088 - RUG ondertekent bouwcontract met Europese sterrenwacht
Ontvangstapparatuur voor zeer geavanceerde radiotelescopie
Datum: 29 augustus 2007
Vrijdag 24 augustus 2007 heeft de Rijksuniversiteit Groningen als
penvoerder van de Nederlandse onderzoekschool voor astronomie NOVA een
contract ondertekend voor de bouw van 48 ALMA Band 9 ontvangers voor
de Europese sterrenwacht in Chili. Opdrachtgever is de European
Southern Observatory (ESO).
Met de opdracht is een bedrag van 9,5 miljoen euro gemoeid. De
uitvoering van het project vindt plaats bij het Kapteyn Instituut van
de Rijksuniversiteit Groningen, het Kavli Institute of Nanoscience in
Delft en SRON Netherlands Institute for Space Research. De productie
van onderdelen wordt zoveel mogelijk uitbesteed aan de industrie. Een
team van Rijksuniversiteit Groningen zal de ontvangers samenstellen,
testen en certificeren.
Atacama
ALMA staat voor Atacama Large Millimeter Array, een grote
radiotelescoop die werkt in het submillimeter golflengte gebied. ALMA
wordt gebouwd in Noord-Chili in de Atacama woestijn op vijf kilometer
hoogte. Net als een gewoon radiotoestel bestaat een radiotelescoop uit
een antenne en een ontvanger. ALMA zal ongeveer 60 schotelantenne's
tellen met een diameter van 12 meter. Achter elke schotel kunnen tien
verschillende ontvangers worden geplaatst. Het ALMA project werkt bij
de start met zes verschillende ontvangstbanden waarvoor aparte
ontvangers in Canada (band 3), Japan (band 4 en 8), de Verenigde
Staten (band 6), Frankrijk (band 7) en Nederland (band 9) worden
gebouwd.
Technologische hoogstandjes
Vooral bij de ontvangers voor hoogste frequentiebanden (9 en 10) gaat
het om technologische hoogstandjes. Band 10 bevindt zich op dit
ogenblik in een zeer vroeg stadium van ontwikkeling. Band 9 is het
hoogst haalbare voor echte productie. Voor een goede ontvangst in deze
frequentiegebieden is bovendien een telescoop vereist die op grote
hoogte staat zoals de Atacama. De ontvangst is op vijf kilometer
hoogte aanzienlijk beter dan op bijvoorbeeld de vier kilometer hoge
Mauna Kea berg in Hawaii waar zich ook een sterrenwacht bevindt.
Nederland wereldleider
De ontwikkeling van de band 9 ontvangers is in 2003 begonnen.
Inmiddels zijn met succes acht identieke prototype ontvangers
vervaardigd in Groningen en aan ESO geleverd. Nederland is op dit
gebied wereldleider. Bij de productie die nu start, gaat het in eerste
instantie om 48 exemplaren. In het contract is een optie opgenomen om
dit aantal te verhogen tot 65 stuks, wat een investering van 2,5
miljoen extra betekent.
Noot voor de pers
Informatie: dr. Joost Adema, tel. 050-363 40 35, e-mail:
j.adema@astro.rug.nl
Meer informatie, waaronder ook foto's met hoge kwaliteit:
www.sron.rug.nl/alma
www.alma.nrao.edu/ (zie ook `ALMA gallery' en `ALMA images'
onderop)
www.eso.org/projects/alma/ (zie ook `picture gallery')
Rijksuniversiteit Groningen