Radboud Universiteit Nijmegen
Antieke toiletten: de oude doos bevat veel nieuws
32 wetenschappers uit alle delen van de wereld komen eind deze week in
Rome bijeen om voor het eerst in de wetenschappelijke geschiedenis te
discussiëren over de toiletten in de Griekse en Romeinse Oudheid. De
Radboud Universiteit Nijmegen, waar een aantal onderzoeken naar antiek
sanitair en gebruik van urine plaatsvond, is een van de organisatoren
van deze expertmeeting.
Het aantreffen van Romeinse groepstoiletten zorgt op archeologische
opgravingen vaak voor veel hilariteit. Lange tijd was het not done om
als wetenschapper deze resten van de `laagste culturele waarde' te
bestuderen. Tegenwoordig hebben enkele onderzoekers hun aandacht toch
op dit antiek sanitair gericht en de resultaten van hun onderzoek
geven geweldige inzichten in verschillende aspecten van het onbekende
dagelijks leven van de Romeinen. Hoe ging men om met hygiëne, hoe zat
het met de privacy, met welke taboes was het toilet omgeven -
enzovoort.
Alledaags leven
Tijdens de onderzoeksbijeenkomst die tussen 23 en 25 juni plaatsvindt
in Rome, komen vragen aan bod als: waarom waren de toiletten zo
luxueus ingericht, waren er problemen met de stoelgang, wie gebruikte
de openbare toiletten, waarom gebruikte men ook kamerpotten? Maar ook
de handel in urine, het (al dan niet) functioneren van de rioleringen,
en de rol van de godin Fortuna op het toilet komen aan de orde,
evenals de vraag hoe men destijds kinderen zindelijk maakte. Daarnaast
bespreken de wetenschappers hoe men toiletten het meest efficiënt
opgraaft en hoe men het best antieke fecaliën op etensresten en
ziekten kan onderzoeken, een steeds belangrijkere bron van kennis over
het alledaagse leven in de antieke oudheid.
De Radboud Universiteit Nijmegen organiseert deze eerste bijeenkomst
samen met de Brandeis University uit Massachusetts (VS), het
Koninklijk Nederlands Instituut te Rome en de American Academy in
Rome.
toiletten1.gif (126 Kb)
Romeinse groepstoiletten zien er overal in het Romeinse Rijk hetzelfde
uit: een rij stenen zittingen met een gat om op te zitten en een gat
aan de voorzijde. Hierdoor stak men, als variant op ons wc-papier, een
spons aan een stok ter reiniging. Dit toilet komt uit
Vaison-La-Romaine in Frankrijk.
toiletten2.jpg (74 Kb)
Romeinen waren bang op het toilet. Ze dachten dat demonen uit het
riool of de beerput omhoog kwamen en bezit van hen namen, net op het
moment dat ze op het toilet zaten. Goden moesten hen hiertegen
beschermen: op een toiletwand in Pompeji is daarom de godin Fortuna
(de godin van het geluk) geschilderd.
Meer afbeeldingen van antieke toiletten staan in de Digitale
Wetenschapsagenda.
NB: De afbeeldingen in deze rubriek mogen worden overgenomen, echter
slechts met vermelding van: Gemma Jansen/Radboud Universiteit
Nijmegen. Bij de afbeelding van de nachtspiegel dient vermeld te
worden: Archäologischer Park Carnuntum, Weststraße (Foto: Radbauer,
Petznek)