Socialistische Partij
Debat over ontdekkingsreis in eigen land: tijd voor daadkracht
19-06-2007 * Vandaag wordt in de Tweede Kamer gedebatteerd met het kabinet over de vorige week gepresenteerde beleidsplannen. Deze zijn bedacht tijdens en na de '100 dagen tour' van de ministers en staatssecretarissen, die het land in gingen om te zien en horen wat er leeft en wat er moet gebeuren. De SP is blij dat het kabinet naar de mensen gaat om met hen te praten en te kijken naar de gevolgen van het beleid. Maar het resultaat, het beleidsplan 'Samen werken, samen leven' lijkt teveel op het regeerakkoord, maar dan met plaatjes en grafiekjes. Het is veel te weinig concreet. Het is tijd voor meer daadkracht, of zoals Agnes Kant het verwoorde: "Minder PR, meer PK."
De bijdrage van Agnes Kant aan de eerste termijn van het debat:
Het zijn ontdekkingsreizigers in eigen land. Dat gevoel kreeg ik bij de 100 dagen 'roadshow' van dit kabinet. Het is goed dat het kabinet het land in is gegaan, maar tegelijk denk je: dat zou altijd zo moeten zijn. De oogst van deze ontdekkingstocht is wel erg mager.
De winst van de SP heeft duidelijk gemaakt dat met de rug naar de samenleving staan niet meer kan. Onze permanente groei is gelijk op gegaan met onze kritiek de kabinetten van Paars tot Balkenende op de groeiende tweedeling, de afbraak van de sociale zekerheid, de bezuinigingen op de publieke sector, propaganda van de marktwerking, het grootschaligheidsdenken, en de doorgelagen bureaucratie, processen die gezamenlijk hebben geleidt tot een sluipende ontmenselijking en aantasting van de publieke sector.
We hebben onze kritiek altijd gekoppeld aan voorstellen over hoe het anders kan. Laat ik eens onbescheiden zijn: De 100 dagen aanpak van dit kabinet - het land in gaan en luisteren naar wat er leeft - is voor de SP een wezenskenmerk.
Dat is volgens ons de enige manier om een deugdelijke analyse te maken van de problemen, een visie te ontwikkelen hoe het anders moet en te komen met oplossingen. Dat is echt iets anders dan het op doen van wat 'ideetjes'.
De 5000 dagen tour van de SP - sinds in de Tweede Kamer zijn vertegenwoordigd, heeft ons tot het volgende inzicht gebracht. Als het goed gaat met de buurt, het meestal ook goed gaat met de bewoners. En andersom. Daarom moeten we stoppen met het uitkleden van buurten. Afrekenen met de doorgeschoten schaalvergroting.
Of we het nu hebben over de zorg, het onderwijs of de sociale zekerheid. Schaalvergroting vervreemdt mensen van de publieke zaak, en haalt hun motivatie weg om zich voor elkaar en de eigen omgeving in te zetten. Door liberalisering en schaalvergroting hebben opeenvolgende regeringen het publiek steeds verder vervreemd van de publieke zaak, vervreemd van wat van ons allemaal is. Dat was kortzichtig en bleek contraproductief. Door voorzieningen meer te organiseren op buurtniveau en bewoners meer zeggenschap te geven. En door werkers meer zeggenschap te geven over hun eigen werk, kunnen we de publieke sector heroveren op de grijze pakken die er tegen topsalarissen bezit van hebben genomen.
Nederland kan niet worden bestuurd vanuit ministeries, dat hebben we in het verleden gezien. Maar publieke voorzieningen kunnen evenmin worden gestuurd door managers, dat is de les die we nu moeten leren.
Leerfabrieken met duizenden leerlingen slagen er niet in om hun scholieren de aandacht te geven die ze nodig hebben. In de jeugdzorg werken tientallen organisaties langs elkaar heen. De politie kan maar éénderde van de beschikbare tijd besteden om de samenleving veiliger te maken. De zorg is verziekt door bureaucratie. En dat is ook niet zonder gevolgen gebleven voor de mensen die er werken: de beroepseer in de publieke sector is uitgehold.
