Het Koninklijk Huis
---
Toespraak van de Prins van Oranje, 16 oktober 2007
ter gelegenheid van de opening van het Technologisch Top Instituut
Watertechnologie te Leeuwarden
Mevrouw de Voorzitter, dames en heren,
"Water Werkt!"
De keuze voor deze uitdagende slogan als thema voor dit
openingscongres zegt veel over de ambities van het nieuwe
Technologisch Top Instituut Watertechnologie.
Drie jaar geleden mocht ik hier kennismaken met Wetsus als "Centre for
Sustainable Technology." De formule van Wetsus is succesvol gebleken
en vandaag presenteert het TTIW zich met veel elan als Centre of
Excellence voor dit thema, met de ambitie om scientific excellence te
combineren met commercial relevance.
In de missie van uw instituut vind ik naast de wetenschap en de
economie nog een derde - en al even ambitieus - element: "Het TTIW zal
door samenwerking en technologische vernieuwing een belangrijke
bijdrage leveren aan de oplossing van de wereldwaterproblematiek."
Deze verbinding van wetenschap en economie met één van de grote
maatschappelijke problemen van deze aarde ligt mij nauw aan het hart.
Ik steek dan ook niet onder stoelen of banken dat ik bijzonder blij
ben met de oprichting van dit instituut en de ontwikkelingen die hier
de afgelopen drie jaar hebben plaatsgevonden.
Thales van Milete beschreef 600 jaar voor Christus al welke essentiële
rol water speelt als basis voor leven en voor ontwikkeling. "Alles is
ontstaan uit water en alles keert in het water terug", zo schreef hij.
Ook in onze moderne maatschappij is water de basis voor ontwikkeling.
Steden ontwikkelen zich langs rivieren en in deltagebieden. Agrarische
en industriële productie komen alleen tot ontwikkeling als er water in
de buurt is. Sociaal-economische ontwikkeling zonder water is
ondenkbaar.
Ondanks dit bewustzijn hebben we nog steeds te maken met grote
problemen.
Te veel, te weinig, te vies. Overstromingen, watertekorten en
verontreiniging.
2600 jaar na Thales worden we zowel nationaal als internationaal bijna
dagelijks met allerlei waterproblemen geconfronteerd. Op heel veel
plaatsen werkt het helemaal nog niet zo goed met dat water. De
conclusie moet ook zijn dat water nog steeds niet hoog genoeg op onze
agenda staat.
Laat mij u de uitdagingen nog eens kort schetsen.
Wereldwijd hebben 1, 2 miljard mensen geen duurzame toegang tot schoon
drinkwater en zo'n 2,6 miljard mensen moeten het doen zonder de meest
elementaire sanitaire voorzieningen. Dat is 40% van onze
wereldbevolking. Als gevolg van deze situatie overlijden er iedere dag
weer zo'n 5000 kinderen onder de vijf jaar en een veelvoud daarvan
wordt ziek. Er gaan veel meer kinderen dood aan diarree dan aan AIDS.
Maar gezondheid is niet het enige probleem. Doordat kinderen en
vrouwen vaak kilometers moeten lopen om water te halen, kunnen ze niet
naar school en niet deelnemen aan het arbeidproces. Daardoor kunnen ze
ook niet ontsnappen aan de armoedespiraal die we vooral in Afrikaanse
landen zo sterk tegenkomen.
Op de Millennium Summit van de Verenigde Naties zijn in 2000 concrete
doelen vastgesteld voor het bestrijden van onder andere armoede,
honger, ziekte en aantasting van het milieu. Ook voor water werd een
ambitieus doel geformuleerd: vóór het jaar 2015 moet het aantal mensen
dat geen toegang heeft tot veilig drinkwater met 50% worden
verminderd. In Johannesburg is daar in 2002 nog de toegang tot
elementaire sanitaire voorzieningen aan toegevoegd, en dat was een
méér dan terechte correctie van wat in 2000 politiek nog onhaalbaar
bleek!
Deze zomer, halverwege 2000 en 2015, is een tussenstand opgemaakt van
de voortgang bij het bereiken van deze doelen.
Voor Water en sanitatie was het beeld gemengd. Voor drinkwater zijn we
overwegend goed "on track", maar voor sanitatie liggen we achter op
ons schema en zal het zonder extra inspanningen onmogelijk zijn de
doelen te halen. Regionaal zijn er natuurlijk grote verschillen, maar
duidelijk is dat deze extra inspanningen met name in Afrika
noodzakelijk zijn.
