CENTRAAL PLANBUREAU
Onderwerp: persbericht
Nummer: 27
Datum: 19 september 2007
CPB-analyse van drie tegenbegrotingen: VVD tegenbegroting 2008
Op verzoek van (in alfabetische volgorde) D66, SP en VVD heeft het Centraal Planbureau een analyse gemaakt van de ex ante budgettaire effecten van de tegenbegrotingen, die deze oppositiepartijen indienen bij de Algemene Politieke Beschouwingen. "Ex ante" wil zeggen dat geen rekening is gehouden met de macro economische effecten van de maatregelen voor 2008. Op Prinsjesdag zijn de analyses van de tegenbegrotingen aan de desbetreffende partijen toegezonden.
De CPB-analyses zijn (gratis) te downloaden als PDF-bestanden voor alle drie partijen op de website van het CPB:
CPB Notitie
Datum : 18 september 2007
Aan : Tweede Kamerfractie VVD
Ex ante budgettaire effecten VVD tegenbegroting 2008
1 Inleiding
Het CPB heeft op verzoek van de VVD de ex ante budgettaire effecten in 2008 van een aantal
wijzigingsvoorstellen voor de begroting 2008 bezien. Uitgangspunt vormen de
kabinetsvoorstellen in de Miljoenennota 2008, zoals deze door het CPB in de MEV 2008 zijn
verwerkt. Wijzigingsvoorstellen in de tegenbegroting worden afgezet tegen het huidige
voorgenomen beleid; terugdraaien van een ombuiging van het kabinet betekent daarom een
intensivering.
De rapportage beperkt zich tot de ex ante budgettaire effecten voor 2008. Voor
berekeningen van de korte termijn macro economische- en koopkrachteffecten ontbreekt de tijd.
Bovendien geven deze korte termijneffecten een onvolledig beeld. De uitkomsten voor het
komende jaar zeggen weinig over de uiteindelijke economische effecten van de maatregelen in
een tegenbegroting. Directe bestedingseffecten domineren op korte termijn zowel de uitkomsten
voor de economische groei als het EMU-saldo (via de inverdieneffecten). Zonder macro
economische doorrekening geldt voor de koopkracht een vergelijkbaar probleem. Sommige
(lasten)maatregelen werken indirect op de koopkracht door, bijvoorbeeld via de loon- en
prijsvorming. Het buiten beschouwing laten van deze effecten zou een vertekend beeld geven
van de feitelijke koopkrachteffecten.
Een tegenbegroting bestaat uit een aantal wijzigingvoorstellen op de plannen van het
kabinet. Deze wijzigingen worden in september/oktober in het parlement met het kabinet
besproken. Bij de analyse is mede gekeken naar de uitvoerbaarheid van de plannen per 1 januari
2008, indien het kabinet de wijzigingen zou overnemen. Gezien de korte voorbereidingstijd tot
1 januari 2008 betekent dit, dat mogelijk niet alle plannen van de VVD in de analyse van de
tegenbegroting worden meegenomen. In dit opzicht wijkt de analyse van de tegenbegroting af
van bijvoorbeeld een verkiezingsprogramma. Bij die laatste gaat het om beleidsvoornemens
1
voor vier jaar, waarbij de uitvoerbaarheid in de regel alleen beperkingen oplegt aan de fasering
van de maatregelen binnen die periode.
2 Wijzigingsvoorstellen van de VVD
De wijzigingsvoorstellen van de VVD impliceren bij de EMU-relevante uitgaven voor 0,7 mld
euro aan intensiveringen en voor 5,0 mld euro aan ombuigingen. Ook in de sfeer van de
collectieve lasten wordt een aantal wijzigingen voorgesteld. De EMU-relevante lasten dalen met
3,8 mld euro.
Tabel 2.1 Ex ante budgettaire afwijkingen t.o.v. Miljoenennota, 2008
mld euro % BBP
Ex ante effect voorstellen VVD (+ = EMU-saldo verbeterend):
Ombuigingen 5,0
Intensiveringen - 0,7
EMU-relevante lasten - 3,8
Ex ante effect op EMU-saldo 0,5 0,1
Ex post effect op EMU-saldo PM
In de Macro Economische Verkenning 2008, waarin de kabinetsvoorstellen uit de
Miljoenennota zijn verwerkt, is een EMU-saldo van 0,7% van het BBP gerapporteerd voor
2008. Ex ante leiden de voorstellen van de VVD tot een verbetering van dit saldo met 0,1%
BBP. Het ex post effect op het saldo, dus inclusief in- of uitverdieneffecten als gevolg van de
macro-economische doorwerking van de maatregelen, is niet berekend.
