Ongemotiveerde leerlingen weer actief door inzet multimedia

04/09/2007 16:23



Open Universiteit



Dat de moderne mens gespecialiseerd is in specialiseren, en ongemotiveerd om 'onnuttige' zaken te leren, is evolutionair bepaald en dus onvermijdelijk. Dat stelt prof. dr. Rob Martens van de Open Universiteit Nederland op donderdag 6 september in Hilversum tijdens zijn oratie 'Positive learning met multimedia'. Dezelfde leerstof voor iedereen heeft daarom altijd gedemotiveerde leerlingen als gevolg. Maar met multimedia zijn individuele leerpaden en leerinhouden mogelijk, kan het onderwijs specialisatie ondersteunen en blijven leerlingen gemotiveerd. Martens is bijzonder hoogleraar multimediale educatie. De dr. Gerard Veringa-leerstoel is een gezamenlijk initiatief van de educatieve omroep Teleac/NOT en de Open Universiteit Nederland. De oratie kan op donderdag 6 september vanaf 13.00 uur live gevolgd worden via www.teleacnot.nl. De oratie wordt zaterdag 8 september integraal uitgezonden op het educatieve themakanaal Nederland-e om 10.00 en 20.00 uur.

Passieve leerlingen
De meeste leerlingen en studenten zijn niet bereid om energie in hun opleiding te steken. Men is passief, op memorisatie gericht en niet enthousiast. Martens betoogt in zijn oratie dat dit niet verwonderlijk is en grijpt daarvoor terug op motivatietheorieën en op een evolutionair perspectief. Hij betoogt verder dat dit probleem niet nieuw of alleen van deze tijd is. Wie goed kijkt naar de discussies over onderwijs en onderwijsvernieuwing ziet dat deze, weliswaar met verschillende termen, al minstens honderdvijftig jaar spelen. Het gaat steeds om dezelfde problemen zoals uitgebluste docenten en ongemotiveerde leerlingen en de voorgestelde oplossingen vertonen ook veel gelijkenis. Daarmee verzet Martens zich nadrukkelijk tegen de suggestie dat onderwijsvernieuwingen iets nieuws zijn en dat het nu slechter zou gaan met het onderwijs als gevolg van die vernieuwingen. Hij stelt dat in de felle kritiek op onderwijsvernieuwing vooral angst voor verandering moet worden gelezen in een sector die lange tijd opmerkelijk onveranderd is gebleven.

Sleutelrol voor multimedia
Als specialisatie en de bijbehorende neiging tot demotivatie kenmerkend is voor de menselijke soort, dan is het standaard curriculum waarin iedereen gedwongen wordt hetzelfde te leren en zo goed mogelijk te presteren op al die gebieden, dus onzinnig. Uit onderzoek blijkt keer op keer dat de onderlinge verschillen tussen leerlingen hardnekkig zijn en alleen maar groter worden. Demotivatie is het gevolg. Rob Martens stelt dat onderwijs de natuurlijke tendens tot specialisatie niet moet ontmoedigen maar juist ondersteunen. Multimedia kunnen daarbij een sleutelrol spelen: in vergelijking met de standaard schoolboeken kunnen ze veel beter individuele leerpaden ontwerpen en samenwerking plus actieve verdieping van individueel gekozen leerinhouden enorm vergemakkelijken. Dit sluit nauw aan bij ontwikkeling op multimediagebied zoals web 2.0. Martens voorspelt dat de impact van nieuwe media op samenleving en onderwijs groter zal zijn dan de uitvinding van boekdrukkunst, die in grote mate de blauwdruk van ons huidige onderwijs bepaald heeft.

Positive learning
De verleiding is groot om ict in het onderwijs te gebruiken als controle- en afrekeninstrument. Maar multimedia en ict moeten ingezet worden zodat ze passen bij waar mensen goed in zijn: spelend leren. De benadering waarin exploratie, nieuwsgierigheid, samenwerking, diepgaand leren, vrijheid en zelf verantwoordelijkheid nemen centraal staan noemt Rob Martens 'positive learning'. Positive learning gaat om het optimaliseren van leerprestaties. Niet angst en controle zijn richtinggevend, maar ontplooiing van menselijk talent, gebaseerd op nieuwsgierigheid en positieve emoties. Over de hoogleraar
Rob Martens (1964, Valkenburg aan de Geul) heeft de opleiding onderwijspsychologie gevolgd aan de Radboud Universiteit Nijmegen en is in 1989 afgestudeerd. Na enkele jaren werkzaam te zijn geweest als onderwijsassistent, onderzoeker en consultant is hij in 1991 als onderwijstechnoloog gestart bij de Open Universiteit Nederland. In 1998 promoveerde hij op het proefschrift The use and effects of embedded support devices in independent learning. Sinds 2004 is Martens werkzaam bij de afdeling Onderwijsstudies van het departement Pedagogiek van de Universiteit Leiden. Op 1 januari 2007 is hij benoemd tot bijzonder hoogleraar multimediale educatie aan de Open Universiteit Nederland. Daarnaast is hij onder andere bestuurslid van de divisie Hoger Onderwijs van de beroepsvereniging voor onderwijsonderzoekers in Nederland (VOR) en van de European Association for Research on Learning and Instruction (EARLI).