Het ziet er naar uit dat een aantal van deze SP-inzichten ook tot dit kabinet is doorgedrongen. Maar dat inzicht moet vervolgens wel leiden tot een goede visie, tot een daadkrachtig plan, en tot concrete voorstellen van hoe het anders moet. En daar zien we helaas nog te weinig van terug.
De SP heeft een aantal concrete voorstellen. Breng niet de mensen naar de zorg, maar de zorg naar de mensen. Geen verafgelegen huisartsenposten, maar wijkgezondheidscentra, waar samengewerkt wordt door de huisarts, de wijkverpleegkundige, de fysiotherapeut, maatschappelijk werker en psycholoog, en die altijd bereikbaar zijn. En die wijkverpleegkundige weet ook heel goed wie in de buurt welke zorg nodig heeft, daar is geen bureaucratisch Centraal Indicatieorgaan Zorg voor nodig. Weg er mee!
Ook als je ouder wordt en zorg en hulp nodig hebt, moet je in je eigen buurt kunnen blijven wonen. Wat een wereld van een verschil, dacht ik toen ik het buurtverpleeghuis in Soest bezocht. Zes bewoners in één huis in de buurt naast een school. Waarom zes? vroeg ik de initiatiefnemer Ad Witlox. Het antwoord: dat is gewoon het meest praktisch: zo passen er zes gehaktballen in een pan. Maar is dit dan nu duurder? vroeg ik. Het antwoord: nee, want ik heb alleen een mooi huis en 6 bewoners en verzorgers. Geen kantoor, geen balie, geen ondersteunende diensten.
Geweldig is ook dat leerlingen uit de buurt hier een bijbaantje vinden. In plaats van vakken vullen in de supermarkt, monden en harten vullen van de ouderen. Dol enthousiast is ook Pim, die na schooltijd boodschappen doet en kookt en eet met de ouderen. Dit soort initiatieven zijn de toekomst. Alleen op deze manier zal het mogelijk zijn de groeiende vraag naar zorg voor ouderen op te vangen: door het samen te doen, in de buurt.
Werkers moeten meer tijd hebben om aandacht en goede zorg te geven. In de verpleeghuizen komen er 5000 meer handen aan het bed. Mooi, maar er is minstens 2x zo veel nodig. Daarnaast moeten er 15% meer handen aan het bed door efficiency. Maar hoe dan? Natuurlijk het kan altijd efficiënter: bijvoorbeeld alle ouderen met bed, rolstoel of rolator door de wasstraat rijden. Het kan, maar menselijker wordt er niet op.
Een ander voorstel. Het onderwijs. De leerfabrieken moeten vervangen worden door kleinere scholen. Waar de leerling en de docent weer centraal kunnen staan en niet het managementprotocol. Voer een kleinschaligheidsbonus in; beloon scholen die verkleinen of kleinere locaties openhouden.
Leerlingen op het VMBO komen beter tot hun recht in kleinere en praktijkgerichte scholen. De leerlingen kunnen dan ook in de wijk worden ingeschakeld, bv bij het buurtbeheer en onderhoud, of in dat buurtverpleeghuis. In het echte leven iets kunnen betekenen, zegt veel meer dan alleen iets voor school moeten doen.
Nog een concreet voorstel: ook bij de arbeidsbemiddeling moeten we naar de menselijke maat. Waarom wordt een werkzoekende bij het CWI achter een computer gezet? Waar is de arbeidsbemiddelaar die zijn klanten en de werkgevers kent? Die weet dat bij de lokale supermarkt mensen met een beperking welkom zijn. En als dat niet het geval is de bedrijfsleider daarvan weet te overtuigen.
Niet organisaties helpen mensen, maar mensen helpen mensen.
De commerciële re-ïntegratiebedrijven en het bureaucratische UWV en CWI zouden plaats moeten maken voor gemeentelijke leer- en werkbedrijven in de buurt, die mensen direct kunnen helpen aan werk, een stage of aangepast werk.
