Nationale Bank van Belgie
2007-06-28
Tijdsdistributie van prijsveranderingen: op geaggregeerd vlak gespreid, op lager niveau
gesynchroniseerd
NBB Working Paper No 116 - Research Series
De tijdsdistributie van afzonderlijke prijsveranderingen is van cruciaal belang voor de business cycle theorie
en voor de microfundering van prijsaanpassingen. In deze paper analyseren de auteurs de tijdsdistributie
van prijsveranderingen, daarbij gebruik makend van een uitgebreide database die individuele prijsinformatie
bevat voor 65 % van de Belgische consumptieprijsindex in de periode januari 1996 - december 2003. De
gegevens bestaan uit meer dan negen miljoen prijswaarnemingen en meer dan anderhalf miljoen
prijsveranderingen. Met deze gegevens als uitgangspunt worden de antwoorden gezocht op twee vragen:
(a) Zijn prijsveranderingen gespreid of gesynchroniseerd? - (b) Hoe wordt het tijdspatroon van
prijsveranderingen beïnvloed wanneer meer en meer geaggregeerde gegevens in ogenschouw worden
genomen?
De eerste vraag wordt gemotiveerd door de rol van de tijdsdistributie van prijsveranderingen in
microgebaseerde modellen met nominale rigiditeiten. Vooreerst toont deze aan hoe persistent de gevolgen
van monetaire schokken zijn op reële variabelen. Wanneer prijsveranderingen gesynchroniseerd zijn,
creëren nominale schokken geen persistent gedrag, terwijl zelfs tijdelijke schokken langetermijneffecten
kunnen uitlokken wanneer de prijsveranderingen gespreid zijn. Op de tweede plaats is het een algemene
praktijk om uit te gaan van een uniforme spreiding voor de afleiding van zogenoemde tijdsafhankelijke
modellen. Het probleem met deze hypothese is, zoals aangetoond door verschillende auteurs, dat
prijsveranderingen omwille van de strategische complementariteit van prijsaanpassingen gesynchroniseerd
zijn in een evenwicht situatie.
Voor wat betreft de tweede in deze paper behandelde vraag, biedt de analyse van het effect van aggregatie
op de spreiding / synchronisatie van prijsveranderingen ons de mogelijkheid om twee met elkaar
wedijverende verklaringen van het tijdspatroon van prijsveranderingen te testen: de strategische
complementariteit die de synchronisatie van prijsveranderingen genereert, en de onvolledigheid van de
informatie die de spreiding van prijsveranderingen bevordert. Enerzijds wordt het eerste van deze
argumenten aangewend door Bhaskar (2002), om te betogen dat de prijsveranderingen meer
gesynchroniseerd zouden moeten zijn op sectoraal vlak dan op een geaggregeerd niveau. Ondernemingen
die zich bewegen in dezelfde branche worden immers geconfronteerd met gelijksoortige omstandigheden
qua kostprijs en vraag. Zij zouden derhalve op een gesynchroniseerde wijze reageren op veranderingen in
de gemeenschappelijke omgeving. Anderzijds wordt het tweede argument gehanteerd door Ball en Ceccheti
(1988) om te argumenteren dat op sectoraal vlak een grotere spreiding in de prijszetting zou moeten worden
waargenomen dan op geaggregeerd vlak. Uitgaande van deze stelling halen bedrijven, die een onvolledige
kennis hebben van hun economische omgeving, meer relevante informatie uit de prijzen van hun naaste
concurrenten. Vooraleer zijn prijs aan te passen aan een verandering in de economische context, zou een
bedrijf in deze gedachtegang wachten tot wanneer zijn naaste concurrenten hun prijs hebben aangepast.
Om de eerste vraag te beantwoorden, controleren de auteurs of prijsveranderingen in welbepaalde
productcategorieën perfect gespreid zijn dan wel perfect gesynchroniseerd. De hypothese van de perfecte
spreiding wordt verworpen voor 97 % van de productcategorieën (in gewichten van de consumptieprijsindex,
99 % van onze steekproef). De waargenomen distributie van prijsveranderingen is evenwel voor 95 % van
de productcategorieën (in gewichten van de consumptieprijsindex, 91 % van onze steekproef) verder
verwijderd van de perfecte synchronisatie dan van de perfecte spreiding.
Communicatie de Berlaimontlaan 14 tel. + 32 2 221 46 28 BTW BE 0203.201.340
Nationale Bank van België n.v. BE-1000 BRUSSEL www.nbb.be RPR Brussel
---
Zij buigen zich vervolgens over de analyse van de impact van sectorale en geografische aggregatie op het
tijdspatroon van prijsveranderingen en maken daarbij gebruik van verschillende niet-parametrische tests. De
resultaten spreken voor zich. Hoe meer geaggregeerd de gegevens zijn, hoe nauwer het patroon van de
prijsverandering aansluit bij de perfecte spreiding. De resultaten suggereren dan ook dat de benadering van
Bhaskar (2002) wordt ondersteund door de praktijk. Zij zijn evenwel niet in overeenstemming met het
scenario van de onvolledige informatie van Ball en Cecchetti (1988).
Communicatie de Berlaimontlaan 14 tel. + 32 2 221 46 28 BTW BE 0203.201.340
Nationale Bank van België n.v. BE-1000 BRUSSEL www.nbb.be RPR Brussel
---- --