ECN Rapport: In 2050 duurzame energiehuishouding afhankelijk van kolen en ict
Een geheel duurzame energiehuishouding is in 2050 nog lang niet bereikt. Sterker, de fossiele brandstof steenkool zal de belangrijkste energiedrager zijn in dat jaar. Efficiëntie wordt verbeterd door ICT-oplossingen. Dat stellen de onderzoeksinstituten ECN en NRG in een vorige week gepresenteerde 'Energievisie'. Die visie moet vooral ter inspiratie dienen voor overheid en bedrijven. Het geeft een inkijkje in hoe de Europese energiehuishouding volgens de energieonderzoekers kàn zijn geregeld.
Het Energieonderzoeks Centrum Nederland (ECN) en het nuclaire onderzoeksinstituut NRG stellen dat het in Nederland ontbreekt aan een lange-termijnvisie. Terwijl de behoefte aan zo'n visie wel steeds de kop opduikt. En daarom hebben de onderzoeksinstituten zelf maar zo'n visie ontwikkeld. Om richting te geven bij keuzes, om houvast te bieden, en volgens de opstellers van het rapport vooral om te inspireren.
De duurzame samenleving met een duurzame energiehuishouding komt er niet vanzelf. In het rapport van ECN en het NRG komt in tegenstelling tot wat in de politiek gebruikelijk is na het zoet het zuur. Na eerst een mooi beeld te hebben geschetst van een grotendeels schone samenleving in het Europa van 43 jaar verder volgt het hoofdstuk met de noodzakelijke voorwaarden: consistent en slagvaardig beleid, lange-termijnvisie, technologische doorbraken en een internationale vastberadenheid om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen.
ECN en NRG gaan overigens voorbij aan de onzekerheid van de theorieën over klimaatverandering. Dat de menselijke uitstoot van CO2 bij onveranderd gedrag "de veiligheid van de mens" bedreigt, wordt als feit aangenomen. Dus, gegeven dat níet over een paar jaar wetenschappelijk is bewezen dat de menselijke CO2-uitstoot geen enkele invloed heeft klimaatverandering en gegeven dat de komende derde dinsdag in september de eerste schreden op het pad van consistent en slagvaardig beleid worden gezet, waar leidt dat dan toe in vier decennia?
Opmerkelijk voor de naar duurzaamheid strevende samenleving waarin ECN leeft leveren kolen in 2050 de bulk van de elektriciteit, hoewel alle uitgestoten CO2 natuurlijk wordt afgevangen. Daarnaast leveren kernenergie en zon, wind en biomassa de nodige stroom. Olie en aardgas zijn door hun schaarste en vervuiling uitgerangeerd. De hernieuwbare energiebronnen leveren 40% van de totale elektriciteitsbehoefte, fossiele brandstoffen -vooral dus kolen- ook 40%, en de laatste 20% wordt door kernenergie ingevuld.
Onder de duurzame bronnen wordt vooral melding gemaakt van offshore windenergie (220 windparken vooral in de Noordzee), en concentrated solar power (CSP) waarbij spiegels zonne-energie bundelen. Biomassa kent een relatief gering aandeel in de elektriciteitsproductie, voorspellen de onderzoekers, omdat de beschikbare (duurzame) biomassa vooral tot transport-brandstof zal worden vermaakt.
Een belangrijke rol is in de toekomst weggelegd voor ICT-oplossingen. Door allerlei systeem- en regeltechnieken wordt verbuik en vervuiling geminimaliseerd. Een krachtig staaltje hiervan wordt door de onderzoekers geschetst in de transportsector van 2050. Automobilisten worden ruim van tevoren gewaarschuwd voor opstoppingen, afstand houden gebeurt automatisch waardoor het aantal ongelukken vermindert, en telewerken is geheel ingeburgerd. Dit maakt files zeldzaam, staat in het rapport te lezen.
Maar ook in de elektriciteitsopwekking zal ICT steeds meer oplossingen bieden. Doordat een groot deel van de elektriciteit wordt geleverd door "fluctuerende energiebronnen" moeten vraag en aanbod goed worden afgestemd. Omdat een ander groot deel van stroom door slecht regelbare kolen- en kerncentrales wordt geleverd, zal de balansregeling ergen anders vandaan moeten komen. Door onder meer regelbare elektrische warmtepompen en elektrochemische opslagtechnologie en een goed regelsysteem wordt onbalans ondervangen. Dit gebeurt Europa-breed: er bestaat in 2050 een Europees hoogspanningsnet.
Aardgas is in 2050 irrelevant geworden, en behalve in de vrachtsector doet ook waterstof als brandstof het niet goed. Groen gas haalt het ook niet, omdat alle beschikbare biomassa opgaat aan autobrandstof. Dit heeft tot gevolg, stellen de onderzoekers, dat ook voor micro-WKK geen florerende toekomst is weggelegd. In de bebouwde omgeving speelt warmte/koude-opslag naast zonne-energie een grote rol.
Maar -en dat is vaak het manco van toekomstschetsen- misschien loopt het allemaal wel heel anders, stellen de onderzoekers. Misschien raakt de wereld veel sneller door de olie- en gasvoorraden heen, en misschien lukt het niet om tot een mondiale terugdringing van broeikasgasuitstoot te komen. En misschien blijkt straks dat CO2-uitstoot nauwelijks schadelijke gevolgen heeft. Het is daarom zinvol om bijvoorbeeld elke vijf jaar de lange-termijnvisie te actualiseren.