In de kabinetsplannen zien we van dit soort concrete plannen helaas nog te weinig terug. Bijvoorbeeld die zorghuizen in de buurt. Geweldig dat dit idee omarmd wordt, en uitvoering wordt geven aan het voorstel van Jan Marijnissen. Maar waarom dan niet de 1500 nieuwe woonplaatsen per jaar voor ouderen grotendeels ook echt realiseren in de buurten? Opvoedondersteuning voor alle ouders, centra voor Jeugd en Gezin in de buurten. Prima. Maar wat blijft is de bureaucratie en de tientallen langs elkaar werkende instanties. Wat gaat u daar concreet aan doen?
Ook over het verkleinen van de ontstane mega-scholen zien we niets concreets. Terwijl ondertussen goede kleinere scholen gesloten worden, bijvoorbeeld een VMBO in Maarssen met enkele honderden leerlingen. Hoe gaat dit kabinet er nu voor zorgen dat dit niet gebeurt? Komt er een concreet plan voor kleinere scholen?
Waarom hoor of zie ik trouwens niets van de gevolgen van het 'het nieuwe leren' van dit kabinet? Dat moet u toch gehoord hebben in uw 100 dagen tour? Leerlingen die amper les krijgen? Zelfstandigheid die doorslaat in: zoek het zelf maar uit?
De schade van allerlei onderwijsvernieuwingen, leert dat er nog goede reden is om altijd het land in te gaan. Namelijk om te zien of plannen ook uitvoerbaar zijn. Kijk bijvoorbeeld wat er nu gebeurt met het zo maar ff tussen en neus en lippen aangenomen voorstel dat scholen verantwoordelijk moeten zijn voor de buitenschoolse opvang. Ja, lekker makkelijk. Over de uitvoering is niet nagedacht en overlegd.
Ook van plannen om daadwerkelijk iets te doen aan de bureaucratie in zorg en onderwijs is bij dit kabinet nog niets te ontdekken. Terwijl een korte ontdekkingreis op dit punt toch al heel snel concrete mogelijkheden oplevert. Toen het kabinet bij Knevel en Van den Brink zat, was daar ook schooldirecteur Bert Meijer, die een groot krat vol papier bij zich had om te laten zien hoe groot de stapels papier zijn die hij iedere week krijgt. Wat is daar vervolgens concreet mee gebeurd? Een paar weken geleden kwam er een noodkreet van de directeuren basisonderwijs over de papieren rompslomp. Wat is de reactie van het kabinet hier op?
Over papier gesproken. De gratis schoolboeken. De SP heeft hier jaren op aangedrongen, en dit kabinet is het ook wel van plan, maar dit jaar nog ff niet. Waarom niet? Waarom voor je uit schuiven?
Andere hoge kosten zijn de hoge reiskosten voor 16 en 17 jarige MBO-ers, dit blijft onopgelost. Waarom? Geef ook hun gewoon een OV studentenkaart om naar school te gaan.
Bij voorkeur gaan kinderen samen naar school. Het bestrijden van segregatie is belangrijk als je de integratie wilt laten slagen. Na jaren is dit inmiddels een algemeen aanvaarde opvatting. Maar er wordt te weinig mee gedaan.
Geweldig natuurlijk, de ouderinitiatieven om te komen tot een gemengde school. Goed dat staatssecretaris Dijksma dit ondersteunt. Maar wat doet ze zelf? Waarom komt er maar geen einde aan de vrijblijvendheid? Waarom geen dubbele wachtlijsten? Waarom geen acceptatieplicht? Waar blijven de concrete plannen van dit kabinet?
Een kwart minder criminaliteit en een kwart minder verloedering en overlast zijn mooie ambities, maar hoe denkt dit kabinet dit te bereiken? Met gedragscodes in buurt kom je er echt niet. Er komen 500 extra buurtagenten, maar volgens ons moeten dat er toch echt 3x zo veel zijn. En zeker zo belangrijk: hoe zorgt dit kabinet er voor dat ze niet uren per dag achter het bureau zitten, maar op straat, onder de mensen? Een politieagent moet na een aanhouding wegens dronkenschap 12 formulieren invullen. Als je ze allemaal ingevuld hebt ben je zelf wel aan een borrel toe.