Uw motto "Water Werkt" is hier overigens direct van toepassing.
Iedere Euro die geïnvesteerd wordt in water en sanitatie resulteert in
tenminste 7 Euro productieve activiteit. Investeringen in water
verdienen zich terug bij tenminste 5 andere Millennium Ontwikkelings
Doelstellingen, zoals de bestrijding van armoede en honger, de
verbeterde toegang tot onderwijs, het reduceren van kindersterfte, het
verbeteren van de gezondheid van moeders en het bestrijden van
ziektes.
Als voorzitter van een speciale adviesgroep van de Secretaris-generaal
van de Verenigde Naties span ik mij graag in om een extra impuls te
geven aan de activiteiten die het behalen van deze Millennium
Ontwikkelings Doelstellingen dichterbij brengen. In die capaciteit
maak ik u ook graag attent op de opening van het International Year of
Sanitation op 21 november aanstaande in New York. Daarmee geeft de VN
het startschot voor een internationale bewustwordingscampagne over
sanitatie.
Op nationale schaal hebben we het over een heel andere categorie van
problemen.
Het sanitatieprobleem is in ons land al vele decennia geleden opgelost
door de aanleg van riolering en de zuivering van ons afvalwater. De
positieve gevolgen daarvan waren ook in ons land heel groot. Niet voor
niets concludeerde het British Medical Journal onlangs dat de
ontwikkeling van sanitatie de grootste medische vooruitgang van de
laatste 160 jaar is geweest.
In Nederland hebben we vooral te maken met de uitdagingen op het
gebied van de waterveiligheid en waterkwaliteit.
Actuele inzichten en verbeterde kennis over de komende veranderingen
in het klimaat noodzaken ons tot mitigerende en adaptieve maatregelen.
In dit verband heeft de Adviescommissie Water er vorig jaar al op
aangedrongen om het thema waterveiligheid hoger op de agenda te
zetten. Het doet mij goed om te zien dat met de instelling van een
speciale Deltacommissie onder leiding van de heer Veerman invulling
wordt gegeven aan deze wens.
Op het gebied van de ecologische en chemische waterkwaliteit noodzaakt
de Europese Kaderrichtlijn Water ons de komende jaren aanzienlijke
inspanningen te leveren. In de recent gepubliceerde Kabinetsvisie op
het waterbeleid schrijft staatssecretaris Huizinga dat de Europese
doelen voor waterkwaliteit en biodiversiteit nog forse investeringen
vragen. Omdat bij de bestrijding van waterverontreiniging het
"laaghangend fruit"inmiddels allang geplukt is, zijn nu innovatieve
oplossingen vereist om de volgende stappen te kunnen zetten. Daarbij
gaat het bijvoorbeeld om de aanpak van hormoonstoffen en
geneesmiddelen in het water en om de bestrijding van algenoverlast.
Met de maatregelen die nodig zijn om aan de kwaliteitseisen van de
Kaderrichtlijn te voldoen is volgens het Ministerie van Verkeer en
Waterstaat een bedrag van meer dan 7 miljard Euro gemoeid.
Het moge duidelijk zijn: nationaal en internationaal staan we voor
grote uitdagingen op watergebied, die om een daadkrachtige,
vernieuwende en effectieve aanpak vragen. Politieke agendering,
financieel draagvlak, voldoende lokale uitvoeringscapaciteit en
samenwerking spelen daarbij een belangrijke rol. Oude denkwijzen
moeten worden losgelaten en via innovatieve werkwijzen en technieken
zullen we moeten zoeken naar andere manieren om de problemen te lijf
te gaan.
Onze Nederlandse watersector, met al zijn kennis en ervaring, kan
hierbij een belangrijke rol spelen.
De Nederlandse Stuurgroep Watertechnologie speelt hier op
voortreffelijke wijze op in met haar Innovatieprogramma
Watertechnologie. Dit programma heeft als hoofddoel om een excellente
Nederlandse Watertechnologiesector te creëren, die zowel in Nederland
als in het buitenland economische en maatschappelijke doelen dient.
Het Technologisch Top Instituut Watertechnologie is een belangrijk
deel van dit Innovatieprogramma Water.
