De journalistiek laat zich teveel meeslepen door emotie
Emotie scoort. Mooie plaatjes en persoonlijke vetes worden daarom
nogal eens uit de kast getrokken in de media. Ook in het nieuws. Ten
onrechte vindt Wubby Luyendijk, docent journalistiek aan de
Rijksuniversiteit Groningen. `Het is dwaas dat kijkcijfers worden
beschouwd als dé maatstaf voor kwaliteitsjournalistiek.'
Een voorbeeld is de voortdurende nieuwssoap rond Rita Verdonk. Sinds
Verdonk door Mark Rutte uit de Tweede-Kamerfractie van de VVD is
gezet, duikt ze overal in het nieuws op. Begrijpelijk, volgens
Luyendijk, want het is een flinke crisis:`maar het was de eerste week
vooral kuddejournalistiek. In maar liefst drie tv-programma's op één
en dezelfde dag mocht Verdonk haar zegje doen. De boodschap was overal
dezelfde: Rutte is te links, zij zal zich hard maken om het
fileprobleem op te lossen en nee, ze zal de partij niet uit eigen
beweging verlaten. De nieuwsregie was volledig in handen van Verdonk
en haar `vrouwtjesmakers' en een groot deel van journalistiek
Nederland liep volgzaam achter haar aan.'
Persoonlijke vete
Het probleem over de VVD-koers werd in de media gereduceerd tot een
relletje tussen Verdonk en Rutte en vervolgens uitvergroot en
opgeblazen. Heel nadrukkelijk werd alles in beeld gebracht, want:
emotie verkoopt. Maar waar bleef de kwaliteitsjournalistiek? Waarom
stortte niemand zich vol overgave op de vraag of het een vooropgezet
plan was, zoals de VVD'er Joshua Livestro suggereerde in zijn column
in de Telegraaf. En waar bleef het achtergrondverhaal over de botsende
linker- en rechtervleugel van de VVD die al sinds de moord op Pim
Fortuyn met elkaar in de clinch liggen?
Armoedige vorm van journalistiek
Nee, in plaats daarvan houden de meeste media liever vast aan het
beeld dat de Haagse politiek wordt verscheurd door persoonlijke
tegenstellingen en ruzies over trivialiteiten. Zo wilde NOVA op de
maandag dat Verdonk drie televisie-programma's op sleeptouw nam, ook
een eigen quootje scoren. Er reed een tv-ploeg naar haar huis, maar
die kreeg aan het tuinhek nul op het rekest.Waarop besloten werd de
toestroom van andere media te filmen. Luyendijk: `Een armoedige vorm
van journalistiek.' Net als Radio 1 dat op Prinsjesdag Verdonk liet
aanschuiven bij een discussie over de miljoenennota. Terwijl ze van
tevoren nota bene aangaf niet inhoudelijk te kunnen reageren omdat ze
de stukken nog niet gelezen had. `In zo'n geval ben je uit op emotie,
niet op het overdragen van informatie', aldus Luyendijk.
Context en verdieping
Natuurlijk is het vertrek van Rita Verdonk uit de VVD-fractie
nieuwswaardig en natuurlijk moet je dat verslaan. `Maar maak er een
helder nieuwsbericht van met een goede foto en ga dan op zoek naar het
grotere geheel. Had ze inderdaad een groter plan klaarliggen? Wat
betekent dit voor de overige politieke partijen en vooral: besteed ook
aandacht aan ander nieuws. De uitspraak omtrent de monopoliepositie
van Microsoft was bijvoorbeeld ook verstrekkend, maar door de
emotieverslaggeving rond Verdonk verdween dit volledig naar de
achtergrond.' Kortom: stel kritische vragen en breng het publiek
context en verdieping. Dat is de journalistiek waardig.
Curriculum Vitae
Drs. Wubby Luyendijk (1965) is redacteur van NRC Handelsblad. Sinds
2006 is zij verbonden aan de Rijksuniversteit Groningen als tijdelijk
docent journalistiek. Zij geeft colleges inleiding in de journalistiek
aan minor-studenten en geeft verschillende werkgroepen tijdens de
masteropleiding./MS
Informatie: drs. W. Luyendijk
Rijksuniversiteit Groningen