Raad van State
agenda.agenda_details agenda.agenda_details
Lunchpauzeconcert: Gert Oost
Al tien jaar organiseert de Raad van State op de tweede en vierde
woensdag van de maand gratis lunchpauze-concerten voor het publiek van
Den Haag en omstreken. De lunchpauze-concerten beginnen om 12.45 uur
precies en eindigen om 13.15 uur.
Ingang Gotische zaal: Paleisstraat 1 (tegenover Paleis Noordeinde). De
toegang is gratis.
De concerten staan onder leiding van de organist bij de Raad van
State, dr. Gert Oost. Uitvoerenden zijn behalve Oost, jonge
organisten, leerlingen van verschillende conservatoria in Nederland.
Gert Oost, orgel
Programma
Felix Mendelssohn Bartholdy (1809-1847)
- Sonata V in D dur (1844/45)
Andante
Andante con moto
Allegro maestoso
- Fuga in f moll (18 juli 1839)
- Sonata IV (1844/45)
Allegro con brio
Andante religioso
Allegretto
Allegro maestoso e vivace
Toelichting:
In een overmoedige bui kondigde ik een jaar geleden om deze tijd mijn
voornemen aan om op het Bätz-orgel van de Gotische zaal alle
orgelwerken van Felix Mendelssohn Bartholdy te zullen spelen. De vraag
is of ik mijn belofte kan nakomen want de tijd begint nu te dringen.
Wegens het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd eindigt binnen
afzienbare tijd mijn functie van Organist bij de Raad van State. Op 27
juni a.s. zal ik mijn laatste pauzeconcert in de Gotische zaal spelen
(zo werkt dat nu eenmaal in ambtenarenkringen). De vraag is ook of we
wel alle orgelwerken van Mendelssohn kennen. De bekende grote werken
schreef hij in de periode dat hij veel in Engeland verbleef; zij
werden lange tijd als zijn totale orgeloeuvre beschouwd. Een groot
aantal jeugdwerken is de laatste tijd bekend geworden, geschreven toen
hij nog in Berlijn studeerde en werkte: Preludiën en Fugas,
Nachspielen, Koraalbewerkingen en andere korte stemmingsstukken. Hij
was amper 10 jaar oud toen hij ze schreef. In Engelse bibliotheken
bleken ook nog meer later geschreven werken bewaard gebleven te zijn,
die een volwassen stijl laten horen. Tijdens het Mendelssohnconcert
vorig jaar speelde ik het prachtige Andante with Variations in D major
dat in zijn Engelse periode ontstond. Hetzelfde geldt voor de Fuga in
f minor die vandaag als intermezzo tussen de vierde en de vijfde
sonate klinkt. Het toont hoezeer Mendelssohn het lijnenspel van zijn
grote voorbeeld Bach wist toe te passen in zijn eigen harmonische
kleuren. Opvallend is ook de precisie waarmee hij zinsbouw en
articulatie aangeeft.
De zes sonates staan verder van het werk van Bach af; ze zijn
onderling zeer verschillend van vorm. Vorig jaar hoorde u Sonata II en
III, vandaag V en IV.
De vijfde sonate opent met een plechtig koraal: een lied zonder
woorden, waarvan de melodie naar alle waarschijnlijkheid door
Mendelssohn zelf gecomponeerd is. Eigenlijk is het heel verrassend dat
hij verder niets met dit koraal in de daarop volgende delen doet. Zou
hij ooit het plan gehad hebben er variaties op te schrijven? Zijn die
wél geschreven maar verloren gegaan? Het tweede deel is ook een lied,
nu wel gevarieerd, met een speels en dansend karakter, vooral in de
pedaalpartij. De eigenlijke (tweethematische) sonatevorm komt pas in
het derde deel, een symfonisch bouwwerk met een schitterende
architectuur, plechtig én meeslepend.
Sonate IV opent met een dergelijk groots opgezet deel. Het eerste
thema lijkt een stromende rivier, het tweede een trompetsignaal met
gepuncteerd ritme. Verrassend passen beiden tegen elkaar, zoals blijkt
in de doorwerking van deze sonatevorm.
Twee middendelen voegt Mendelssohn in deze magistrale sonate, die
allebei kenmerkend voor hem zijn. Het Andante religioso is een Lied
ohne Worte, waarin beide manualen van het orgel afwisselend in een
vraag-en antwoordspel klinken. Ook het Allegretto is een Lied ohne
Worte, een melodie die in drie coupletten terugkomt, eerst in de
sopraanstem, dan in de tenor en ten slotte als canon tussen beide
stemmen. Een ononderbroken stroom, een slinger van noten rijgt de drie
coupletten samen tot één geheel.
In het vierde deel omlijst een triomfantelijk fanfarethema een fuga
met een Bach-achtig thema: Mendelssohn op zn best.
Gert Oost
Volgende lunchpauzeconcerten in de Gotische Zaal:
Woensdag 9 mei 2007 Gert Oost (orgel), de jonge Mendelssohn, zijn
leermeesters en tijdgenoten
Woensdag 23 mei 2007 Gert Oost (orgel), Mendelssohn, o.a. zesde
orgelsonate
Datum: woensdag 25 april 2007