Het TTIW is voor mij een uitstekend voorbeeld van een nieuwe manier
van werken. Onderzoeksinstituten en bedrijfsleven kunnen hierbij hun
visie, creativiteit en ondernemingszin gezamenlijk ontplooien. Op die
manier worden niet alleen maatschappelijke doelen gediend, maar wordt
tegelijkertijd een bijdrage geleverd aan de concurrentiekracht van
onze watersector.
Ik ben ervan overtuigd dat de wisselwerking tussen toegepast
onderzoek, ontwikkeling en markt, zoals die hier in Leeuwarden van de
grond komt, de juiste voedingsbodem vormt voor het ontwikkelen van
vruchtbare ideeën die ook daadwerkelijk in de praktijk gerealiseerd
kunnen worden. Ik voel me in deze mening gesterkt door de positieve
ontwikkelingen en resultaten van Wetsus in de afgelopen drie jaar. De
performance indicators van Wetsus laten zien dat het aantal PhD
projecten in vier jaar tijd verviervoudigd is. Het onderzoeksbudget
zal in 2008 5 keer hoger zijn dan in 2004.
Uw onderzoeksportefeuille bevat onderwerpen die zich direct op onze
Nederlandse situatie richten, zoals de winning van energie uit water,
geavanceerde afvalwatertechnologie en scheiding aan de bron. Maar u
richt zich ook op projecten die een rol kunnen spelen bij het
realiseren van de Millennium Development Goals, zoals de ontwikkeling
van nieuwe waterbronnen en putmanagement, non-piped watersystemen en
ontzilting. Graag moedig ik u aan op deze weg door te gaan en via uw
samenspel van instituten ook vooral oog te hebben voor de
toepasbaarheid van nieuwe technologieën en voor de overdracht van
kennis.
En natuurlijk moedig ik u aan de positie van onze Nederlandse
watersector verder te versterken, zowel vanuit economisch gezichtspunt
als met het oog op de maatschappelijke spin off.
In die zin loopt de aanpak van het TTIW al vooruit op de nieuwe
gedachten van de Staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat in haar
Watervisie. De Watervisie ziet investeringen in het waterbeheer als
vliegwiel voor duurzame ontwikkeling en wil ruimte scheppen voor
innovaties, waarmee de Nederlandse watersector zich internationaal kan
onderscheiden.
Dames en Heren,
De uitdagingen op watergebied zijn enorm, in Nederland en in de
wereld.
Uit maatschappelijk en economisch oogpunt is het noodzakelijk nieuwe
en effectieve oplossingen te ontwikkelen en toe te passen.
Innovatie en samenwerking zijn daarbij de sleutelwoorden.
Het nieuwe TTIW kan een belangrijke rol spelen in het bundelen van de
Nederlandse krachten op het terrein van de Watertechnologie.
Voortbouwend op de positieve ontwikkeling van Wetsus in de afgelopen
jaren heb ik er vertrouwen in dat deze rol verder uitgebouwd zal
worden en dat de wetenschap, het bedrijfsleven en de publieke sector
daar de vruchten van zullen plukken.
Ik hoop dat het TTIW met haar potentieel, werkwijze en ambitie ook
daadwerkelijk een bijdrage levert aan het oplossen van de
waterproblemen. De beoogde samenwerking tussen marktpartijen,
wetenschap en overheid biedt alle kansen voor succes en voor het
ontwikkelen van de zo noodzakelijke innovaties. Door bundeling van
krachten en wederzijdse inspiratie zal het resultaat van uw
samenwerking meer dan de som der delen moeten worden en uiteindelijk
uitmonden in een tastbare bijdrage aan de oplossing van urgente
waterproblemen.
De doelstellingen van het TTIW zijn ambitieus en dat is ook nodig om
resultaten te bereiken die er toe doen, voor Nederland en voor de
Wereld. Innovatie betekent grenzen verleggen en risico's durven nemen.
Innovatie betekent ook over korte termijnbelangen heenstappen en
vooruit kijken. Ik heb er alle vertrouwen in dat u daarin zult slagen.
Dames en heren.
U werkt voor het water, het water werkt voor u.
Maar het motto "Water Werkt" moet vooral gelden voor al onze
medeburgers elders op de wereld, die nu niet over de noodzakelijke
voorzieningen voor water en sanitatie beschikken.
Ik wens het TTIW, de deelnemende instituten en bedrijven en alle
onderzoekers veel succes bij dit uitdagende en verantwoordelijke werk.
En hiermee verklaar ik dan het TTIW officieel voor geopend en het
onderzoeksprogramma officieel in werking gezet.
Dank u wel
© RVD