afschepen'
'Cliëntenraden moeten zich niet laten afschepen'
Toespraak, 2 oktober 2007
Als het gaat om eten in een verzorgings- of verpleeghuis hebben
cliëntenraden meer invloed dan ze vaak denken. Ze moeten gebruik maken
van hun verzwaard adviesrecht en zich door het bestuur van het tehuis
niet laten afschepen. "U moet niet denken: dat lukt toch niet!", zei
staatssecretaris Bussemaker tijdens de landelijke dag van
cliëntenraden in Arnhem. Tevens legde ze uit waarom er bezuinigingen
in de AWBZ plaatsvinden.
Dames en heren,
De afgelopen maanden heb ik een aantal verzorgings- en verpleeghuizen
bezocht. Tijdens die bezoeken viel me op dat er verschil is tussen hoe
de warme maaltijd wordt genuttigd. In het ene huis reed rond half
twaalf een rammelende wagen van waaruit het eten aan de bewoners -die
op hun kamers bleven - werd uitgedeeld.
In een ander huis zag ik dat de bewoners in de gemeenschappelijke
ruimte gezellig met elkaar aan mooi gedekte tafels zaten te eten. Er
werd tijd uitgetrokken voor de maaltijd en ik merkte dat de mensen er
naar uitkeken en met smaak aten.
En in kleinschalige zorggroepen gaat men nog een stap verder. Daar
doen de bewoners samen boodschappen en koken ze samen. Dat zag ik in
een woongroep voor Indische ouderen en ik kan u zeggen dat toen ik er
op bezoek was het er heerlijk naar nasi rook.
Natuurlijk heb ik aan de directeuren van deze huizen gevraagd hoe dat
verschil mogelijk is. Het antwoord dat ik van de huizen met de
rammelende wagens kreeg, was vaak: `dat zijn we zo gewend en de mensen
vinden dat prettig'. En soms werd er aan toegevoegd: `dit is
goedkoper'.
Maar als ik dan aan de directeur van het huis met het restaurant vroeg
of het eten bij hem nu zoveel duurder is dan in andere huizen, kreeg
ik een ontkennend antwoord. Wel had de directeur een paar duizend euro
geïnvesteerd in tafelkleden en servies, maar dat was dan ook alles.
Inmiddels weet u na vandaag ook dat het niet een kwestie van geld is,
maar een kwestie van cultuur en het aanpassen van de werkprocessen. Ik
heb begrepen dat u daarover al het een en ander van andere sprekers
hebt gehoord.
Ik hoop ook dat het u duidelijk is geworden dat u, als cliëntenraad,
een belangrijke invloed kunt uitoefenen op hoe en wat er in uw huis
wordt gegeten.
Ik wil dat in ieder geval graag nog eens benadrukken.
Cliëntenraden hebben in zorginstellingen een verzwaard adviesrecht.
Dat betekent dat er naar uw advies goed geluisterd moet worden en dat
het bestuur met sterke tegenargumenten moet komen om uw advies af te
wijzen. Van dat recht moet u ook gebruik maken!
Dat betekent dat u zich niet moet laten afschepen door het bestuur met
antwoorden als: daar hebben we geen geld voor, of: het ontbreekt ons
aan het personeel. Dat moet het bestuur dan duidelijk aantonen.
Als de Tweede Kamer een motie indient waarin staat dat ik er voor moet
zorgen dat meer ouderen aan sport moeten gaan doen, dan kan ik niet
zomaar zeggen: daar is geen geld voor. Dan zal ik dat erg goed moeten
onderbouwen en met bewijzen moeten komen. En de Kamer zal dan
waarschijnlijk ook zeggen: zorgt u maar dat u het geld ergens vandaan
haalt, van iets wat wij niet zo belangrijk vinden.
Natuurlijk bent u geen parlementariër, maar u kunt van uw bestuur wel
vragen iets duidelijk uit te leggen. Dat is uw rol en u moet niet snel
denken: dat lukt toch niet. Laat u niet overtroeven en maak gebruik
van uw verzwaard adviesrecht!
Nu hoor ik u denken: die staatsecretaris heeft makkelijk praten. Ze
wil dat wij bij de besturen aandringen op beter en gezelliger eten en
intussen bezuinigt ze op de zorg.
Ik kan me goed voorstellen dat u dat denkt. Maar laat ik voorop
stellen dat er zo'n 2 miljard euro extra naar de AWBZ gaat. Er wordt
dus alleen op onderdelen minder geld uitgegeven.
En ik kan u uitleggen waarom er aan de ene kant bezuinigen
noodzakelijk zijn en er aan de andere kant toch veranderingen in de
zorg kunnen worden doorgevoerd, zoals een goede maaltijd.
Laat ik beginnen met de bezuinigen.
Net als u sta ik voor goede, verantwoorde zorg. Toch is er een
verschil tussen de meeste van u en mij.
U wil vooral goede zorg nú, en dat vind ik ook terecht en daar wil ik
me ook voor inzetten.
