Omstreden Democratie krijgt zes miljoen
24 september 2007
Op 12 oktober geeft Hans Dijkstal in Den Haag het startsignaal voor
het vernieuwende onderzoeksprogramma Omstreden Democratie. Niet alleen
jonge democratieën kampen met problemen. Ook in gevestigde
democratieën lijkt het functioneren van de democratie steeds
problematischer. De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk
Onderzoek, vier ministeries en drie adviescolleges hebben zes miljoen
euro beschikbaar gesteld voor onderzoek naar het functioneren en de
kwetsbaarheid van democratie.
Een goed functionerende democratie laat zich niet zomaar
implementeren. Met het hen nieuw toebedeelde instrument van algemeen
kiesrecht hebben allerlei landen uit het voormalige Sovjetimperium
nota bene autocratische regimes gekozen. In de oude, gevestigde
democratieën wordt naarstig gezocht naar nieuwe vormen van politieke
participatie; traditionele vormen van politieke vertegenwoordiging en
medezeggenschap worden steeds sterker als onvoldoende ervaren. Grote
electorale verschuivingen, de onberekenbaarheid van het electoraat, de
veronderstelde macht van massamedia en de tendens naar charismatisch
leiderschap hebben het besef van 'kwetsbaarheid' van het democratisch
bestel teruggebracht.
De samenwerking tussen wetenschappers en maatschappelijke partners in
het programma Omstreden Democratie komt zowel de onderzoeksvragen als
de kennisbenutting ten goede. Naast vernieuwing en verbreding van het
democratieonderzoek dient het programma uitdrukkelijk ook een
maatschappelijk belang. Het programma financiert langlopend
strategisch onderzoek en kortlopend beleidsgericht onderzoek.
De eerste financieringsronde heeft twintig onderzoeksprojecten
opgeleverd. Op 12 oktober zal met een symposium de start van deze
projecten gemarkeerd worden. De volledige lijst van projecten staat op
www.nwo.nl/omstredendemocratie. Hieronder staat een korte beschrijving
van drie projecten.
Shortterm media logic and the long-term viability of democracy
Hoofdaanvrager: prof. dr. J. Kleinnijenhuis (VU)
Drie klassieke problemen van een democratie, namelijk 1) zwak en
wisselvallig beleid, 2) steun voor demagogen en 3) gebrekkige
participatie door de bevolking, worden mogelijk versterkt door
politici en burgers die zich aanpassen aan verschuivingen in het
nieuws en aan nieuwe media 'formats'. In hoeverre was van zo'n
aanpassing sprake tussen 1990 en 2007 in Nederland? Kunnen
meetinstrumenten ontwikkeld worden om verschijningsvormen van deze
drie problemen te traceren in de media, partij-uitingen en
internetfora?
Popularization and personalization in the Dutch democracy
Hoofdaanvrager: prof. dr. E.A. van Zoonen (UvA)
Er wordt een historische en culturele analyse gemaakt van de
verschijningsvormen van popularisering en personalisering in politieke
tv-programma's sinds het begin van de Nederlandse
televisiejournalistiek in 1956. En de gevolgen hiervan voor het
politiek vertrouwen en de politieke opvattingen van burgers worden
onderzocht. Hierbij wordt mede nagegaan in hoeverre de onder politici
bestaande veronderstellingen over deze gevolgen houdbaar zijn.
Democracy without Bureaucracy, A Utopia?
Hoofdaanvrager: prof. dr. B.F. van Waarden (UU)
Democratie produceert bureaucratie, maar is niet gelukkig met dat
eigen product. Dit project neemt deze paradoxale relatie tussen
democratie en bureaucratie, de tegenstrijdige eisen die de democratie
aan de bureaucratie stelt, tot uitgangspunt. De onderzoekers willen
bijdragen aan een verheldering van het dilemma, en de diverse manieren
waarop democratisch toezicht bureaucratie produceert in kaart brengen
en houden de kosten en baten van diverse voorgestelde oplossingen
tegen het licht.
Startconferentie 12 oktober
Op vrijdagmiddag 12 oktober organiseert NWO de startconferentie voor
het onderzoeksprogramma. Het doel van deze conferentie is om het
nieuwe programma als geheel te presenteren en om de beleidsrelevantie
van het programma duidelijk te maken. De conferentie is bedoeld voor
onderzoekers, beleidsmakers en andere geïnteresseerden.
MEDIAVERTEGENWOORDIGERS ZIJN NA AANMELDING VAN HARTE WELKOM.
..............................
Noot voor de redactie,
Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek