IP/07/955
Brussel, 28 juni 2007
Staatssteun: jongste editie Scorebord kijkt naar negatieve impact
onrechtmatige steun
De Commissie keurde zopas de voorjaarseditie 2007 van het Scorebord
Staatssteun goed. De belangrijkste conclusie van deze nieuwste editie is dat
concurrentie en handel veel meer schade lijden door onrechtmatige
staatssteun dan door steun die wordt gemeld. Dit onderzoek is gebaseerd op
zo'n 600 besluiten van de Commissie over onrechtmatige staatssteun uit de
afgelopen zeven jaar. Onrechtmatige steun is steun die een lidstaat ten
uitvoer legt zonder dat hij die vooraf bij de Commissie heeft gemeld of
zonder dat de Commissie zich daarover heeft kunnen uitspreken. Uit het
Scorebord blijkt dat onrechtmatige steun vooral een probleem is in de grote
lidstaten (Frankrijk, Duitsland, Italië, Spanje en het Verenigd Koninkrijk
zijn samen goed voor 73% van de zaken met onrechtmatige steun) en in de be-
en verwerkende industrie en de dienstensector. Voorts laat het Scorebord ook
zien dat het bedrag aan onverenigbare steun dat daadwerkelijk is
terugbetaald, de jongste jaren fors is gestegen. Toch zijn verdere
inspanningen nodig om de beschikkingen waarin terugvordering van steun wordt
geëist, sneller en daadwerkelijk ten uitvoer te leggen.
In een reactie verklaarde Neelie Kroes, Commissaris voor
Concurrentiebeleid: "Onrechtmatige steun ondermijnt het Europese
concurrentievermogen en het vlotte functioneren van de interne markt.
De lidstaten moeten ervoor zorgen dat alle steunmaatregelen worden
gemeld en dat terugvorderingsbeschikkingen prompt worden uitgevoerd.
Ik blijf met alle beschikbare middelen een niet-aflatende strijd
voeren tegen onrechtmatige steun."
Onrechtmatige steun
Volgens de staatssteunregels van het EG-Verdrag (artikel 88, lid 3)
moeten de lidstaten steunmaatregelen niet alleen vooraf bij de
Commissie melden, maar zij moeten ook de uitkomst van het onderzoek
van de Commissie afwachten vooraleer zij de aangemelde maatregelen ten
uitvoer kunnen leggen. Wordt een van deze beide verplichtingen niet
gerespecteerd, dan geldt de steunmaatregel als "onrechtmatig".
In de periode 2000-2006 gaf de Commissie 25,6% negatieve of
voorwaardelijke beschikkingen in zaken met onrechtmatige steun, daar
waar dit percentage voor aangemelde steun slecht 2,7% bedroeg. Zo ligt
het percentage zaken met onrechtmatige steun die onverenigbaar is
verklaard met de interne markt, bijna tienmaal hoger dan bij
aangemelde steun het geval is.
In zo'n 40% van de zaken met onrechtmatige steun moest de Commissie
ook de procedure voor een diepgaand onderzoek beginnen. Ter
vergelijking: bij aangemelde steun is dit slechts zo'n 5% - de
Commissie kan dus in 95% van de totale gevallen de maatregel
goedkeuren zonder dat een diepgaand onderzoek hoeft te worden
ingeleid.
Zo'n drie kwart van alle zaken met onrechtmatige steun betreft de vijf
grootste EU-15-lidstaten: Duitsland (24% van het EU-25 totaal aan
beschikkingen over onrechtmatige steun), Italië (17%), Spanje (11%),
Frankrijk (10%) en het Verenigd Koninkrijk (9%). In Duitsland werd een
groot deel van de onrechtmatige steun eind jaren negentig in het
vroegere Oost-Duitsland verleend. Afgezien van het Verenigd
Koninkrijk, hebben de grote lidstaten ook een betrekkelijk hoog
percentage onverenigbare steun, met name in de be- en verwerkende
industrie en in de dienstensector. Zo bleek in Spanje bij ongeveer de
helft van de zaken met onrechtmatige steun, de steun onverenigbaar te
zijn. Minder dan 2% (11 beschikkingen) betrof de EU-10-lidstaten, al
waren er eind 2006 wel 35 nieuwe zaken met onrechtmatige steun
bijgekomen.
In de onderzochte periode gaf de Commissie 608 beschikkingen over
onrechtmatige steun, na een klacht of op eigen initiatief van de
Commissie. Deze cijfers omvatten ook maatregelen die wel bij de
Commissie werden gemeld, maar die de lidstaten ten uitvoer hebben
gelegd zonder de eindbeschikking van de Commissie af te wachten.
Versnelde terugvordering van onrechtmatige en onverenigbare steun
In lijn met het Actieplan Staatssteun van 2005 (zie IP/05/680 en
MEMO/05/195) heeft de Commissie haar inspanningen opgedreven om de
tenuitvoerlegging van terugvorderingsbeschikkingen te versnellen. Met
dit soort beschikkingen verplicht de Commissie lidstaten onrechtmatige
en onverenigbare steun van de begunstigde ondernemingen terug te
vorderen. Het optreden van de Commissie heeft geleid tot een forse
stijging van het bedrag aan onverenigbare steun dat is teruggevorderd,
zodat het aantal nog hangende zaken is afgenomen. Eind 2006 was zo'n
6 miljard EUR onrechtmatige en onverenigbare steun daadwerkelijk
terugbetaald, met nog eens 2,1 miljard EUR aan rente; daarnaast is 1,2
miljard EUR oninbaar verklaard in het kader van
faillissementsprocedures.
De 6 miljard EUR steun die daadwerkelijk is terugbetaald,
vertegenwoordigt 71% van het totale steunbedrag dat moest worden
terugbetaald. Dit is een aanzienlijke verbetering ten opzichte van de
situatie in december 2004 toen slechts 25% was terugbetaald. Wanneer
lidstaten niet alle beschikbare maatregelen nemen om
terugvorderingsbeschikking binnen een redelijke termijn ten uitvoer te
brengen, treedt de Commissie actief op en brengt zij de zaak wegens
niet-nakoming voor het Europese Hof van Justitie.
Op basis van de rechtspraak van de EU-rechter in de zaak-Deggendorf
(arrest van het Gerecht van eerste aanleg van 13 september 1996 in
gevoegde zaken T-244/93 en T-486/93, Textilwerke Deggendorf GmbH /
Commissie, en arrest van het Europees Hof van Justitie van 15 mei 1997
in zaak C-355/95 P, Textilwerke Deggendorf GmbH / Commissie) begon de
Commissie sinds 2005 systematisch te eisen dat de betaling van nieuwe
steun (ook als die verenigbaar is) aan ondernemingen wordt opgeschort
totdat eerdere, onrechtmatige en onverenigbare steun is terugbetaald
De Commissie denkt dat hiermee de druk op lidstaten is opgevoerd om
met meer ijver de terugvorderingsbeschikkingen ten uitvoer te leggen.
De jongste editie van Scorebord is te vinden op de website van de
Commissie onder:
http://ec.europa.eu/comm/competition/state_aid/studies_reports/studies
_reports.html
De najaarseditie 2007 van het Scorebord zal onder meer de cijfers over
staatssteunuitgaven in 2006 bevatten.
European Union