KNMG

Modernisering Medische Vervolgopleidingen: belangrijk bij voorkomen burn-out

De samenleving is recent het beeld geschetst van Nederlandse ziekenhuizen die draaien op oververmoeide en onervaren artsen in opleiding tot specialist, die onvoldoende een beroep kunnen of durven doen op hun supervisor en veelvuldig fouten maken. Uit een enquête onder ruim 2000 aios is gebleken, dat 20% voldoet aan criteria van burn-out en dat er een associatie bestaat tussen burn-out en het maken van medische fouten(1). Slecht management, gebrek aan teamgeest, ontbreken van feedback en mogelijk persoonlijkheidskenmerken als rigiditeit en perfectionisme zijn als oorzaken aan te merken. Maatschappelijke ontwikkelingen als inperking van autonomie, onzekerheid over toekomstige financiering van zorg en inkomen, en bovenal een kritische houding tegenover de kwaliteit van zorg werken burn-out verder in de hand. Dit gezien het feit dat nog veel weerstand bestaat tegen parttime werken, twee carrièremakers in een gezin eerder regel dan uitzondering is en kinderopvang problematisch. Hoge werkdruk en emotionele belasting zijn niet per se bezwaarlijk, mits supervisie en begeleiding passend zijn voor de mate van kunde van de aios. Vanuit het perspectief van de algemene competenties van de toekomstige specialist kijkend naar burn-out, liggen binnen de competenties samenwerken, organisatie, maatschappelijke handelen en professionaliteit een aantal taakstellingen voor opleidingsinrichting, opleider en de aios. De opleidingsinrichting moet teamwork als fundament van de gezondheidszorg benoemen en aios betrekken in managementparticipatie zoals het inrichten van zorgprocessen binnen de instelling. De logistieke en administratieve ondersteuning moet geoptimaliseerd worden. Hindernissen voor 'compassionate care' moeten worden weggenomen. Dit staat haaks op de toenemende (markt)druk om sneller en doelmatiger te werken. Dit kan alleen worden gerealiseerd door verdergaande ontkoppeling van opleiding en bedrijfsvoering. Het instellen van complicatieregistratie en veilig melden van fouten verdient hoge prioriteit. Het opleidingsteam moet zorgdragen voor structurele momenten van reflectie op teamwerk om taakgroepdoelen en daarmee leerdoelen van aios te behalen. Binnen patiëntencontacten en overlegmomenten moet ruimte worden gecreëerd om contextuele problematiek van de patiënten te identificeren en het behandelplan hierop mede in te richten. Het opleidingsteam moet zich bewust zijn van het zogenaamde. 'hidden curriculum' dat de overlevingsstrategieën van de aios in de organisatie bepaalt (2). Het rolmodel is daarbij van eminent belang. Een klimaat van veiligheid, openheid, tolerantie en ondersteuning moet worden geschapen. Wederzijds respect, het expliciet vragen naar de mening van aios, gestructureerde feedback, navenant de groei het loslaten van aios èn het opbouwen van een persoonlijke relatie door oprechte interesse in het welzijn van de aios kenmerken de goede opleiding. Wees u bewust van de moeilijke maatschappelijke spagaat van de aios, die zich als professional dienstbaar, onzelfzuchtig, opofferend en altruïstisch moet opstellen, terwijl de maatschappij individualisme, materialisme, hedonisme en hebzucht ademt. De aios zelf zijn verantwoordelijk om een goede balans te vinden tussen opleiding en privéleven. Vanzelfsprekend participeren zij actief in de verschillende opleidingsactiviteiten, moeten zij bereid zijn zich toetsbaar op te stellen en open staan voor feedback, en bovenal moeten zij binnen hun mogelijkheden streven naar excellentie (3). Het niet accrediteren van het symposium 'Aios maken de balans op' op 17 maart 2007 door het ABMS namens de wetenschappelijke verenigingen illustreert dat het belang van reflectie als professional in de zorg met het oog op het welbevinden en daarmee kwaliteit van functioneren nog onvoldoende is doorgedrongen.

Prof.dr. R.O.B. Gans, internist en voorzitter werkgroep modernisering CCMS Drs. B. Jacobs, aios neurologie en voorzitter LVAG, lid werkgroep modernisering CCMS

1 Van der Heijden FMMA et al. Toegewijd, maar oververmoeid. Medisch Contact 2006; 10 nov: 1792-95 2 Lempp H, Seale C. The hidden curriculum in undergraduate medical education: qualitative study of medical students' perceptions of teaching. BMJ 2004;329:770-3 3 'Help mij uitblinken'. NRC Handelsblad 10 maart 2007.