Het gaat ook om het bevorderen van samenhang in een buurt, om het doorbreken van de anonimiteit, de afstandelijkheid, het wegkijken. Investeringen in jeugdcentra, in verengingen en sportvoorzieningen in de buurten - en deze niet verbannen naar de randen van een stad. Betrokkenheid met een wijk en buurt wordt ook bevorderd door bewoners zelf zeggenschap te geven. Zijn hier geen concrete plannen voor?
De aanpak van de 40 wijken, natuurlijk goed, maar tjsa er is altijd 41ste wijk , en vele anderen. Hoe zit het met de rest? En waarom worden dan toch volop woningen gesloopt? Met de sloop wordt vaak ook de sociale samenhang uit een wijk gesloopt. Met de woningen neemt de bulldozer ook de gemeenschapzin mee.
Ik zei het al, als het goed gaat met de buurt gaat het vaak ook goed met de mensen in de buurt. Het gevoel ergens bij te horen, is een voorwaarde voor betrokkenheid, met de buurt, met het land en de wereld.
Het is maar een kleine stap van de wijk naar de wereld. Bijvoorbeeld, omdat ons leven van alle dag gevolgen heeft voor het klimaat.
Een van de paradepaardjes uit het regeerakkoord was het voornemen om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. En het aandeel duurzame energie te verhogen. Onduidelijk is ook hier hoe deze ambitie bereikt gaat worden. Het bouwen van nieuwe kolencentrales brengt dit zeker niet dichterbij.
In de 100 dagen hebben anderen wél huiswerk gemaakt. De milieuorganisaties en de vakbond hebben een plan uitgewerkt. Als het kabinet zelf nog geen idee heeft over de aanpak, waarom neemt ze dan dit plan niet over?
Dan Europa. Het is positief dat door de uitslag van het referendum over de Europese Grondwet de koers en inzet van de Nederlandse regering is gewijzigd. Het onzalige idee om een Grondwet voor Europa te maken is verlaten. We zijn benieuwd wat er uit komt. De SP is voor goede Europese samenwerking die de vooruitgang en de burgers dient. Mocht er toch iets uitkomen dat 'trekken' heeft van een nieuwe Grondwet, dan willen de meeste burgers in de vijf grootse EU-landen een referendum. En de SP ook natuurlijk.
De afgelopen dagen kwamen de trieste berichten van omgekomen militairen in Afghanistan .
Ons medeleven gaat uit naar de naasten en nabestaanden. En uiteraard het beste en spoedig herstel voor de gewonden
De SP vindt van meet af aan dat de Nederlandse missie in Afghanistan een onmogelijke is. Het is niet vol te houden dat Nederland met een "wederopbouwmissie" bezig is. Volgens het Rode Kruis is de humanitaire situatie nu slechter dan een jaar geleden. Verlenging van de missie is wat de SP betreft zeker geen optie.
Nederland is geen eiland. Maar waarom moet globalisering leiden tot oneigenlijke concurrentie en rechteloosheid van werknemers? Waarom moet dat ten koste gaan van het milieu? En waarom leidt het tot vergroting van de ongelijkheid in de wereld?
Het grootste probleem met de G8 is dat ze wel veel beloven maar weinig waarmaken. Volgens Kofi Annan hebben de G8 landen slechts 10% van de vorige beloften ingelost. Tijdens de recente G8 top is beloofd 60 miljard dollar uit te trekken voor het bestrijden van ziektes zoals aids. Hulporganisaties hebben echter uitgerekend dat het hier niet om nieuw geld gaat. Op andere punten, zoals bijvoorbeeld eerlijkere handelsafspraken, is er hélemaal niets bereikt.
Met de G8 schiet de wereld niet veel op. Waarom steunt de regering niet de plannen van de Braziliaanse president Lula waarin niet alleen de belangen van het westen voorop staan.
Het blijft onbegrijpelijk dat er geen onderzoek komt naar de besluitvorming over de politieke steun aan de inval in Irak. Nog steeds zijn niet alle feiten boven tafel en dat onderzoek naar deze kwestie zal er dus ooit moeten komen. Niet alleen om de waarheid aan het licht te brengen, maar ook om te voorkomen dat deze geschiedenis zich herhaalt.
