Ministerie van Algemene Zaken

15-06-2007, NOS, Gesprek met de minister-president, N1, 18.35 uur

MINISTER-PRESIDENT BALKENENDE, NA AFLOOP VAN DE WEKELIJKSE MINISTERRAAD,

OVER DE ZELFMOORDAANSLAG IN URUZGAN, DE PRESENTATIE VAN HET

BELEIDSPROGRAMMA, VERKIEZINGEN IN ANDERE EUROPESE LANDEN EN EEN NIEUW

EUROPEES VERDRAG


- OVER DE ZELFMOORDAANSLAG IN URUZGAN -


VAN DEN BRINK:
Zojuist heeft minister van Defensie Van Middelkoop bekend gemaakt dat er een Nederlands slachtoffer is gevallen in Afghanistan en vijf Afghaanse doden. Wat is uw eerste reactie op het bericht?


BALKENENDE:
Een afschuwelijke gebeurtenis. Op de eerste plaats denk je natuurlijk aan de nabestaanden. Ik wil graag op deze plaats het medeleven overbrengen. Een Nederlandse militair te betreuren en vijf Afghaanse kinderen. Het is een laffe aanval. Het is ook gewoon een zwarte dag voor Afghanistan en voor Nederland, ook omdat je ziet dat dit een vorm is van geweld die eigenlijk alleen maar gekenmerkt wordt door minachting voor het leven. Het is verschrikkelijk dat dit gebeurt, maar het geeft dus aan welke krachten bezig zijn in Afghanistan en helaas op zoveel plaatsen in de wereld.


VAN DEN BRINK:
Van Middelkoop sprak van een laffe aanslag. Is dat een kwalificatie die u deelt?


BALKENENDE:
Ja. Dat is zo. Het is een bom die tot ontploffing is gebracht louter om gewoon mensen van het leven te beroven en daarbij maakt het niet uit of het militairen zijn of burgers. In dit geval zelfs kinderen. Ik ben er erg verdrietig over. Ik vind het verschrikkelijk als je dit hoort. Vandaar ook het gevoel van medeleven in de richting van de familieleden, de nabestaanden. Tegelijkertijd ook alle aandacht voor de gewonden, want we hebben 3 Nederlandse militairen die gewond zijn en 13 mensen uit Afghanistan. Dat zijn toch enorme aantallen.


VAN DEN BRINK:
Verandert dit iets aan onze missie daar?


BALKENENDE:
Ik ben het eens met wat minister Van Middelkoop zei. Dat we vastberaden zijn. We hebben altijd geweten dat we naar een gevaarlijk gebied zouden gaan. En waarom gingen we er heen? Juist om de bevolking te steunen. Een bevolking die jarenlang heeft gezucht onder het juk van de Taliban. En ook nu weer zien we dat er steeds van deze krachten bezig zijn om mensen angst aan te jagen. Om te pogen dat juist de andere landen weggaan, zodat zij de macht kunnen krijgen. Dat geeft wel aan hoe deze mensen bezig zijn. Dat betekent dat de internationale gemeenschap duidelijk moet aangeven wat wel kan en wat niet kan. En dat ook wordt gezegd van: dit is een vorm van geweld die niet wordt getolereerd. Daarom zitten zo veel landen in Afghanistan.


VAN DEN BRINK:
Het zal geen consequenties hebben voor de Nederlandse aanwezigheid daar?


BALKENENDE:
Nee. Want juist op zo'n verdrietige dag als vandaag is het ook goed om te zeggen dat de verantwoordelijkheid die je voelt ook voor anderen, ook daar, moet worden gecontinueerd en dat is natuurlijk precies datgene dat de mensen die dit soort aanslagen gaan plegen willen verhinderen. Angst aanjagen, zodat anderen weggaan en dat zij een vrij speelbord zouden krijgen. En wat zou er dan gebeuren?


- OVER DE PRESENTATIE VAN HET BELEIDSPROGRAMMA -


VAN DEN BRINK:
Gisteren heef het kabinet zijn beleidsprogramma gepresenteerd. Is het u goed bevallen?


BALKENENDE:
Ja.


VAN DEN BRINK:
Gewoon ja?


BALKENENDE:
Ja. Het is me heel goed bevallen. Ik vond de presentatie heel plezierig met de collega's. Maar het was natuurlijk ook de neerslag in een document, het beleidsprogramma, van het werk van de afgelopen maanden. Er was een paar maanden gelden gezegd: we gaan het coalitieakkoord uitwerken. Dat is gebeurd. Ten tweede we hebben gezegd: we gaan die uitwerking niet alleen in Den Haag doen, we zullen juist ook de dialoog zoeken met de bevolking. En het derde punt is dat we ook gezegd hebben: het gaat om de financiële vertaling van een en ander. Nou, die drie dingen hebben hun beslag gekregen in dit document.


VAN DEN BRINK:
Dan zie ik de krantenkoppen vandaag. Gelikte mediashow op Catshuis. Kabinet stelt teleur, show is af. Wat denkt u als u die koppen leest?


