Algemene Vereniging Van Beroepsjournalisten in België
Kwaliteit tv-nieuws is goed (op de criminaliteitsberichtgeving na)
Diverse Vlaamse academici, verenigd in het Elektronisch Nieuws Archief
(ENA), hebben voor de tweede keer een grondige analyse doorgevoerd van
het televisienieuws op VRT en VTM. Hun conclusie: Van een
hemeltergende vervlakking van het nieuwsaanbod is geen sprake. Maar in
verband met de criminaliteitsberichtgeving deden we wel enkele
verontrustende vaststellingen.
De cijfers die Stefaan Walgrave en Volkan Uce (Universiteit Antwerpen)
bijeenharkten in verband met criminaliteitsverslaggeving zijn
inderdaad opmerkelijk. Bekeken over 2.200 nieuwsuitzendingen uit de
periode 2003-2005, ging een achtste van alle uitzendtijd naar een of
ander crimineel feit. Voor VTM gaat het om 15,5 procent van de
uitzendtijd, voor Eén/VRT om 9,7 procent. De onderzoekers stelden ook
vast dat in de loop van de periode 2003-2005 de aandacht voor
criminaliteit sterk is toegenomen, vooral dan op VTM. Het slachtoffer
van die tendens blijkt de politieke berichtgeving te zijn.
UA-hoogleraar Walgrave: VTM steekt daarmee ver boven de Duitse zenders
ARD en RTL en de Britse zenders BBC en ITV uit. In die landen merkten
we trouwens ook geen stijgende lijn zoals bij ons. Het zou dus wel
eens kunnen dat VTM dé crimi-zender van Europa is. Maar ook Eén komt
intussen iets boven de Duitse en Britse cijfers uit.
Even opvallend vindt Walgrave dat de uitzendtijd niet beantwoordt aan
de realiteit inzake criminaliteit. Een belangrijke indicator van
nieuwskwaliteit is toch dat het nieuws beantwoordt aan de realiteit,
aldus de hoogleraar. Nu besef ik als geen ander de relativiteit van
criminaliteitsstatistieken, maar voor 2003-2005 vertonen de
politiecijfers hoe dan ook een dalende tendens. Moorden bijvoorbeeld
beleefden in drie jaar tijd op VTM een spectaculaire boom, terwijl dat
misdrijf in de praktijk stabiliseerde. Dat wijst toch op een bewuste
redactionele keuze van de VTM-leiding. Het omgekeerde doet zich
trouwens even goed voor: terwijl vermogensdelicten méér voorkomen in
de realiteit, halen ze voorwaar minder het televisienieuws.
Nog volgens Stefaan Walgrave is dat alles niet onschuldig. Vooral
VTM-kijkers leven in een overdreven criminele wereld. En
onvermijdelijk bevordert dit onveiligheidsgevoelens en vermindert het
het vertrouwen in de samenleving.
Woord-wederwoord
Toch is het globale oordeel van de ENA-onderzoekers over de periode
2003-2005 genuanceerd. Marc Hooghe (KU Leuven): We stappen zeker niet
mee in de klachten van cultuurpessimisten als zou er sprake zijn van
een hemeltergende vervlakking van het nieuwsaanbod. Iedereen ziet in
dat we met VTM wel degelijk over een kwalitatieve commerciële
nieuwszender beschikken.
De Gentse wetenschappers Mieke De Clercq en Steve Paulussen
bijvoorbeeld stelden vast dat zowel de VRT als VTM kan terugvallen op
een uitgebreide redactie met jonge en hoogopgeleide journalisten. In
de journaals van beide omroepen komen ook maar weinig kennelijke
fouten voor, voegt Knut De Swert (UA) daaraan toe. Althans de
nieuwsbronnen zelf zijn overwegend tevreden over de manier waarop ze
in het nieuws worden gebracht. Als er iets is wat hen stoort, is het
wel de beperktheid van hun informatie die uiteindelijk het journaal
haalt.
Beide zenders lijken verder grotendeels dezelfde
objectiviteitscriteria te hanteren, waarbij ze erover waken de diverse
zijden in conflicten en debatten aan het woord te laten komen. Marc
Hooghe: Als woord-wederwoord een kwaliteitskenmerk is van het nieuws,
dan zorgt het alvast niet voor enig kwaliteitsverschil tussen de
openbare en de commerciële omroep. Wat de basisnormen van de
journalistieke deontologie in het algemeen betreft, steekt VTM zeer
gunstig af ten opzichte van andere commerciële zenders in Europa.
Het jongste ENA-onderzoeksrapport werd maandag voorgesteld in het
bijzijn van Vlaams Mediaminister Geert Bourgeois (N-VA). Hij nam akte
van de confronterende bevindingen inzake criminaliteitsberichtgeving.
Dit vraagt om reacties, aldus Bourgeois. Maar laat ons niettemin niet
blind zijn voor het feit dat de kwaliteit van het nieuws in Vlaanderen
in het algemeen wel goed is. Voor cultuurverslaggeving bijvoorbeeld
zijn de resultaten uitstekend. En ook VTM presteert naar behoren.
Pol Deltour
Het boek De kwaliteit van het nieuws. Kwaliteitsindicatoren voor
televisienieuws. Jaarboek van het Elektronisch Nieuwsarchief 2 is
uitgegeven bij Acco Leuven.
Het Elektronisch NieuwsArchief (ENA) stelt zich tot doel
televisienieuws toegankelijk te maken voor wetenschappelijk onderzoek.
De basisidee is dat televisie een dermate belangrijke informatiebron
is dat meer en systematischer wetenschappelijk onderzoek erover
noodzakelijk is.
Het ENA wordt geleid door de hoogleraren Marc Hooghe (KU Leuven) en
Stefaan Walgrave (UA), en wordt ondersteund door Vlaams minister van
Media Geert Bourgeois.
www.nieuwsarchief.be