Helaas zijn er ook nog flink wat van de noden in de samenleving niet doorgedrongen tot dit kabinet. Het kan en moet menselijker en socialer was onze boodschap aan de kiezer. Daar is helaas onvoldoende van terug te zien in de plannen. Het is niet menselijk en sociaal om ouderen te straffen als ze niet willen of kunnen doorwerken tot hun 65e.
Het is niet menselijk en sociaal om de onredelijke WAO-herkeuringeisen voor slechts een beperkte groep af te schaffen. Het is niet menselijk en sociaal om een Eigen Risico in te voeren in de zorg. Zijn we van dat gedrocht van No Claim af, krijgen we er een ander gedrocht voor terug.
Blijkbaar is dit kabinet in haar honderd dagen geen armoede tegengekomen. Niemand van de meer dan een half miljoen arme gezinnen, en geen van de bijna half miljoen kinderen die opgroeien in armoede. We zien namelijk geen enkel concreet voorstel om daar iets aan te doen.
Het is niet menselijk en sociaal om niet de urgentie van armoedebestrijding te zien. In zie in de financiële bijlage 5 miljoen voor armoedebestrijding en schuldhulpverlening, gedeeld door 650.000 arme gezinnen, is 15 eurocent per week per gezin.
Wat een contrast met de zelfverrijking aan de top, waar ook niets aan gedaan wordt .Ronduit een blamage. De gemiddelde stijging aan de top was in 2006 wederom 12%. Waarom komt er geen instemmingsrecht van de OR? Waarom geen verbod of maximum op bonussen? Waarom komt er geen verbod op opties in eigen bedrijf?
Er komt een maximumsalaris voor de publieke sector. Maar hoe kan het dan dat er nu al de hand mee wordt gelicht? Ex-minister Hoogervorst krijgt als bestuursvoorzitter van de AFM, een ton meer dan de premier. Dit is bloosloos. Ik maak maar dankbaar gebruik van deze nieuwe creatie van Van Kooten en de Bie.
Het is toch wel curieus dat het kabinet 100 dagen het land in gaat, maar het niet voor elkaar krijgt om met werkgevers en werknemers te spreken, vanwege een intern politiek conflict in het kabinet over het ontslagrecht. Kap er mee. Gewoon van tafel dat onzalige idee van versoepeling van het ontslagrecht. Er rijden busjes door het land met de tekst "collega's gezocht". Aán de slag, en niet óntslag, "aan een baan" in plaats van "ontslaan" moet op de agenda.
Ik herinner mij een stoere hoopgevende uitspraak van PvdA fractievoorzitter Tichelaar: "Wij zoeken de randen van het regeerakkoord." Helaas heb ik er nog niet veel van vernomen, maar wat niet is kan nog komen. Welke randen bedoelde hij? Waar kunnen we als SP op steun van uw fractie rekenen bij goede voorstellen? Bijvoorbeeld het niet aanpakken van de armoede en de topinkomens? Bij welke voorstellen kunnen wij uw partij aan onze zijde verwachten?
Hoe zit het nu bijvoorbeeld met de marktwerking in de publieke sector. Wij stoppen deze 'marktwerking' zei uw ex-lijsttrekker Bos. Maar dit kabinet wil juist meer marktwerking in de ziekenhuizen, en gaat er stug mee door bij de thuiszorg. Met alle negatieve gevolgen van dien: ervaren thuiszorgwerkers worden ontslagen en ingeruild voor minder ervaren hulpen, met slechtere arbeidsvoorwaarden, en mensen verliezen hun vertrouwde hulp en krijgen minder uren zorg.
Dit kabinet heeft nu besloten tot een onderzoek naar de gevolgen van marktwerking om lessen uit te trekken. Maar dan is het toch ook logisch om geen nieuwe of meer marktwerking in te voeren tot die lessen zijn geleerd?
We hebben nu wel even genoeg PR gezien van dit kabinet. Er is niets mis met goede relaties met het publiek. Maar dit land heeft behoefte aan een regering met goede plannen en daadkracht. Een kabinet met meer power. Minder PR en meer PK.
De SP hoopt van harte dat het kabinet zeer snel met zeer concrete voorstellen komt en aan de slag gaat. U bent het van ons gewend; wij zullen dat in ieder geval zéker blijven doen.