Nederlands Vaccinatie Instituut
Pijnloos vaccineren zonder naald
vrijdag, 21 september 2007
Vaccineren kan over een paar jaar mogelijk zonder naald én zonder
pijn. Er is een klein naaldje in ontwikkeling dat onder de huid wordt
gebracht. Het Nederlands Vaccin Instituut en de Bioneedle Group zijn
bezig met de ontwikkeling van deze mininaaldjes.
In het één centimeter kleine naaldje zit een vaccin dat met een pijpje
door de huid wordt geblazen. De huid wordt hierbij niet aangeraakt.
Het pijnloze proces duurt minder dan een milliseconde. Volgens
Bioneedle Group kleven er veel voordelen aan deze manier van
vaccineren. Zo zijn injectienaalden en flesjes overbodig en er is
minder opslag en vervoer nodig. Aan de ontwikkeling van het
mininaaldje is zes jaar gewerkt. Binnen drie jaar hoopt Bioneedle
Group het naaldje klaar te hebben voor gebruik. Zeker in
ontwikkelingslanden waar vaccinatie door vuile naalden niet zelden tot
besmetting met hepatitis B of HIV leidt, zou deze techniek grote
voordelen hebben. Alternatieve toedieningsvormen kunnen ook erg goed
van pas komen bij massale noodvaccinaties zoals een grieppandemie.
Mensen kunnen dan het vaccin desnoods zelf toedienen.
Alternatieven
Binnen het NVI wordt al jarenlang de nodige research gedaan om
alternatieve toedieningsvormen te ontwikkelen, zoals vaccineren via
een neusspray (tegen het RSV-virus), via pleisters en het naaldloos
vaccineren. NVI-directeur Ben van der Zeijst: 'Dat is belangrijk. Niet
alleen omdat het minder belastend is voor het kind, maar ook omdat het
steeds ingewikkelder wordt om combinatievaccins te maken. Als je een
nieuw vaccin anders dan via een injectie kunt toedienen, vermindert
dat de druk op de patiënt en ben je dus een stuk flexibeler. In
theorie kun je dan bij elke sessie zoveel vaccinaties toedienen als
verantwoord is en biedt het RVP vrijwel onbeperkt ruimte.'
Pijnloos
De Bioneedle Group, een Nederlands bedrijf, ontwikkelde de techniek
voor het gebruik van mininaaldjes, gemaakt van een afbreekbare stof.
Deze mininaaldjes kunnen worden gebruikt om antigenen toe te dienen,
zonder dat je daar een spuit en naald voor nodig hebt. Het wordt als
het ware door de huid 'geschoten' en lost meteen op. Volgens de eerste
proefpersonen op wie de techniek is getest, doet het geen pijn. Dat is
ook een eerste voorwaarde om de techniek levensvatbaar te maken. Het
NVI onderzoekt nu, samen met Bioneedle Group, bepaalde
antigeen-mininaaldje-combinaties. Dr. Gideon Kersten, afdelingshoofd
Testontwikkeling en Formulering: 'In het mininaaldje wordt het vaccin
verwerkt. Een kritische stap is de manier waarop dat gebeurt. Als dat
eenmaal is gelukt, blijkt het vaccin erg stabiel. Na een eerste
experiment bij muizen met tetanustoxoïd vonden we een vergelijkbare
immuunrespons als met conventionele naalden. Dat is positief. De
volgende stap is dat we onderzoek doen met hepatitis B-antigeen en
daarna met influenzavaccin.'
Snel en makkelijk
Deze toediening biedt winst op verscheidene fronten. Je kunt zeer snel
vaccineren en de noodzaak om het vaccin tijdens opslag en vervoer
gekoeld te houden (cold chain) vervalt. Het vaccin is zo stabiel dat
het op kamertemperatuur kan worden bewaard zodat koelwagen en koelkast
overbodig worden. Zeker in de ontwikkelingslanden is dat een groot
voordeel. Deze technologie kan ook zijn nut bewijzen bij massale
noodvaccinaties zoals een grieppandemie. Verder kan de techniek een
antwoord geven op de steeds zichtbaarder grenzen aan het maken van
combinatievaccins. Met een pijnloze toedieningsvorm is de noodzaak om
antigenen te combineren kleiner. Vaccins kunnen afzonderlijk worden
toegediend door middel van enkele mininaaldjes. Hiermee vermijd je de
interferentieproblemen van de combivaccins; bovendien is het minder
belastend voor degene die geprikt wordt.