Opinie 26: 'Wees extra kritisch op journalistieke bronnen uit het
Midden-Oosten'
In het Midden-Oosten gebruikt men de media om de publieke opinie te
manipuleren. Of het nou gaat om de Likud-partij in Israël, om de PLO
of om de VN in Afghanistan; partijen in crisisgebieden zetten de media
bewust op een bepaalde manier in. Mensen uit de gebieden zelf weten
dat de beelden onwaar zijn, maar hier in het Westen weten we dat niet.
Westerse journalisten en televisiekijkers zouden daar meer rekening
mee moeten houden, vindt Eelko Hooijmaaijers, docent moderne
geschiedenis van het Midden-Oosten aan de Groningse universiteit.
'Ik durf wel te stellen dat de crisis in het Midden-Oosten grotendeels
een kwestie is van beeldvorming, een media-event', zegt Hooijmaaijers.
'Wij laten ons gemakkelijk misleiden door televisiebeelden over het
Midden-Oosten. Journalisten krijgen hun materiaal toegestuurd door
partijen die bij het conflict zijn betrokken. Zij zouden daarom
duidelijker moeten aangeven van wie het materiaal afkomstig is en met
welk doel het is gemaakt.'
Gemanipuleerde beelden
Tijdens zijn rondreis door het Midden-Oosten zag Hooijmaaijers hoe
groot het verschil is tussen de werkelijkheid en de beelden. Hij kan
daarvan vele voorbeelden geven. Zo woonde hij een herdenking bij van
de Iraanse Revolutie, een demonstratie waarbij Amerikaanse en
Israëlische vlaggen werden verbrand. Hooijmaaijers: 'Je kent het wel,
gillende mensen, anti-Amerikaanse symbolen. Maar het hysterisch gedoe
speelde zich alleen af binnen het blikveld van de camera. Daarbuiten
stond een tv-wagen van een Arabisch nieuwsstation en werden bussen vol
acteurs aangevoerd. Politieagenten gaven de maat aan bij het scanderen
van de leuzen. Als je daar dan staat merk je dat het een volstrekt
geregisseerde vertoning is. De beelden werden verkocht aan westerse
persbureaus. Hetzelfde is gebeurd met de rellen rond de Deense
cartoons.'
Bronvermelding vooraf
Wat doe je als journalist die geen toegang heeft tot alternatieve
bronnen? 'In plaats van spoorslags elk beeld uit het Midden-Oosten als
laatste nieuws op de tv te tonen, zou een journalist ook kritisch naar
de herkomst kunnen kijken en vragen kunnen stellen als: wie heeft het
gemaakt, voor welk tv-station en voor welk moment van uitzending? Dat
zou je dan in de aankondiging bij de uitzending in koeienletters
kunnen weergeven, in plaats van, zoals nu meestal gebeurt, alleen een
korte verwijzing in kleine lettertjes bij de aftiteling te plaatsen.'
/GB
Noot voor de pers
Eelko Hooijmaaijers@rug.nl , tel. (050)363 6113 (werk), (050)363 6074
(secr), (050)312 7330 (privé), e-mail: E.Y.Hooijmaaijers@rug.nl
Rijksuniversiteit Groningen