Gratis of goedkoop openbaar vervoer voor forenzen

Gratis of goedkoOp Openbaar Vervoer voor forenzen
OV als alternatief voor weggebruiker

Vanaf juni 2007 starten op negen plaatsen in Nederland experimenten met gratis of goedkoper openbaar vervoer voor forenzen. Met de projecten wil staatssecretaris Huizinga van Verkeer en Waterstaat het OV als serieus alternatief voor het woon-werkverkeer inzetten. Dit gebeurt door op de belangrijkste fileknelpunten gratis of goedkoop OV (GOV) aan te bieden aan de forens die uit de auto in de bus stapt. De experimenten zijn onderdeel van het programma 'filevermindering op de korte termijn'. Een eerdere proef met gratis OV startte een half jaar geleden in de regio Rotterdam. De nieuwe projecten vinden plaats in de regio Utrecht, op Schiphol, in Nijmegen, Maastricht, Enschede, Eindhoven, Zwolle, Amersfoort en in Waterland.

De aanvragen voor deelname aan de experimenten moesten passen in één van de volgende 'formules': probeerkaart OV en tijdelijk gratis OV. Bij de probeerkaart wordt een verhuizing of nieuwe baan aangegrepen om mensen te verleiden het openbaar vervoer te gebruiken, door het een periode gratis aan te bieden. Het ministerie van Verkeer en Waterstaat draagt in totaal 4,65 miljoen euro bij aan de experimenten. De bijdrage is maximaal 50% en is onderdeel van het budget van het programma filevermindering op de korte termijn. De looptijd varieert per pilot. In 2008 worden de experimenten geëvalueerd op de effecten op de doorstroming. Het gaat om de volgende negen experimenten:
* 'Zorg voor U' in de regio Utrecht (Tijdelijk gratis OV): cliënten van ziekenhuizen in de regio Utrecht krijgen probeerkaartjes aangeboden om - in plaats van met de auto - met het openbaar vervoer naar het ziekenhuis te gaan. Alle ziekenhuizen in de regio Utrecht doen mee (zes vestigingen).
* 'Probeerabonnement nieuwe inwoners Waterland' (Probeerkaart): nieuwe inwoners van de Waterland-gemeenten (Monnikendam, Marken, Broek in Waterland, Ilpendam, Katwoude, Overbeek, Watergang, Uitdam en Zuiderwoude) die van en naar Amsterdam reizen kunnen drie maanden gratis gebruik maken van het volledige busnetwerk van Arriva Waterland, van de diensten van het GVB in Amsterdam, en van stationslocaties van OV-fiets in Amsterdam.
* 'Schiphol Forens Kaart' (Tijdelijk gratis OV): werknemers van de deelnemende werkgevers in en rond Schiphol, krijgen in ruil voor hun maandelijkse woon-werk reiskostenvergoeding een gepersonaliseerde OV-woon-werktrajectkaart. De kaart is geldig is bij alle vervoerders, ook in de trein. Zo nodig vindt extra OV-inkoop plaats of worden er overige vormen van collectief vervoer ingezet van vanpool tot OV-fiets.
* 'Transferpunt Ovatonde' in Nijmegen (Tijdelijk gratis OV): stadsregio Arnhem Nijmegen (KAN) legt een tijdelijk transferpunt aan ter hoogte van de Ovatonde waar vandaan een goedkope pendelbus rijdt over busbanen via het centrum naar Heijendaal.
* 'Dit is 't Pas' in Maastricht Randwyck (Tijdelijk gratis OV): werknemers op bedrijventerrein Maastricht Randwyck krijgen van hun werkgever een trajectkaart voor goedkoop of - afhankelijk van de bijdrage van de werkgever - gratis woon-werkverkeer aangeboden.
* 'Met de bus dus' in Enschede (Tijdelijk gratis OV): werknemers van het binnensingel-gebied van Enschede, die wonen in Oldenzaal, Hengelo, Losser of Haaksbergen krijgen enkele probeerkaartjes aangeboden en een substantiële korting op een abonnement. Specifiek deze groep bereist namelijk een traject dat onder druk staat door toenemend autogebruik terwijl er een alternatief per openbaar vervoer is (vaak over busbanen).
* 'GOV Corridor N69' naar Eindhoven (Tijdelijk Gratis OV): Werknemers krijgen goedkope dagkaarten en abonnementen aangeboden voor busvervoer op maat met kleine voertuigen vanaf het transferium Valkenswaard rechtstreeks over busbanen naar de zuidelijke bedrijvenconcentraties van Eindhoven. Afhankelijk van de behoefte worden er meer of grotere bussen ingezet.
* 'Forenzenvervoer Oosterenk' in Zwolle (Tijdelijk Gratis OV): Werknemers van bedrijventerrein Oosterenk worden door middel van probeerkaartjes en een substantiële korting op een abonnement verleid het openbaar vervoer te proberen. Er worden extra forensenritten aangeboden op de zes streeklijnen die vanuit de regio naar de Oosterenk rijden. En daarnaast gaat er speciaal voor forenzen een pendelbus rijden van het NS station naar Oosterenk rijden.
* 'Transferium Valleilijn', gericht op Amersfoort (Tijdelijk Gratis OV): Werknemers die vanuit oostelijke richting naar Amersfoort reizen krijgen een aanbod om goedkoop gebruik te maken van het transferium Barneveld-Noord, de treinreis en het stadsvervoer in Amersfoort.

Evaluatie eerste pilot Rotterdam
De eerste pilot voor gratis OV voor forenzen liep van 18 december 2006 tot 2 maart 2007 op het traject Krimpen aan de IJssel - Capelle - Rotterdam. De Algera brug die Krimpen met Capelle en Rotterdam verbindt is vooral in de spitsuren een fileknelpunt. Als experiment zijn daar gratis kaartjes voor de bus en metrokaartjes met korting uitgedeeld. Er hebben 5500 tot 6000 menen een abonnement voor 3 maanden genomen.

De evaluatie daarvan vindt nu plaats met drie vragen:
* Hoeveel mensen hebben we verleid om vanuit de auto in het OV te stappen
* Hoeveel mensen maken nu nog gebruik van het OV
* Wat is het effect op de files geweest

De eerste resultaten lijken positief, al kan pas na de evaluatie een definitieve conclusie getrokken worden. Een eerste schatting is dat 10 tot 15% van de autogebruikers naar het OV is overgestapt tijdens deze proef.

Aanpak files op korte termijn
De mobiliteit en daarmee ook de filedruk neemt nog steeds toe in Nederland. Het ministerie van Verkeer en Waterstaat werkt hard om de bereikbaarheid nu en in de toekomst te behouden en verbeteren. Naast de maatregelen op lange termijn (de Nota Mobiliteit) voeren we in de periode tot en met 2008 een groot aantal projecten uit om met creatieve oplossingen toch duidelijke resultaten te boeken in de vermindering van de files. Dit heeft geresulteerd in een ministeriebreed programma met circa veertig projecten voor een korte termijnaanpak van de files. Een belangrijk onderdeel van het programma vormen de maatregelen om OV-alternatieven onder de aandacht te brengen van de weggebruiker.

Noot voor redacties (