op ondermeer het opbrengstniveau. Formeel gezien gaat het op kleigrond om het gelijkstellen van de gebruiksnormen aan de bemestingsadviezen. Helaas zijn deze bemestingsadviezen door de huidige opbrengstniveaus achterhaald en is het protocol voor aanpassing van deze bemestingsadviezen voor enkele gewassen al onwerkbaar gebleken, met name vanwege Brusselse inmenging. De reeds in de wet vastgelegde aanscherping van de gebruiksnormen op klei zal in de praktijk dan ook leiden tot suboptimale bemesting, verminderde gewasgroei en kwaliteitsverlies.

Wij roepen u dan ook op een stimulerend beleid in te zetten, met behoud van de gebruiksnormen op het niveau van 2007.

Voor de goede orde maken wij u erop attent dat wij deze brief ook hebben gestuurd naar de minister van VROM.

Wij schrijven u dit mede namens de Nederlandse Fruittelers Organisatie (NFO), de Koninklijke Algemeene Vereeniging voor Bloembollencultuur (KAVB) en de Nederlandse Bond van Boomkwekers (NBvB)

Hoogachtend,

A.J. Maat
Algemeen voorzitter LTO Nederland