De Nederlandse Bank


Ten geleide van het ECB Maandbericht oktober 2007

Nieuwsbericht

Datum 11 oktober 2007

In zijn op 4 oktober 2007 gehouden vergadering heeft de Raad van Bestuur van de ECB op basis van zijn reguliere economische en monetaire analyses besloten de basisrentetarieven van de ECB onveranderd te laten. De gegevens die beschikbaar zijn gekomen sinds de vorige vergadering van de Raad van Bestuur op 6 september 2007 bevestigen dat de vooruitzichten voor de prijsstabiliteit op de middellange termijn onderhevig zijn aan opwaartse risico's. Tegen deze achtergrond, waarbij de groei van de geldhoeveelheid en kredietverlening in het eurogebied krachtig is, staat het monetair beleid van de ECB, zoals vereist krachtens haar hoofddoel, klaar de opwaartse risico's voor de prijsstabiliteit tegen te gaan. De fundamentals van de economie van het eurogebied geven steun aan gunstige middellange-termijnvooruitzichten voor de economische bedrijvigheid. Met name zijn de winsten en winstgevendheid van bedrijven gestaag gebleven, de werkgelegenheidsgroei robuust en is de werkloosheid gedaald.

Gezien de volatiliteit in de financiële markten en de herwaardering van risico's in de afgelopen weken is deze beoordeling echter omgeven met verhoogde onzekerheid. Gezien het slechts beperkte scala van nieuwe economische gegevens die beschikbaar zijn gekomen sinds de vergadering van de Raad van Bestuur op 6 september, dient in het bijzonder voorzichtigheid te worden betracht bij de beoordeling van de mogelijke invloed van de ontwikkelingen in de financiële markten op de reële economie. Vandaar dat het noodzakelijk blijft extra informatie te vergaren en nieuwe gegevens te bestuderen alvorens voor het monetair beleid verdere conclusies te trekken in het kader van de op de middellange termijn gerichte monetaire-beleidsstrategie van de ECB die erop gericht is de prijsstabiliteit te handhaven.

Dienovereenkomstig zal de Raad van Bestuur alle ontwikkelingen zeer nauwlettend volgen. Op basis van zijn beoordeling, en door resoluut en tijdig op te treden, zal de Raad van Bestuur ervoor zorgen dat de risico's voor de prijsstabiliteit op de middellange termijn zich niet concretiseren en dat de middellange- en
lange-termijninflatieverwachtingen stevig verankerd blijven in overeenstemming met prijsstabiliteit en zo een klimaat bevorderen dat goed is voor gestage economische groei, goed functionerende markten en verdere werkgelegenheidscreatie. Het verschaffen van een dergelijke verankering voor de middellange- en lange-termijninflatieverwachtingen is des te belangrijker in tijden van volatiliteit in de financiële markten en toegenomen onzekerheid. Ten aanzien van de financiële markten zal de Raad van Bestuur grote aandacht blijven schenken aan de ontwikkelingen gedurende de komende periode.

Wat betreft, ten eerste, de economische analyse, lijkt het er op grond van de beschikbare gegevens op dat de gestage economische groei in het eurogebied die in de eerste helft van 2007 te zien is geweest gedurende de zomer heeft aangehouden. Dit wordt tevens weerspiegeld in de beschikbare voorspellingen voor de reële bbp-groei in het derde en vierde kwartaal van 2007. Hoewel de volatiliteit in de financiële markten in september lijkt te hebben bijgedragen aan een daling van de indicatoren betreffende het consumenten- en ondernemersvertrouwen, blijven deze indicatoren boven hun historische gemiddelden en blijven zij wijzen op verdergaande gestage groei gedurende de tweede helft van 2007.

Wat verder vooruitblikkend, bevestigen de beschikbare voorspellingen voor 2008 het hoofdscenario van de Raad van Bestuur van een reële bbp-groei van rond het trendmatige potentieel. Dit scenario is gebaseerd op de verwachting dat de mondiale economische bedrijvigheid robuust zal blijven, waarbij de matiging van de economische groei in de Verenigde staten grotendeels wordt gecompenseerd door de aanhoudende sterkte van de opkomende markteconomieën. Dit zal steun blijven geven aan de uitvoer van het eurogebied en de investeringen. De consumptiegroei in het eurogebied zou eveneens moeten bijdragen aan de economische groei, in overeenstemming met de ontwikkelingen in het reëel besteedbaar inkomen, naar gelang de werkgelegenheidssituatie steun blijft geven. Desondanks is het wel zo dat, gezien de potentiële invloed van de toegenomen volatiliteit in de financiële markten en de herprijzing van risico's op de reële economie, de onzekerheden rondom deze over het geheel genomen gunstige vooruitzichten voor de economische bedrijvigheid zijn toegenomen.