BALKENENDE:
Tja, kijk. Als ik me hele dagen druk zou maken over krantenkoppen, dan kom ik niet aan mijn werk toe. Ik begrijp best dat men dit als iets nieuws beschouwd. Ik moet zeggen: ja, zo'n term in Trouw - gelikte mediashow - dat zijn de woorden van Trouw. Die vrijheid heeft men. Ik moet zeggen.


VAN DEN BRINK:
U zou het niet bedacht hebben, die kop?


BALKENENDE:
Nee.


VAN DEN BRINK:
Was het een show?


BALKENENDE:
Ach kijk, show... Voor mij niet. We hebben nu een paar maanden, ook op het Catshuis, aangegeven: we zijn eruit met de besprekingen, dit is het coalitieakkoord. Toen stonden we er ook met z'n drieën. Dat hebben we nu weer gedaan. We vonden het eigenlijk aardig om de continuïteit te zoeken. Toen op het Catshuis en ook gisteren op het Catshuis.


VAN DEN BRINK:
Je kunt er ook voor kiezen om het aan te bieden aan de voorzitter van het parlement en niet in een zaaltje een persconferentie te geven. Misschien was de kritiek dan niet gekomen.


BALKENENDE:
Ach, dat doet me niet zo veel eerlijk gezegd. Kijk, het wordt vaak gezegd dat je moet zorgen dat je je boodschap goed probeert over te brengen. Ook het beleidsprogramma zelf, daar komt zoveel kritiek op dat er foto's in staan. Ja, er staan foto's in.


VAN DEN BRINK:
In het beleidsprogramma?


BALKENENDE:
Ja. En van wie staan er foto's in? Bijvoorbeeld van mensen die op 21 mei aanwezig waren bij die grote discussieavond. Bij iedereen die is opgenomen met een foto staat een citaat. Dit zijn mensen die iets te melden hebben. Een ander punt van kritiek is wel geweest: leg zaken goed uit. U zult ook zien in het beleidsprogramma dat elk onderdeel begint met een analyse. Hoe staan we ervoor en wat gaan we dan doen? Ik ben erg blij dat we deze vorm hebben gekozen.


VAN DEN BRINK:
U zegt: het is mij goed bevallen, wat mij betreft doen we het de volgende keer weer zo?


BALKENENDE:
Ik vind dat een volgend kabinet dat moet bekijken.


VAN DEN BRINK:
Balkenende-V?


BALKENENDE:
Dat bepaalt de kiezer. Daar gaat het niet om. Maar ik vind wel dat het fenomeen beleidsprogramma goed is. Het is nu de derde keer dat het gebeurd. Elke keer wordt het meer geperfectioneerd. Ik ben erg gelukkig met de hele uitvoering. Met grafieken. Met tabellen. Met duidelijke missies aandragen.


VAN DEN BRINK:
En met de presentatie ook?


BALKENENDE:
En met de presentatie. Ik vond dat goed. Ik vond het ook plezierig, moet ik zeggen, dat alle bewindslieden aanwezig waren. Die konden worden geïnterviewd en dat is ook gebeurd.


- OVER VERKIEZINGEN IN ANDERE EUROPESE LANDEN -


VAN DEN BRINK:
Gaan we naar het buitenland. Is het toevallig dat er allemaal christelijk- conservatieve premiers worden gekozen dit jaar?


BALKENENDE:
Elk land is natuurlijk een beetje anders. Je kunt misschien wel spreken van een zekere parallel tussen België en Nederland, want in 2002 heeft het CDA de verkiezingen gewonnen na de jaren van paars. Met Leterme gebeurt nu eigenlijk hetzelfde. Ook in België is er een paarse coalitie geweest van liberalen en sociaaldemocraten. Goed, we moeten afwachten wat er uit de kabinetsbesprekingen komt, maar in ieder geval zie je dat daar ook om die reden veranderingen zijn opgetreden. In Duitsland is natuurlijk een iets andere situatie, omdat je daar twee grote partijen hebt. Daar was het duidelijk dat toen de CDU aan het langste eind heeft getrokken. In Frankrijk is het weer iets anders omdat president Chirac tot dezelfde politieke stroming behoort als de nieuwe president Sarkozy. Daar was natuurlijk wel de strijd tussen de sociaaldemocrate Ségolene Royal en Sarkozy. Wat je dus wel ziet is dat in dit deel van Europa er een bepaalde stroom lijkt te zijn.


VAN DEN BRINK:
Is dat toevallig of zit daar toch wel een maatschappelijke onderstroom onder?


BALKENENDE:
Nu zie je in de loop van de geschiedenis dat er regelmatige golfbewegingen zijn in Europa. Er is wel eens een tijd geweest dat je heel veel regeringen zag van sociaaldemocratische snit. En na verloop van tijd verandert het. Maar het is weer niet overal hetzelfde in Europa, want bijvoorbeeld in Spanje en Portugal waren meer conservatieve of christendemocratische premiers aan het bewind en het zijn nu weer sociaaldemocraten. Dus het is geen zwart-witverhaal.


