Datum: 20 juni 2007
Inlichtingen verkrijgbaar bij: Michiel van Leuvensteijn (tel:
070-3383488), of Dick Morks (tel: 070-3383410)
Overdrachtsbelasting beperkt de arbeidsmobiliteit
De transactiekosten bij aankoop van een woning beperken de
arbeidsmarktmobiliteit van eigenwoningbezitters. Een afname van de
overdrachtsbelasting met 1%-punt leidt tot een verhoging van het
aantal baanwisselingen met circa 1,5 procent. Bij het huidige aantal
van circa 800.000 baanwisselingen per jaar in Nederland betekent dit
dat een verlaging van de overdrachtsbelasting van bijvoorbeeld 6% naar
5% van de waarde van de woning resulteert in ongeveer 12.000 extra
baanwisselingen. Transactiekosten vormen een belemmering om te
verhuizen en hebben daardoor een negatieve invloed op de bereidheid
van werknemers om van baan te veranderen. Als banen minder vaak
vrijkomen is het voor werklozen moeilijker om een passende baan te
vinden. Dat verhoogt de werkloosheid.
Dit concluderen de onderzoekers Michiel van Leuvensteijn van het
Centraal Planbureau (CPB) en Thomas de Graaff van de Vrije
Universiteit Amsterdam in het vandaag gepubliceerde rapport 'The
impact of housing market institutions on labour mobility: A European
cross-country comparison . De onderzoekers hebben hiervoor gebruik
gemaakt van data uit een uitgebreid Eurostat-microbestand over het
woon- en werkgedrag van zo'n 20 duizend respondenten uit verschillende
EU-landen voor de periode 1994-2001. De conclusies zijn afgeleid uit
een vergelijking van transactiekosten en arbeidsmobiliteit voor 15
Europese landen.
Met het kopen van een woning zijn hoge transactiekosten gemoeid.
Gemiddeld bedragen deze kosten ongeveer 9% van de waarde van de
woning. De overdrachtsbelasting vormt met 6 %-punt het grootste deel
hiervan. Onder transactiekosten vallen verder notariskosten en
makelaarskosten die worden gemaakt bij koop- en verkoop van de woning.
Bij het kopen van een nieuwe woning komen overigens naast de
transactiekosten nog meer kosten kijken, zoals die voor inrichting en
verhuizing.
Hoge transactiekosten leiden ertoe dat eigenwoningbezitters minder
snel een baan zullen accepteren als zij hiervoor moeten verhuizen. Het
aantal baanwisselingen neemt daardoor af. Daar staat tegenover dat
hoge transactiekosten ook het aandeel van eigenwoningbezitters in het
totale woningbestand verminderen. Dit verhóógt juist weer het aantal
baanwisselingen, omdat eigenwoningbezitters in het algemeen minder
geneigd zijn om van baan te veranderen dan huurders. Uit het onderzoek
blijkt dat het eerste effect dominant is. Per saldo leiden hoge
transactiekosten dus tot minder baanwisselingen.
Betekent dit nu ook dat eigenwoningbezit op zich het aantal
baanwisselingen vermindert en de werkloosheid vergroot? Het antwoord
hangt af van het perspectief: vanuit het individu bekeken niet, maar
vergeleken tussen landen wel. Binnen een land heeft een
eigenwoningbezitter een geringere kans om werkloos te worden dan een
huurder. Reden is dat eigenwoningbezitters meer te verliezen hebben
als ze werkloos worden - namelijk ook hun huis, als ze hun financiële
verplichtingen niet meer zouden kunnen nakomen. Daardoor zijn zij
bereid meer te investeren in de relatie met hun werkgever. Uit een
vergelijking tussen de landen in de Eurostat-bestanden volgt echter
dat landen met meer eigenwoningbezit tegelijkertijd ook meer
werkloosheid hebben. Het zijn namelijk vooral de huurders (die snel
kunnen verhuizen en dus ook snel van baan kunnen veranderen) die
zorgen voor arbeidsmobiliteit, en in deze landen is de groep huurders
relatief klein. Het aantal ontstane vacatures is hierdoor ook
geringer, waardoor het moeilijker is voor werklozen om een baan te
vinden. Op macroniveau is er dus een positieve relatie tussen
eigenwoningbezit en werkloosheid. Dit verband wordt nog versterkt door
hoge transactiekosten bij koopwoningen. Deze zorgen immers voor een
extra beperking van de arbeidsmobiliteit van eigenwoningbezitters.
CPB Discussion Paper 82 'The impact of housing market institutions on
labour mobility: A European cross-country comparison', ISBN
978-90-5833-321-6, is te bestellen bij:
Bibliotheek Centraal Planbureau
Postbus 80510
2508 GM Den Haag
Telefax: 070-3383350
E-mail: bibliotheek@cpb.nl
Prijs: 9,- euro
De publicatie is tevens (gratis) beschikbaar als PDF-bestand.
Centraal Planbureau