Over het geheel genomen is het oordeel dat de risico's voor de vooruitzichten voor de groei aan de neerwaartse zijde liggen. Deze neerwaartse risico's houden voornamelijk verband met de mogelijkheid van een bredere invloed van de aanhoudende herbeoordeling van risico's in de financiële markten op het vertrouwen en de financieringscondities, met bezorgdheid omtrent protectionistische druk en met mogelijke onordelijke ontwikkelingen ten gevolge van mondiale onevenwichtigheden alsook verdere stijgingen van de olieprijs en de prijzen van grondstoffen.

Wat betreft de prijsontwikkeling, steeg de HICP-inflatie op jaarbasis volgens de voorlopige (flash) raming van Eurostat in september 2007 sterk, en wel naar 2,1%, van 1,7% in augustus. Zoals de Raad van Bestuur reeds bij eerdere gelegenheden heeft aangegeven, zullen de ongunstige effecten vanuit de energieprijzen de komende periode een grote invloed hebben op de HICP-inflatie op jaarbasis. Voornamelijk vanwege dergelijke effecten, verwacht de Raad van Bestuur dat, ten gevolge van de sterke daling van de energieprijzen een jaar geleden in combinatie met de recente aanzienlijke stijging van de olieprijs, het inflatiecijfer gedurende de resterende maanden van 2007 en begin 2008 significant boven 2% zal blijven alvorens weer te matigen. Grotendeels als gevolg van capaciteitsbeperkingen en de relatief krappe arbeidsmarktsituatie zal de inflatie in 2008 naar verwachting gemiddeld rond 2% liggen.
De risico's voor de vooruitzichten voor de prijsontwikkeling blijven aan de opwaartse kant. Deze risico's omvatten nog steeds de mogelijkheid van verdere stijgingen van de prijs van olie en van landbouwproducten alsook extra stijgingen van door de overheid gereguleerde prijzen en indirecte belastingen die hoger zijn dan tot nu toe aangekondigd. Rekening houdend met het bestaan van capaciteitsbeperkingen, de gunstige dynamiek van de reële bbp-groei gedurende de afgelopen paar kwartalen en de positieve tekens vanuit de arbeidsmarkten, zouden zich sterker dan thans verwachte loonsontwikkelingen en een toename van het prijszettingsvermogen in marktsegmenten met geringe concurrentie kunnen voordoen. Dergelijke ontwikkelingen zouden opwaartse risico's voor de prijsstabiliteit betekenen. Het is daarom van cruciaal belang dat alle betrokken partijen hun verantwoordelijkheid nemen.

De monetaire analyse bevestigt de bestaande opwaartse risico's voor de prijsstabiliteit op de middellange tot langere termijn. Een brede beoordeling van de monetaire gegevens ondersteunt het oordeel dat het onderliggende tempo van de groei van de geldhoeveelheid en de kredietverlening krachtig blijft. Het groeitempo op jaarbasis van het monetaire aggregaat M3 van nabij 12% en het groeitempo op jaarbasis van de leningen aan niet-financiële vennootschappen (dat in augustus een recordniveau bereikte van meer dan 14%) zouden echter kunnen zijn beïnvloed door een aantal tijdelijke of bijzondere factoren, zoals de afvlakking van de rendementscurve en de recente volatiliteit in de financiële markten, en zouden derhalve een overtrokken beeld kunnen geven van het onderliggende tempo van de groei van de geldhoeveelheid en de kredietverlening.

Een brede beoordeling van de onderliggende tendensen in de groei van de geldhoeveelheid en de kredietverlening is met name belangrijk gedurende de huidige periode van volatiliteit in de financiële markten, aangezien deze laatste van invloed zou kunnen zijn op het korte-termijngedrag van particuliere partijen en op die wijze effect zou kunnen hebben op de monetaire ontwikkelingen. De monetaire en kredietverleningsgegevens kunnen derhalve belangrijk inzicht verschaffen in hoe financiële instellingen, huishoudens en bedrijven hebben gereageerd op de volatiliteit in de financiële markten. In eerdere perioden van verhoogde onzekerheid in de financiële markten hebben zich grote portefeuilleherschikkingen voorgedaan naar veilige en liquide monetaire activa. Voorlopig verschaffen de monetaire gegevens echter sinds de toename van de volatiliteit in de financiële markten begin augustus weinig aanwijzingen van dergelijke herschikkingen, terwijl niet kan worden uitgesloten dat de stroom bankleningen aan de sector van niet-financiële vennootschappen in augustus deels de herintermediatie van enige financiering naar bankbalansen weerspiegelt. Verdere gegevens zijn nodig om een vollediger beeld te kunnen vormen van de impact van de volatiliteit in de financiële markten op de balansen van banken, op de financieringscondities en op de groei van de geldhoeveelheid en de kredietverlening.
Over het geheel genomen duidt de aanhoudend krachtige onderliggende expansie van de geldhoeveelheid en de kredietverlening op opwaartse risico's voor de prijsstabiliteit op de middellange tot langere termijn. Het blijft derhalve geboden de monetaire ontwikkelingen zeer nauwgezet te volgen om enerzijds de onderliggende tendensen in kaart te brengen en anderzijds de kortere-termijndynamiek beter te begrijpen. Dit zal een vollediger beeld verschaffen van de reactie van de particuliere sector op de toegenomen volatiliteit in de financiële markten.