VAN DEN BRINK:
Helpt het u? U moet vanavond naar mevrouw Merkel om te praten over die Europese top. Is het dan prettig dat je van dezelfde club bent?


BALKENENDE:
Sarkozy is er natuurlijk nog niet zo lang in Frankrijk. Met Chirac had ik hele goede contacten, dus dat moeten we nu afwachten. In België is er natuurlijk een bijzondere situatie, omdat premier Verhofstadt België vertegenwoordigt, terwijl me nu druk bezig is met het vormen van een nieuwe regering. Met de bondskanselier uit Duitsland, mevrouw Merkel, heb ik hele goede contacten.


VAN DEN BRINK:
Maar kan je elkaar dan ook aanspreken van: joh, we zijn allebei christendemocraten dus laten we het elkaar niet te moeilijk maken?


BALKENENDE:
Nou, het heeft een voordeel. Bijvoorbeeld voorafgaand aan de Europese Raad is er altijd een bijeenkomst van de politieke families. Dan kom je elkaar tegen en dan kun je zeggen van: het is van belang om op deze manier eruit te komen. Dat is een zeker voordeel. Kijk, het elkaar kennen als regeringsleiders is een heel groot voordeel. Dat is wel zo.


- OVER EEN NIEUW EUROPEES VERDRAG -


VAN DEN BRINK:
Nou is 'r volgende week een Europese top. Die gaat eigenlijk over hoe het verder moet met die grondwet. Hoe belangrijk is het eigenlijk dat daar komende week een besluit over genomen is? Is er nu echt tijdsdruk of zegt u: ach, als we er niet uitkomen doen we het een volgende keer?


BALKENENDE:
Er is wel sprake van tijdsdruk en wel om deze reden. Iedereen heeft gezegd: voor de volgende Europese verkiezingen in 2009 zou het goed zijn als we een verandering van de verdragen kunnen realiseren. En waarom? Het Europa van de 27 is niet meer het Europa van de 15.


VAN DEN BRINK:
De 27 landen die onderdeel uitmaken van Europa?


BALKENENDE:
Ja. Het gaat toch om een effectief optredende Europese Unie. Het gaat om meer transparantie. Versterking van de rol van het nationale parlement.


VAN DEN BRINK:
Maar moet er volgende week een nieuw akkoord liggen of kan het later?


BALKENENDE:
Ik vind dat we volgende week wel een akkoord op hoofdlijnen in ieder geval moeten krijgen. Een akkoord waarin wordt aangegeven langs welke lijnen we de verdragen willen gaan veranderen.


VAN DEN BRINK:
Is er zicht op zo'n akkoord wat u betreft?


BALKENENDE:
Het ene is dat je moet zeggen: de inhoud moet duidelijk zijn. Het tweede: ook het tijdspad. Hoe wil je alles gaan bereiken? Dat is noodzakelijk om volgende week te kunnen beslissen. Zou dat niet lukken dan is de vraag: als het nu niet lukt, lukt het dan over 6 maanden wel of over 12 maanden? Het is onze inzet om eruit te komen. Alleen, de inhoud gaat natuurlijk wel voor het tijdspad.


VAN DEN BRINK:
Er zijn 18 landen die de vorige grondwet hebben goedgekeurd. Twee landen, Frankrijk en Nederland, niet. Daar moet je wel uit zien te komen.


BALKENENDE:
Ja. Ik heb ook steeds gezegd: laten we voorkomen dat er blokken gaan ontstaan.


VAN DEN BRINK:
Die zijn er toch?


BALKENENDE:
Nou, wat wij nu steeds hebben geprobeerd - en dat gaat volgens mij ook de goede kant uit - en gezegd: er moet een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid zijn om te komen tot een wijziging van de verdragen. En dan moeten we eigenlijk niet meer kijken wie er nu ja of nee gezegd hebben, maar gewoon kijken wat nu het beste is voor Europa en hoe je recht kunt doen aan de gevoelens ook van de Nederlandse bevolking.


VAN DEN BRINK:
Maar hoe schat u de kans in dat het gaat lukken komende week?


BALKENENDE:
Het is moeilijk. Laat ik een voorbeeld noemen. Bondskanselier Merkel, de voorzitter van de Europese Raad, heeft aangegeven dat ze best wel pessimistisch was. De Franse president en de Poolse premier hebben elkaar gesproken en toen was het signaal toch weer wat optimistischer.


VAN DEN BRINK:
Welk signaal geeft u?


BALKENENDE:
Laat ik het zo zeggen: ik hoop dat we eruit kunnen komen. Dat is ook mijn inzet. Alleen, dat zal afhankelijk zijn van de inhoud. Dat is nog keihard knokken, want u kunt zich voorstellen dat zoveel landen die al ja hebben gezegd hun opvattingen hebben. Anderen hebben weer andere ideeën. Het wordt keihard knokken. Daar zet ik me voor in en wat mij betreft is er een goed resultaat.
(letterlijke tekst, ongecorrigeerd, IW)

vrijdag 15 juni 2007