Maar ik wil ook goede en betaalbare zorg in de toekomst. Voor over 20
jaar, als uw kinderen oud zijn en zorg of verpleging nodig hebben. Dan
moet ook de kwaliteit van zorg gegarandeerd zijn en dan moet er ook
solidariteit met langdurig zieken zijn.
En hoe vervelend ik het ook vind, daarvoor moeten we nú al een aantal
keuzes maken. De afgelopen jaren hebben steeds meer mensen een beroep
gedaan op de AWBZ en dat zal de komende tijd niet afnemen. Willen we
in de toekomst mensen de ondersteuning blijven geven die we nu
vanzelfsprekend vinden, dan moeten we keuzes maken. Doen we dat niet,
dan worden de zwaksten in onze samenleving op den duur de dupe.
Er vindt een bezuiniging van 1 procent plaats op de zogenaamde
intramurale zorg, de zorg die binnen tehuizen en instellingen wordt
verleend. Dat zult u merken. Maar - en dan kom ik weer bij u als
cliëntenraad terecht - u kunt invloed hebben op hoe die bezuiniging
plaatsvindt. U kunt bij de bewoners nagaan waarop ze eventueel wel en
waarop ze zeker niet willen bezuinigen. En ik denk dat de meeste
mensen géén bezuiniging willen op hun eten en dat ze het prettig
vinden als er juist wat verandert rond de maaltijden. En dat kan,
ondanks de bezuiniging van 1 procent, want die veranderingen - ik zei
het al eerder - hoeven geen extra geld te kosten. Sterker nog, ik ken
zorghuizen waar men de maaltijden ook in de buurt uitserveert,
waardoor ze er wat extra's aan over weten te houden.
Verder zal het aantal mensen dat aanspraak kan maken op ondersteunende
begeleiding, zoals hulp bij de administratie, worden beperkt. Het gaat
dan bijvoorbeeld om mensen die uitsluitend lichamelijke aandoeningen
hebben, als gevolg van bijvoorbeeld een ziekte. Deze vorm van
ondersteunende begeleiding wordt vanaf 2008 niet meer vergoed via de
AWBZ. Voor huidige gebruikers geldt een overgangstermijn van een jaar.
Ik wil benadrukken dat het van belang is dat mensen zo lang mogelijk
zelfstandig blijven wonen. De persoonlijke verzorging en verpleging
blijven dan ook gegarandeerd.
Ook voor mensen met psychosociale problemen geldt dat zij vanaf 2008
geen ondersteunende begeleiding meer vergoed krijgen via de AWBZ.
Overigens wil ik u er graag op wijzen dat ik niet alleen bezuinig. Ik
ga de komende tijd ook extra geld uitgeven.340 Miljoen euro voor de
kwaliteit van zorg. Met dit geld wil ik er voor zorgen dat meer mensen
in de zorg gaan werken.
Daarnaast wil ik er voor zorgen dat de mensen die in de zorg werken
minder tijd hoeven te besteden aan administratieve handelingen en dat
ze minder tijd kwijt zijn aan het invullen van registratielijsten.
Kortom: minder bureaucratie.
Al deze maatregelen moeten ervoor zorgen dat er meer handen aan het
bed komen. Want als er iets de laatste jaren duidelijk is geworden,
dan is dat dat de meeste mensen aandacht willen. Ze willen als een
mens behandeld worden. Ze willen een zelfstandig individu blijven en
niet verdwijnen in de grote massa.
Tot slot wil ik nog iets zeggen over de maaltijdvoorzieningen in
huizen waar een scheiding is tussen wonen en zorg. Als mensen kiezen
voor zelfstandig wonen, dan woon je voor de wet ook zelfstandig. Dat
betekent dat je geen gebruik kunt maken van maaltijdvoorzieningen.
Daar moet je dan zelf voor zorgen. Daar staat wél tegenover dat je
minder eigenbijdragen betaalt dan mensen die hebben gekozen voor
volledige intramurale zorg.
Ik geef toe dat dit tot misverstanden kan leiden en dat mensen die
kiezen voor zelfstandig wonen tóch graag gebruik willen maken van de
maaltijdvoorziening van de instelling waar ze onder vallen. Daarom wil
ik werken aan een zogenaamd Volledig Pakket Thuis. Dat betekent dat,
hoe je ook woont, zelfstandig of niet, je allemaal over dezelfde
voorzieningen kunt beschikken.
Dames en heren, ik ga afsluiten.
En dat doe ik door de hoop uit te spreken dat u vandaag doordrongen
bent van de mogelijkheden die er zijn om de kwaliteit van de zorg te
verbeteren zonder dat dat extra geld kost. Dat kan zeker als we het
hebben over het eten. Ik hoop dat u inziet dat u, als cliëntenraad,
daarin een belangrijke rol kunt spelen.
En tot slot hoop ik, dat ik u duidelijk heb kunnen maken dat de
bezuinigingen die nu plaatsvinden noodzakelijk zijn om de zorg van uw
kinderen over 20 jaar veilig te kunnen stellen.
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport