Gebruik Koerdische taal niet inperken
Burgemeester van Sur Abdullah Demirbas 20 juni 2007
De hoogste Turkse bestuursrechtbank heeft vrijdag 14 juni de burgemeester
van Sur Abdullah Demirbas ontslagen en de gemeenteraad ontbonden, omdat zij
de communicatie van deze deelgemeente van Diyarbakir ook in andere talen dan
het Turks wilden voeren. Een zwaar vergrijp volgens de rechtbank.
Vierenvijftig andere burgemeesters van Koerdische gemeenten hebben
zich solidair verklaard met burgemeester Demirbas. Ook Joost Lagendijk
is het oneens met de uitspraak van de rechtbank: "De Koerdische
bevolking heeft het recht in haar eigen taal geïnformeerd te worden."
Enquête
Voordat Demirbas met instemming van de gemeenteraad besloot om naast
het Turks ook het Koerdisch, Engels en Aramees te gebruiken voor
overheidsinformatie, werd eerst een enquête gehouden onder de
bevolking. Daaruit bleek dat 72% het Koerdisch als eerste taal sprak,
tegenover 24% het Turks. Overheidscampagnes over bijvoorbeeld een
schone stad of orgaandonatie konden daarom voortaan beter in meerdere
talen gevoerd worden.
Ontslag en vervolging
Het Turkse ministerie van Binnenlandse Zaken zag hierin een 'politieke
beslissing', die in strijd was met de wet. De minister eiste daarop
het ontslag van de burgemeester en de ontbinding van de gemeenteraad.
De rechtbank heeft de minister nu gelijk gegeven. De burgemeester en
gemeenteraadsleden kunnen niet meedoen aan de volgende verkiezingen en
worden strafrechtelijk vervolgd.
Dit is niet het enige conflict over het gebruik van de Koerdische
taal. Er worden hierover veel processen gevoerd tegen Koerdische
politici. Zo werd de burgemeester van Diyarbakir, Osman Baydemir,
eerder dit jaar aangeklaagd wegens het gebruiken van een Koerdisch
zinnetje op een officiële nieuwjaarskaart.
(http://www.groenlinks.nl/europa/nieuws/nieuwjaarswens-proces)
Een verboden taal
De beslissing van de rechtbank heeft niet alleen betrekking op de
overheidsinformatie van Sur. De grote vraag is of het Koerdisch als
communicatiemiddel gebruikt mag worden of niet. In Turkije ligt dit
gevoelig, omdat uitingen van Koerdische cultuur in verband worden
gebracht met Koerdisch separatisme. De Turkse politiek twijfelt: is
een Koerdische zin op een nieuwjaarskaart een misdaad die de eenheid
van de Turkse staat bedreigt? Of is dit in een overwegend Koerdische
stad een normale manier om je te uiten? De Koerdische burgemeesters
hebben in ieder geval aangekondigd vast te houden aan het gebruik van
het Koerdisch, of het nou strafbaar is of niet.
Gebruik Koerdisch een grondrecht
Sinds de grondwetswijzigingen in 2001 en 2002 is het in Turkije niet
langer onmogelijk om andere talen dan het Turks te gebruiken, maar in
de praktijk is dit een wassen neus. De Turkse wetgeving omtrent lokaal
bestuur verplicht de burgemeester de betrokkenheid van de bevolking
bij overheidsbesluiten te garanderen, de burgers te informeren over
activiteiten van de gemeente en ervoor te zorgen dat de burgers
gebruik kunnen maken van gemeentelijke diensten. Hiervoor is het
volgens Lagendijk noodzakelijk om de taal van de meerderheid van de
inwoners te gebruiken.
"Het is een grondrecht om in je moedertaal geïnformeerd te worden. De
mensenrechtenconventie van de Raad van Europa, die door Turkije als
medeoprichter is onderschreven, stelt dit verplicht. Er moet een
duidelijk onderscheid worden gemaakt tussen geweld en terreur
enerzijds en het gebruik maken van een grondrecht anderzijds," stelt
Lagendijk.
Zie ook:
* dossier Turkije en EU-lidmaatschap
GroenLinks