Nieuws
Wereldozondag (16 september)
05 september 2007 - De 16e september herinnert aan de dag waarop in
1987 het Montreal Protocol van kracht werd. Dat verdrag voorziet in
het geleidelijk verdwijnen van ozonafbrekende stoffen uit de
atmosfeer.
De ozonlaag bevindt zich tussen ongeveer 10 en 30 kilometer hoogte en
houdt de voor het leven zo schadelijke ultraviolette straling van de
zon grotendeels tegen.
Ozonafname door CFK's
De afgelopen decennia is de hoeveelheid ozon afgenomen. Dit komt
vooral door de uitstoot van CFK's (chloorfluorkoolstoffen) en andere
ozonafbrekende stoffen, zoals vroeger gebruikt in koelkasten en
piepschuim. Bezorgdheid over de ozonafname leidde, dankzij
samenwerking tussen beleidsmakers, wetenschappers, milieubeweging en
industrie, tot het Montreal Protocol ter bescherming van de ozonlaag.
Het verdrag is inmiddels aanzienlijk aangescherpt, omdat de
ozonafbraak sterker was dan verwacht.
Ozongat ontstaat elk najaar
De afbraak van ozon is het sterkst als de temperatuur zeer laag is en
de zon schijnt. Boven het zuidpoolgebied wordt in de lente (bij ons is
het dan herfst) aan die voorwaarden voldaan. Sinds het begin van de
jaren tachtig ontstaat hier elk jaar in de periode augustus tot
december het ozongat, waarin de hoeveelheid ozon afgenomen is tot
minder dan de helft van normaal. Dankzij de maatregelen opgelegd door
het Montreal Protocol neemt sinds enkele jaren de hoeveelheid CFK's in
de atmosfeer af.
Langzaam herstel van de ozonlaag
In de loop van de eeuw zal naar verwachting deze hoeveelheid verder
afnemen en zal de ozonlaag geleidelijk herstellen. Dit herstel wordt
echter vertraagd door de klimaatverandering die het gevolg is van de
toename van broeikasgassen. De opwarming van de aarde leidt op grotere
hoogte juist tot afkoeling, waardoor ook in de ozonlaag de temperatuur
daalt wat vervolgens leidt tot meer ozonafbraak.
Dat proces speelt zich ook af boven het noordpoolgebied. In een aantal
recente winters was de ozonlaag hier extreem koud waardoor de afbraak
van ozon heel snel ging. Boven het zuidpoolgebied zijn de problemen
echter het grootst.
*Uitgebreid bijschrift bij de illustratie
Grootte van het ozongat boven de Zuidpool, in miljoenen vierkante
kilometers, voor de afgelopen tien jaar. Gebaseerd op metingen van de
satellietinstrumenten GOME (ESA ERS-2 satelliet) en SCIAMACHY (Envisat
satelliet). De zwarte bolletjes laten de dagelijkse gegevens zien van
2006, tot halverwege september.
Onderstaande afbeelding toont de dikte van de ozonlaag boven de
Zuidpool op 14 september 2006, gebaseerd op metingen van het Ozone
Monotoring Instrument (OMI).
Met dank aan Peter Siegmund en Henk Eskes van het KNMI
---
Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut