Politieacademie: Prachtwijken?! onderzoek naar probleemwijken
03/10/2007 11:33
Politieacademie
'In Nederland bestaat een even oud als taai geloof dat men problemen op het gebied van leefbaarheid of veiligheid het beste door 'harde' of materiële maatregelen kan oplossen. Te denken valt aan verbeteringen op het gebied van de werkgelegenheid of het inkomen. En ook aan het renoveren van woningen of in interventies in de stedenbouwkundige structuur. Het blijkt dat dergelijke maatregelen nauwelijks aan het oplossen van problemen rond leefbaarheid en veiligheid bijdragen.' Dit is de conclusie van Prof. dr. Gabriel van den Brink, lector Gemeenschappelijke Veiligheidskunde aan de Politieacademie, die vandaag het boek Prachtwijken?! over de probleemwijken in Nederland aan minister Ter Horst overhandigt.
Een tweede punt van de onderzoeker is om de interactie tussen overheid en burgers of tussen professionals en bewoners ingrijpend te verbeteren. In probleemwijken is leiderschap noodzakelijk maar echte leiders kunnen hun gezag alleen in en door de interactie met bewoners waarmaken.
Het onderzoek van Prof. dr. Gabriel van den Brink is gedaan vanuit de Politieacademie en met het doel om de wijkproblematiek met name voor de politiefunctionaris in kaart te brengen. Er is veel onderzoek gedaan naar probleemwijken in Nederland. En dat het onderwerp hoogst actueel is behoeft geen toelichting. Maar de rol van de politiefunctionaris in de wijk is tot nu toe onderbelicht. Als derde punt geeft het onderzoek daarom antwoord op de vraag met welke specifieke uitdagingen de politie in deze wijken wordt geconfronteerd. Een belangrijk thema ook voor de politieonderwijs met de komst van 500 extra wijkagenten.
Het onderzoek is verrassend van opzet waarbij naast wetenschappelijke literatuur studies gebruik is gemaakt van cijfermateriaal uit diverse databanken die niet voor het publiek toegankelijk zijn. Dit levert gedetailleerde informatie op over de 3.000 wijken in Nederland. Daarnaast is in zes probleemwijken uit de bekende lijst van minister Vogelaar kwalitatief onderzoek gedaan waarbij de onderzoekers spraken met tal van bewoners, ondernemers, politiefunctionarissen en andere professionals. En de onderzoekers hebben geprobeerd om de ruimtelijke en visuele dimensie van het wijkleven in beeld te brengen met een uitgebreide fotoreportage van de probleemwijken.
Belangrijkste conclusies uit het onderzoek:
- Beschouw het handhaven van de openbare orde in probleemwijken als een urgente en permanente opgave. Het gezag van de politie in het publieke domein mag niet ter discussie staan. Men hoeft niet te streven naar zero-tolerance maar het verstoren van de juridische of sociale orde vraagt om een duidelijk en consistent optreden. Concentratie van storend gedrag op bepaalde plaatsen of tijdstippen moet men zoveel mogelijk verhinderen.
- Streef in probleemwijken een proces van culturele verheffing na. Probeer de intellectuele en morele hulpbronnen van de bewoners te versterken. Leer de bewoners dat moeilijkheden in het samenleven zich niet met agressie of bedreiging laten oplossen. Zorg dat jongeren in hun opvoeding voldoende regelmaat en discipline meekrijgen. Maak dat onderwijzers, huisartsen en andere 'pedagogische' professionals hun normatieve taken waarmaken en grijp alles aan waarmee de sfeer van geestelijke armoede overwonnen wordt.
- Voorkom dat het sociale weefsel door een overmaat aan demografische mobiliteit wordt aangetast. Voor het overige moet men niet zozeer op versterking maar op verbetering van het sociale netwerk inzetten. Zorg bij het vestigingsbeleid voor een betere spreiding van kansarme huishoudens. Behoud of verstevig de gemeenschappelijke voorzieningen die in probleemwijken het aanknopen van 'zwakke' banden kunnen bevorderen.
- Wees voorzichtig met fysieke ingrepen en het renoveren van hele woonblokken. Mocht herstructurering nodig zijn, betrek de bewoners dan vroegtijdig bij het proces en zorg dat ze een reële inbreng krijgen bij ontwerp en uitvoering. Grijp de veranderingen aan om sociale contacten te bevorderen, de betrokkenheid van bewoners bij hun omgeving te versterken en de relatie tussen bewoners en bestuur te verbeteren. Zorg voor een gezonde balans tussen huur- en koopwoningen en een redelijke verhouding tussen prijs en kwaliteit.
- In probleemwijken moet de positie van het midden- en kleinbedrijf versterkt worden. Stimuleer de vestiging of het behoud van traditionele bedrijfstakken waar ambachtelijk gewerkt wordt. Maak dat jonge zelfstandigen op het gebied van dienstverlening en creatieve beroepen een kans krijgen. Steun de plaatselijke middenstand door te zorgen dat er meer koopkrachtige bewoners naar de wijk komen. Investeer in een differentiatie van het huizenbestand en in voorzieningen voor huishoudens met kinderen.
- Maak dat de burgers die wijkproblemen aanpakken zoveel mogelijk erkend en gewaardeerd worden. Spreek de bewoners aan op wat ze wél kunnen en stimuleer hun zelfwerkzaamheid. Neem burgers altijd serieus, ook als ze dingen roepen die slecht uitkomen of niet bij het beleid passen. Vermijd ten alle tijden dat maatregelen met betrekking tot de wijk op een eenzijdige manier aan de bewoners worden opgelegd.
- Het verbeteren van probleemwijken vraagt om leiderschap. Daarbij moeten bestuurders een normatief verhaal over de langere termijn hebben. Ze moeten dat publiekelijk verdedigen en door hun interactie met burgers gezag verwerven. Tijdelijke projecten en pragmatische oplossingen schieten hier tekort. Dat verhaal moet ook gaan over de plaats van de betrokken wijk in grootschaliger geheel. Maak één persoon verantwoordelijk voor de uitvoering en zorg dat hij of zij voldoende slagkracht heeft.
- Ga voor elke probleemwijk na wat haar sterke en zwakke kanten zijn. Vorm een coalitie met actoren die een strategische positie innemen. Kies partners uit die langdurig in de wijk aanwezig zijn, voldoende machtsmiddelen in huis hebben en liever handelen dan vergaderen. Zorg in het bijzonder dat politie, corporaties, basisscholen en ondernemers zoveel mogelijk samenwerken. Produceer zo min mogelijk papier en werk samen bij het aanpakken van concrete vraagstukken.
- Voorkom dat het samenwerken van diensten en professionals op een bureaucratische manier geregeld wordt. Zorg dat ze deelnemen aan één casusoverleg en informatie uitwisselen. Of breng ze onder in één pand waardoor ze dagelijks contact hebben. Of laat ze gezamenlijk huisbezoeken afleggen zodat ze bijdragen aan het oplossen van één probleem. En benoem altijd functionarissen die, indien nodig, door de bureaucratie kunnen heen breken.
- Geef meer ruimte aan uitvoerende professionals en laat hun kennis van de plaatselijke situatie tot zijn recht komen. Maak dat politiefunctionarissen meer tijd op straat doorbrengen en richt voor elke probleemwijk een laagdrempelige wijkpost in. Zorg voor een betere bereikbaarheid en reageer zo snel mogelijk op meldingen. Breidt het netwerk van de agent zodanig uit dat hij of zij over de gehele breedte van de bevolking contacten heeft. Zorg daarbij vooral dat er een beter contact met allochtone burgers komt.
http://www.politieacademie.nl