Samengevat: een toetsing van de informatie van de economische analyse aan de uitkomsten van de monetaire analyse heeft het bestaan van opwaartse risico's voor de prijsstabiliteit op de middellange termijn bevestigd - tegen de achtergrond van goede economische fundamentals in het eurogebied. Dienovereenkomstig staat, terwijl de groei van de geldhoeveelheid en kredietverlening in het eurogebied krachtig is, de monetaire-beleidskoers klaar om, zoals vereist krachtens het hoofddoel van de ECB, de opwaartse risico's voor de prijsstabiliteit tegen te gaan. Tegelijkertijd is, gezien het verhoogde niveau van onzekerheid, extra informatie benodigd alvorens verdere conclusies voor het monetaire beleid kunnen worden getrokken. Dientengevolge zal de Raad van Bestuur alle ontwikkelingen zeer nauwlettend volgen. Op basis van zijn beoordeling, en door resoluut en tijdig op te treden, zal de Raad van Bestuur ervoor zorgen dat de risico's voor de prijsstabiliteit op de middellange termijn zich niet concretiseren en dat de middellange- en lange-termijninflatieverwachtingen stevig verankerd blijven in overeenstemming met prijsstabiliteit, hetgeen in het huidige klimaat des te belangrijker is. Wat betreft de financiële markten zal de Raad van Bestuur grote aandacht blijven schenken aan de ontwikkelingen gedurende de komende periode.

Op het vlak van het begrotingsbeleid, is de Raad van Bestuur in toenemende mate bezorgd over een verzwakking van de structurele begrotingsconsolidatie en het uitstel van vastberaden handelen om begrotingsonevenwichtigheden weg te nemen. Tegen deze achtergrond worden alle betrokken landen van het eurogebied opgeroepen de door hen in het kader van het Pact voor Stabiliteit en Groei gedane toezeggingen hun begrotingspositie structureel te verbeteren, gestand te doen. De in de Eurogroep gedane toezegging om in 2008 of 2009 (en uiterlijk in 2010) de middellange-termijnbegrotingsdoelstellingen te verwezenlijken dient eveneens door alle lidstaten van het eurogebied gestand te worden gedaan. De landen die reeds een gezonde begrotingspositie hebben bereikt dienen zich te onthouden van procyclisch begrotingsbeleid. Gezond begrotingsbeleid zal tevens een belangrijke bijdrage leveren aan het behoud van het vertrouwen in een tijd van verhoogde onzekerheid in de financiële markten.

Wat betreft structurele hervormingen ondersteunt de Raad van Bestuur ten volle de inspanningen om de concurrentie te versterken, de productiviteit te verhogen en de marktflexibiliteit te bevorderen. Terwijl met name de dienstensector een belangrijk terrein voor hervorming is, zijn tevens verdere inspanningen nodig om de werking van de landbouwmarkten te verbeteren. Tegen de achtergrond van een duidelijke stijging van de internationale prijzen van voedingsgrondstoffen, zouden verdere liberalisering en hervormingen van de landbouwmarkten in de EU hun efficiëntie helpen versterken en zou de Europese consument via lagere prijzen daarvan profiteren. De succesvolle afronding van de Doha-ronde van mondiale handelsbesprekingen zou eveneens het functioneren van de mondiale handel in het algemeen en van de landbouwmarkten in Europa en de gehele wereld in het bijzonder helpen verbeteren. Dit nummer van het Maandbericht bevat drie artikelen. In het eerste artikel worden de lange-termijnontwikkelingen in de leningen aan huishoudens door monetaire financiële instellingen in het eurogebied besproken. In het tweede artikel worden de onderpandkaders van het Federal Reserve System, de Bank of Japan en het Eurosysteem met elkaar vergeleken, en overeenkomsten in de onderliggende beginselen en verschillen in het praktisch ontwerp ervan in kaart gebracht. In het derde artikel wordt een overzicht gegeven van de circulatie en verschaffing van de eurobankbiljetten en van de voorbereidingen voor de tweede serie bankbiljetten.