ChristenUnie
Zet in op gezinnen, preventie en regie
Zet in op gezinnen, preventie en regie
woensdag 04 juli 2007 10:23 Waarom blijven teveel kinderen in nood
buiten het blikveld van de hulpverleners? En waarom groeien de
wachtlijsten in de jeugdzorg weer? Vandaag bespreekt de Tweede Kamer
het beleidsprogramma van minister Rouvoet (Jeugd & Gezin).
Kamerlid Joël Voordewind: ,,Bij mij in Amsterdam Noord wordt een kind
van 4 jaar gedood door zijn eigen moeder. Hij was niet goed in beeld
bij jeugdzorg; zijn zus van 13 wel, die werd eerder uit huis
geplaatst. Een kennis belt: hij zit omhoog met zijn puberzoon en belt
Bureau Jeugdzorg. Bij gebrek aan personeel nemen ze niemand meer aan
zolang het geen crisisgeval is. Waarom blijven teveel kinderen in nood
buiten het blikveld van de hulpverleners? En waarom groeien de
wachtlijsten in de jeugdzorg weer?"
Voorop gesteld: met 80 tot 85 procent van de kinderen in Nederland
gaat het goed. Maar: een op de acht jongeren heeft wél hulp nodig.
Bijvoorbeeld wegens problemen bij de opvoeding, drankverslaving,
depressiviteit of suïcidaal gedrag. Zelfmoord onder jongeren is
doodsoorzaak nummer 1. Daarbij komen de eerste officiële cijfers die
onlangs uitkwamen over kindermishandeling in Nederland: geen 50.000
(de oude aanname) maar tussen de 100.000 en 160.000 slachtoffers per
jaar. Kinderen worden in hun eigen gezin fysiek mishandeld, seksueel
misbruikt of geestelijk verwaarloosd. Jaarlijks overlijden vijftig
kinderen door mishandeling thuis, op de plek waar ze een kind zich bij
uitstek veilig zouden moeten weten. Schokkende cijfers.
Intussen lijken de wachtlijsten weer op te lopen, nadat ze vorig jaar
met extra geld nagenoeg waren weggewerkt. Twaalfhonderd jongeren die
in de (gesloten) jeugdzorg thuishoren, zitten in een jeugdgevangenis.
En gezinsvoogden hebben 25 gezinnen onder hun hoede: dat is gewoon
teveel.
De ChristenUnie vond en vindt dat opvoeding primair de taak is van de
ouders. En gelukkig gaat dat vaak goed. Maar schrijnende problemen,
zoals kindermishandeling, vragen van de overheid soms in te grijpen in
het belang van het kind. De overheid moet ouders durven aanspreken op
hoe ze hun opvoedingstaak uitvoeren, en als het fout gaat hen actief
bijstaan. Zonodig met drang.
Alleen maar geld pompen in het wegwerken van de wachtlijsten voor
jeugdzorg, is niet de oplossing. Mijn inschatting is wel dat de vraag
naar jeugdzorg de komende jaren verder zal toenemen. We krijgen
namelijk steeds beter in beeld waar het mis gaat. Dat is ook een
doelstelling van de nieuw op te zetten Centra voor Jeugd en Gezin, in
wijken en dorpen: zij moeten ervoor zorgen dat er nog beter en sneller
word opgemerkt waar het fout gaat. Maar dat niet alleen: ze moeten er
ook aan bijdragen dat het vaker goed gaat.
Gezinnen
Goed functionerende gezinnen en huwelijken is cruciaal voor een goede
opvoeding van kinderen. Uit onderzoek blijkt onder meer dat gezinnen
beter functioneren naarmate ze een sterker sociaal netwerk om zich
heen hebben. Het opbouwen en versterken van gezinnen en hun sociale
netwerken is daarom vertrekpunt voor een effectief jeugdbeleid. Tenzij
er kindermishandeling in het spel is, moeten we terughoudend zijn met
het uit huis plaatsen van kinderen en jongeren. Waar hulp geweigerd
wordt, zal gedwongen opvoedingsondersteuning in gang gezet moeten
worden. Dat kan door (dreigen met) ondertoezichtstelling van de
overheid. Het recente voorstel van burgemeester Cohen om kinderen
sneller uit huis te halen, is een lapmiddel en kan alleen een
tijdelijke oplossing bieden. Want na uithuisplaatsing van het ene kind
is het wachten op problemen bij het volgende kind. Investeren in
gezonden huwelijken door het geven van cursussen zou gestimuleerd
moeten worden door de nieuwe Centra voor jeugd en gezin.
