Stichting Astronomisch Onderzoek in Nederland (ASTRON)
PERSBERICHT
Leiden, 18 juni 2007 Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie
(NOVA)
Overeenkomst James Webb Space Telescope getekend; Nederland bouwt mee
aan
een van de instrumenten op de Hubble-opvolger
In Parijs hebben de Europese en Amerikaanse ruimtevaartorganisaties
ESA en NASA de overeenkomst getekend voor de James Webb Space
Telescope (JWST), die in 2013 wordt gelanceerd. JWST is groter dan
zijn voorganger Hubble, zal verder van de aarde staan (op 1,5 miljoen
kilometer) en heeft een enorme spiegel waardoor de telescoop een
groter bereik heeft. De sterrenkijker, die is vernoemd naar voormalig
NASA-leider James Webb, zal tot in de verste uithoeken van het heelal
kunnen waarnemen.
Nederland werkt mee aan de ontwikkeling van een van de instrumenten op
de JWST, de mid-infraroodspectrometer MIRI. MIRI is actief in het
golflengtegebied dat loopt van 5 tot ongeveer 28 micrometer (1
micrometer = 1/1000 millimeter). Het instrument bestaat uit twee
hoofdmodules, een zogenoemde 'imager' en een spectrometer. MIRI is een
integral field spectrometer, die meerdere spectra tegelijk kan nemen.
De MIRI-spectrometer zal totstandkomen dankzij inspanningen van de
Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA), het Astronomy
Technology Centre in Edinburgh en het Max Planck Instituut in
Heidelberg. De Nederlandse bijdrage beloopt zon 10 miljoen euro. Het
ontwerp en de bouw worden uitgevoerd door ASTRON in Dwingeloo in
samenwerking met enkele andere Nederlandse instituten en
universiteiten.
Aardse waarnemingen in het infrarood-gebied worden vertroebeld door de
invloed van de atmosfeer: straling wordt geabsorbeerd en ruis wordt
aan het signaal uit de ruimte toegevoegd, waardoor het 'echte' signaal
als het ware gereconstrueerd moet worden. MIRI heeft hier geen last
van. Daarnaast is MIRI als instrument zeer geavanceerd, dankzij een
ingebouwd koelingssysteem en grotere spiegels - de apertuur van MIRI
is maar liefst 6 meter, terwijl soortgelijke instrumenten vóór de JWST
niet verder kwamen dan zo'n 0,85 meter. Deze grote 'opening' zorgt
ervoor dat een veel hogere resolutie kan worden bereikt en dat de
gevoeligheid voor zwakkere objecten groter is dan ooit.
MIRI zal een cruciale rol spelen in het behalen van de
wetenschappelijke doelstellingen die zijn opgesteld voor de James Webb
Ruimtetelescoop en die ook tot de kerndoelen van het wetenschappelijke
programma van NOVA behoren: het detecteren van de eerste sterren in
het heelal, het bestuderen hoe melkwegstelsels worden opgebouwd, het
ontrafelen van de processen die zich afspelen bij de vorming van
sterren en planeten, en het in beeld brengen van gasrijke exoplaneten
en hun atmosferen, als een eerste stap in de zoektocht naar condities
waaronder leven kan ontstaan.
Volgens Bernhard Brandl van de Leidse sterrewacht, samen met Ewine van
Dishoeck binnen NOVA verantwoordelijk voor het project, zal MIRI met
zijn zeer hoge gevoeligheid spectaculaire beelden gaan opleveren van
het infrarode heelal. MIRI zal ons veel kunnen vertellen over de
extreme omstandigheden waaronder de meeste sterren in het heelal zijn
gevormd, aldus Brandl.
Afbeelding 1 MIRI SMO: De MIRI spectrometer main optics module
Afbeelding 2 JWST: `Artist impression' van de James Webb Space
Telescope. Duidelijk zichtbaar zijn de grote hoofdspiegel, bestaande
uit een aantal zes-hoekige segmenten, en het gelaagde schild om de
straling van de zon af te schermen. Dit zonneschild is zo groot als
een voetbalveld.
NOVA is de Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie, waarin
sterrenkundigen aan vijf Nederlandse universiteiten samenwerken.
---
----------------------------------
Meer informatie:
Prof.Dr. E.F. van Dishoeck
Sterrewacht Leiden
Tel: 071-5275814
E-mail: ewine@strw.leidenuniv.nl
Dr. B. Brandl
Sterrewacht Leiden
Tel: 071-5275830
E-mail: brandl@strw.leidenuniv.nl
Drs.ing. H. Jager
ASTRON
Tel: 0521-595214/06-52355341
E-mail: rjager@astron.nl
---
----------------------------------
ASTRON is een instituut van de Nederlandse organisatie voor
Wetenschappelijk Onderzoek, NWO.