VNG: Gemeenten zelf verantwoordelijk voor bestuurskracht
10.09.2007
Gemeenten zijn zelf verantwoordelijk voor het vergroten van hun
bestuurskracht. Dit bleek vandaag uit de resolutie die de gemeenten
hebben aangenomen tijdens de buitengewone algemene ledenvergadering
van de VNG in reactie op het rapport De eerste overheid van de
Commissie Van Aartsen. De resolutie stelt verder dat bij krachtige,
autonome gemeenten met een uitgebreid takenpakket en grote mate van
beleidsvrijheid ook voldoende financiële armslag hoort.
Het vergroten van de bestuurskracht wordt onder meer bevorderd door
instrumenten als bestuurskrachtmeting, benchmarking,
kwaliteitshandvesten en standaarden op het gebied van dienstverlening
en ICT. Door de inzet van deze instrumenten krijgen gemeenten beter
zicht op de eigen prestaties en zullen zij moeten beoordelen én
verantwoorden of zij zelfstandig over voldoende slagkracht,
deskundigheid, continuïteit en schaalgrootte beschikken om de ambitie
van eerste overheid waar te kunnen maken. Wanneer gemeenten hierin te
kort schieten wordt de bestuurskracht vergroot door regionale
samenwerking en schaalvergroting door herindeling.
Niet alleen via het gemeentefonds, maar ook in de vorm van een stevig
en betekenisvol eigen belastinggebied, waardoor de financiële
afhankelijkheid van het Rijk wordt verminderd. Het gemeentelijk
belastinggebied is echter door de ingrepen van de afgelopen jaren tot
een marginale omvang teruggebracht. Daarom is het nodig dat het lokale
belastinggebied wordt uitgebreid en minimaal wordt verdubbeld, terwijl
de rijksbelastingen navenant dalen. De uitbreiding van het lokale
belastinggebied mag voor burgers en bedrijven namelijk niet tot een
lastenverzwaring leiden. Specifieke uitkeringen dienen daarom als
structureel instrument te verdwijnen. Zij moeten weer worden ingezet
op de wijze waarvoor ze zijn bedoeld: als tijdelijke impuls om nieuw
beleid op te starten, wanneer een algemene uitkering daarvoor
onvoldoende mogelijkheden biedt.
Gemeenten krijgen die taken en bevoegdheden overgedragen die nodig
zijn voor het bieden van maatwerk op lokaal niveau. Méér taken en
bevoegdheden bij de gemeente leidt tot minder bij het Rijk en minder
bij de provincie. Dit betekent voor provincies dat zij zich
uitsluitend beperken tot hun kerntaken. De herschikking van taken
tussen gemeenten en provincies dient ook zijn weerslag te krijgen in
de financiële verhoudingen tussen de overheden. Ook bij de vergroting
van het decentraal belastinggebied wordt deze herschikking
doorgevoerd. Van het rijk wordt verwacht dat de lokale autonomie
gerespecteerd wordt door differentiatie als uitvloeisel van autonomie
niet alleen te accepteren, maar ook aan te moedigen als uiting van
gemeenten als eerste overheid.
De VNG gaat niet alleen zelf werken aan deze plannen voor de eerste
overheid. De VNG zal een actieve rol in de interbestuurlijke taskforce
spelen die zal worden opgericht om met voorstellen te komen voor
verdere decentralisatie van taken en bevoegdheden naar gemeenten, het
verdelen van taken tussen de overheden, het vergroten van de
financiële armslag van gemeenten en het vergroten van de
bestuurskracht van gemeenten te verwezenlijken.
Den Haag, 10 september 2007
Vereniging Nederlandse Gemeenten