Preventie
Voorkomen is beter dan aanspraak maken op de dure jeugdzorg. Aan de 5
procent van de gezinnen die niet bij consultatiebureaus langskomen,
besteedt de jeugdzorg 80 procent van haar tijd. Daarom zullen
consultatiebureaus meer en meer mensen thuis moeten opzoeken. Een
project als `handen aan de bel' in Nijmegen, en soortgelijke
activiteiten in Gorinchem (bemoeizorg), verdienen landelijke
navolging. Opvoedingsondersteuning kan ook geboden worden door
gemeenten: door het aanbieden van een uitgebreid informatiepakket over
opvoeding bij aangifte van het eerste kind. Kerken zouden
opvoedingscursussen kunnen aanbieden voor de ouders in de wijk. En om
de nieuwe Centra voor Jeugd en Gezin zo laagdrempelig te maken, moeten
zij ook een website hebben waar je vragen kunt stellen en kunt chatten
over opvoedingsproblemen. Daarnaast pleit ik voor een `opvoedtelefoon'
waar ouders, net als kinderen bij de kindertelefoon, met hun sores
terecht kunnen en waar hen zonodig de weg gewezen wordt naar
professionele hulp.
Preventie betekent ook dat de overheid het goede voorbeeld moet geven.
Door bijvoorbeeld coffeeshops bij scholen te sluiten, en pornofeesten
en het overmatig alcoholgebruik te bestrijden. Een overheid die moreel
gezag toont, ondersteunt de opvoeding door ouders.
Regie
Uit recent onderzoek naar wat er fout ging met het `Maasmeisje',
blijkt dat er nog een wereld te winnen valt door betere afstemming
tussen de verschillende organisatie. Maar liefst 21 hulpinstanties
werkten langs elkaar heen. Niemand nam de regie.
Er mag geen competentiestrijd ontstaan tussen de provinciale bureaus
jeugdzorg en de nieuwe Centra voor Jeugd en Gezin. De nieuwe centra
moeten dé centrale laagdrempelige toegang worden voor mensen in de
wijk. Daarbij moet er één persoon de regie voeren, aanspreekbaar zijn
en ook toezicht houden als er andere instanties hulp verlenen. Niet
nog meer bureaucratie, maar beter bundelen van de bestaande zorg.
Binnen de Centra voor Jeugd en Gezin moet het consultatiebureau de
coördinatie van de zorg voor kinderen van 0 tot 4 op zich nemen, en de
Zorg- en Advies Teams van scholen moeten vroegsignalerend optreden
voor kinderen en jongeren van 4 tot 23 jaar. Ik heb er bij de minister
voor Jeugd en Gezin op aangedrongen, dat elke school zo'n
multidisciplinair ZAT moet hebben. Het elektronische kinddossier, dat
uiterlijk 1 januari 2009 moet functioneren, en de verwijsindex, is
voor deze centrale regie onmisbaar. Per gemeente zal dan een regisseur
aangewezen moeten worden voor deze groep binnen de Centra voor Jeugd
en Gezin. De overheid moet er op toezien dat de gemeenten bepalen wie
de regie voert.
Versterking van gezinnen en hun sociale netwerk; preventie door ouders
te ondersteunen (praktisch en moreel) bij de opvoeding; een duidelijke
regie in de jeugdhulpverlening. Langs die drie lijnen wil ik me de
komende jaren inzetten voor jeugd en gezinnen in Nederland.
Auteur: Joël Voordewind, woordvoerder Jeugd en Gezin van de
ChristenUnie-fractie in de Tweede Kamer.