2.1 Uitgaven
Tabel 2.2 vat de wijzigingsvoorstellen voor de collectieve uitgaven samen. In totaal wordt 5,0
mld euro aan ombuigingen voorgesteld. Daar staat voor 0,7 mld euro aan intensiveringen
tegenover. De uitgavenmaatregelen verbeteren daarmee het EMU-saldo met 4,3 mld euro.
2.1.1 Ombuigingen
· De VVD schrapt de invoering van gratis schoolboeken in de bovenbouw VO in 2008 (0,1 mld
euro).
· De ombuigingen op de diverse rijksuitgaven werken via de gebruikelijke
normeringssystematiek door op de voeding van het Gemeente- en Provinciefonds. Dit leidt tot
een ombuiging van 0,1 mld euro. Daarnaast stelt de VVD nog een additionele ombuiging van
0,3 mld euro voor bij de lagere overheden.
· De VVD schrapt diverse enveloppen van het kabinet geheel of gedeeltelijk, zoals voor
innovatie, kennis en onderzoek en voor energie (0,2 mld euro). Daarnaast beperkt de VVD
2
diverse beleidssubsidies (0,5 mld euro), zoals bijdragen aan publieke omroep, milieu- en
recreatiesubsidies en Besluit Locatiegebonden subsidies.
· De VVD baseert de zorgtoeslag niet op de gemiddelde individuele premie maar op de
gemiddelde individuele en collectieve premie. Hierdoor en vanwege de doorwerking van de
lagere zorgpremies komt de zorgtoeslag 0,4 mld euro euro lager uit.
· Bij de sociale zekerheid koppelt de VVD de uitkeringen aan de prijzen in plaats van aan de
lonen (met uitzondering van de AOW) (0,2 mld euro).
· Voorts schrapt de VVD de enveloppe WAO-WIA-brugbanen grotendeels, waardoor de
introductie van brugbanen niet doorgaat en de vrijstelling voor herkeuring voor WAO'ers
tussen 45 en 50 jaar en de verhoging van uitkeringen voor volledig arbeidsongeschikte
WAO'ers worden teruggedraaid (0,7 mld euro).
· De VVD schaft het kindgebonden budget af (0,7 mld euro).
· De VVD verhoogt het verplichte eigen risico in de zorg van 150 naar 200 euro, waarbij de
huisarts onder het eigen risico valt en de chronisch zieken geen compensatie krijgen. Hierdoor
verminderen de collectieve zorguitgaven met 0,6 mld euro. Dit wordt als financieringsschuif
geboekt.
· De VVD schrapt de pil, kraamzorg en tandartszorg uit het pakket. Hierdoor verminderen de
collectieve zorguitgaven met 0,2 mld euro.
· Het budget voor ontwikkelingssamenwerking wordt verlaagd van 0,8% BBP naar 0,7% BBP
(0,6 mld euro). Tevens worden de kosten van vredeoperaties uit het budget voor
ontwikkelingssamenwerking gefinancierd (0,3 mld euro).
3
Tabel 2.2 Ombuigingen en intensiveringen, 2008, in mld euro
Ombuigingen Intensiveringen
Naar beleidsmatige clusters
Defensie 0,1
Onderwijs 0,1
Openbare orde 0,1
Gemeenten en provincies 0,4
Infrastructuur 0,5
Subsidies 0,7
Sociale zekerheid 2,1
w.v. besparing op zorgtoeslag 0,4
schrappen enveloppe WAO-WIA-brugbanen 0,7
koppeling uitkeringen aan prijzen (m.u.v. AOW) 0,2
afschaffen kindgebonden budget 0,7
Zorg 0,1
Ontwikkelingssamenwerking 0,9
Totaal, gecorrigeerd 4,2 0,7
Financieringsverschuivingen 0,8
Totaal 5,0 0,7
2.1.2 Intensiveringen
· De VVD intensiveert in infrastructuur (0,5 mld euro), veiligheid (0,1 mld euro) en defensie (0,1
mld euro).
2.2 Lastenmaatregelen
Tabel 2.3 geeft een overzicht van de fiscale maatregelen uit het VVD-programma. Hieruit blijkt
dat de VVD de lasten met 3,0 mld euro verlicht, waarvan 0,5 mld euro voor bedrijven en 2,5
mld euro voor gezinnen.
4
Tabel 2.3 Microlasten VVD, 2008 (mld euro)
Milieu - 0,9
w.v. terugdraaien vliegbelasting - 0,2
terugdraaien milieudifferentiatie BPM - 0,2
terugdraaien verhoging dieselaccijns en energiebelasting - 0,2
terugdraaien verhoging drank- en tabaksaccijnzen - 0,1
terugdraaien verpakkingenbelasting - 0,2
Inkomen en arbeid - 2,2
w.v. verlaging belastingtarieven loon- en inkomstenbelasting - 1,8
ZVW-premie (incl. grondslageffect inkomensafhankelijke bijdrage) - 0,9
ZVW pakketbeperkingen 0,2
ZVW eigen risico 0,6
terugdraaien verhoging arbeids- en combinatiekorting door kabinet 0,2
terugdraaien verhoging bijtelling lease-auto's - 0,2
hogere combinatiekorting - 0,4
Totaal mutatie microlasten (MLO) - 3,0
w.v. bedrijven - 0,5
gezinnen - 2,5
Financieringsverschuivingen 0,8
Beleidseffect EMU-relevante lasten - 3,8
· De VVD draait de voorgenomen invoering per 1 juli 2008 van een vliegbelasting terug. Dit
verlicht de lasten met 0,2 mld euro in 2008.
· De VVD draait de voorgenomen milieudifferentiatie in de tarieven van de BPM terug. Dit
verlicht de lasten met een kleine 0,2 mld euro.
· De VVD draait de voorgenomen verhoging per 1 juli 2008 van dieselaccijns en energiebelasting
terug. Dit verlicht de lasten met een kleine 0,2 mld euro in 2008.
· De VVD verlaagt de tarieven voor de loon- en inkomstenbelasting en verlicht zo de lasten voor
gezinnen met 1,8 mld euro.
· De VVD bezuinigt 0,8 mld euro op de ZVW-uitgaven door de voorgenomen pakketuitbreiding
terug te draaien (0,2 mld euro) en het eigen risico te verhogen (0,6 mld euro). Bij het verplicht
eigen risico zondert de VVD het huisartsbezoek niet langer uit en zijn er ook geen
compenserende maatregelen voor chronisch zieken.Vanwege het kostendekkende karakter van
de ZVW betekent één en ander een verlaging van de ZVW-premies met 0,8 mld euro. Daar
staat tegenover dat de pakketbeperking en de verhoging van het eigen risico lastenverzwarende
financieringsverschuivingen zijn. Per saldo zijn de ZVW-maatregelen daarmee vrijwel
lastenneutraal. Wel is sprake van een verschuiving van de lasten van bedrijven naar gezinnen
van 0,3 mld euro. De lagere inkomensafhankelijke bijdrage verlaagt de grondslag voor de loon-
en inkomstenbelasting en levert een lastenverlichting van 0,1 mld euro op.
· De VVD draait de verhoging van de arbeids- en combinatiekorting terug. Dit verzwaart de
lasten met 0,2 mld euro.
5
· De VVD draait de verhoging van bijtelling voor lease-auto's terug. Dit vermindert de lasten met
0,2 mld euro.
· De VVD verhoogt de combinatiekorting ter gedeeltelijke compensatie van de afschaffing van
het kindgebonden budget (0,4 mld euro).
De lastenontwikkeling van de VVD omvat per saldo voor 0,8 mld euro aan
financieringsverschuivingen. Dit betreft de verhoging van het eigen risico in de ZVW en de
verkleining van het verzekerde pakket van de ZVW. De lastenmaatregelen van de VVD
verslechteren daarmee het EMU-saldo met 3,8 mld euro.
6
Inlichtingen bij: Frans Suijker (070-3383390) of Rocus van Opstal (070-3383301)
---- --
Met vriendelijke groeten
Anita van der Roest
--
Anita van der Roest
Centraal Planbureau
Afdeling OMD
Bezoekadres: Centraal Planbureau, Van Stolkweg 14, 2585 JR Den Haag Postadres: Postbus 80510, 2508 GM Den Haag
Telefoon: (070) 338 33 37
Telefax: (070) 338 33 50
Internet: