Nieuwsbrief Spil
15 juni 2007
Inhoud van Spil 2007 - nummer 2.
Een kleine ijstijd nadert
Wie wil die tegenhouden?
Arend Jan Voortman / 2 /
"Diesem Abkommen entkommt keiner", meende Angela Merkel bij de presentatie van het door de G8 bereikte klimaatakkoord. Zich mede baserend op geheime notulen die in de Hannoversche Allgemeine Zeitung te lezen waren, kijkt de auteur terug op de moeizame totstandkoming van een magere 'Klima-Einigung' in Heiligendamm - onvermijdelijk ironisch.
De angst voor dierziekten
Veehouders moeten eigen verantwoordelijkheid nemen Joost van Kasteren / 4 /
Het ministerie van LNV is bezig met het opstellen van een Nationale Agenda Diergezondheid voor de periode tot 2013. Niet helemaal toevallig, want ook de Europese Commissie werkt aan het ontwikkelen van een beleid voor diergezondheid, de Community Animal Health Policy (CAHP). Wat opvalt, is de grote rol die de nationale en de Europese overheid zichzelf toedichten bij het voorkómen en bestrijden van dierziekten. Alsof de veehouders niet zelf verantwoordelijk zijn voor een gezonde bedrijfstak.
Beelden van 'den buiten'
De reconstructie van Brabant in historisch perspectief Joks Janssen / 5-10 /
Op 4 februari 1997 werd in de provincie Noord-Brabant het eerste geval van klassieke varkenspest ontdekt op een boerderij in Venhorst. De pest vormde de opmaat voor een grootschalig reconstructieproces van het Brabantse platteland. Hoewel in eerste aanvang de noodzaak vooropstond om tot een sanering te komen van de milieubelastende varkenshouderij, werd in de loop van het proces de doelstelling verbreed. De Reconstructie moest een integrale gebiedsontwikkeling mogelijk maken, waarbij ook niet-agrarische belangen aandacht en geld zouden krijgen. De reconstructie diende niet alleen te resulteren in een schone en duurzame landbouw, maar moest ook meer ruimte bieden voor water en natuur, een mooier landschap, wonen in het groen. Kortom: een sterker en vitaler Brabants platteland werd het leidmotief. Tien jaar na dato maken we de balans op. Wat is er van dit wensbeeld geworden? Is de gewenste vernieuwing gerealiseerd, of zijn tradities en beelden uit het verleden dominant gebleven?
Grenzen aan de Polder verkend
Het institutionele vermogen van het Nederlandse plattelandsbeleid Wijnand Boonstra / 11-14 /
Kan het platteland het best worden gebruikt voor agrarische productie, natuurontwikkeling, toeristische ontspanning, economische bedrijvigheid of retentie tegen wateroverlast? Hoe het platteland in Nederland dient te worden gebruikt, is een oud vraagstuk dat zich steeds minder makkelijk laat oplossen, vanwege een diversificatie van waarden en belangen ten aanzien van plattelandsinrichting. Het hanteren van conflicten die voortkomen uit deze tegenstellingen, is een structureel motief van het Nederlandse plattelandsbeleid. De metafoor van de polder, waarin consensus onmisbaar is in de strijd tegen het water, wordt nationaal en internationaal gebruikt als voorbeeldinstitutie, in staat om tegenstellingen te overbruggen. Deze voorstelling gaat echter voorbij aan de turbulente maatschappelijke ontwikkelingen op het Nederlandse platteland in de tweede helft van de vorige eeuw en de neerslag daarvan op het institutionele vermogen van plattelandsbeleid. In dit artikel wordt dit institutionele vermogen besproken met behulp van een historische casestudie van plattelandsbeleid, en geanalyseerd vanuit een sociologische en een filosofische invalshoek.
Stilte rond Ecologische Hoofdstructuur is slechts schijn Van bescherming van planten en dieren naar dienst aan mens en maatschappij Marie-José Smits en Aris Gaaff / 15-20 /
Het huidige kabinet wil socialer en groener zijn dan het vorige. De Ecologische Hoofdstructuur (EHS), het centrale begrip in het Nederlandse natuurbeleid, wordt in de hoofdtekst van het Coalitieakkoord echter niet één keer genoemd. In de financiële bijlagen van het akkoord komt de EHS alleen voor in combinatie met plattelandsbeleid. Vindt men de EHS niet belangrijk? Of staat deze als een huis, en hoeft er dus geen woord meer aan vuil gemaakt te worden? Geen van beide. Men is het erover eens dat de Ecologische Hoofdstructuur er moet komen, maar achter de schermen staat de invulling van de EHS wel ter discussie. Zie de budgetten, die keer op keer worden bijgesteld. Zie de wijze van uitvoering: minder aankoop van gronden door de staat en meer particulier initiatief. En zie het Coalitieakkoord: de EHS wordt in één adem genoemd met plattelandsbeleid. De in dit artikel verdedigde stelling is dat er een verschuiving plaatsvindt van een EHS met als belangrijkste doel bescherming van planten en dieren naar een EHS in dienst van mens en maatschappij. Wij stellen niet dat deze verschuiving per se verkeerd hoeft te zijn, en evenmin dat deze in 2007 is begonnen. We vinden echter wel dat verandering van motieven voor beleid helder moet worden gecommuniceerd, en niet mag plaatsvinden zonder dat er ruchtbaarheid aan wordt gegeven. Vooral omdat zo'n wijziging consequenties heeft voor de wijze waarop het beleid dient te worden beoordeeld.
Europese Unie wil opwarming van de aarde beperken
Zijn de klimaat- en energiedoelstellingen haalbaar en verstandig? Herman Stolwijk en Paul Veenendaal / 21-24 /
Als de toenemende concentratie van broeikasgassen inderdaad de oorzaak is van de temperatuurstijging, dan moet de Europese Unie wel scherpe grenzen stellen aan de emissies van deze gassen. Anders wordt haar doelstelling, de opwarming van de aarde in deze eeuw tot twee graden te beperken, vrijwel zeker niet gehaald. Aanvullende doelstellingen voor duurzaam energiegebruik zijn hiervoor niet nodig, kostenverhogend en daarom minder verstandig.
Neerlands enige algenkwekerij strijdt voor erkenning Vooroordelen beperken de speelruimte van Ingrepro
Lourens Gengler / 25-27 /
Voldoende voedsel produceren voor de wereldbevolking, (water)vervuiling terugdringen, CO2-emissies beperken. Het zijn op het eerste gezicht losstaande thema's die wereldwijd in de belangstelling staan. Toch is er een gemeenschappelijke factor die een wezenlijke bijdrage kan leveren aan de oplossing van de achterliggende problemen: algenteelt. Algen - microscopisch kleine, eencellige plantjes - kunnen dienen als voedselbron voor grootschalige visteelt op het land. Specifieke algensoorten kunnen worden ingezet om vervuiling uit water weg te eten. En - momenteel een populair thema - algen zijn in staat om ongekende hoeveelheden CO2 uit de lucht op te nemen en als brandstof te dienen.
Op weg naar een moderne landbouw
China maakt nieuwe coöperaties mogelijk
Jos Bijman, Rik Delnoye en Giel Ton / 28-32 /
De economie van China groeit razendsnel, vooral in het verstedelijkte oosten van het land. Productie, afzet en inkomen nemen ook toe op het platteland, maar dat dreigt toch in ontwikkeling achter te blijven, zeker in het westen. Tweehonderd miljoen boeren hanteren nog traditionele productiemethoden en missen de kennis en de afzetstructuren waarmee zij met succes zouden kunnen produceren voor moderne markten, zowel het zich snel ontwikkelende groothandels- en supermarktsysteem als de wereldmarkt. De Chinese overheid, die al langer oog heeft voor dit probleem, wil nu met de invoering van een nationale coöperatiewet het ontstaan van producentencoöperaties bevorderen. Net als elders in de wereld, in het bijzonder in West-Europa is gebeurd, moeten - zo is het idee - goed georganiseerde en efficiënt functionerende samenwerkingsvormen van boeren ook hier een ingrijpend transitieproces kunnen bewerkstelligen. Zulke coöperaties hoeven zich niet te beperken tot de verwerking en de afzet van landbouwproducten, maar kunnen heel goed eveneens de toelevering van kennis en productiemiddelen voor hun rekening nemen. De auteurs van dit artikel brengen het nu door nationale wetgeving geregelde proces in kaart, enigermate gehandicapt door het ontbreken van voldoende betrouwbare statistieken. Zij schetsen ook de problemen waarmee samenwerking zoekende boeren te kampen zouden kunnen krijgen, mede door een niet in alle opzichten adequate coöperatiewet: met aandeelhouders-niet-leden, met de overheid, met heterogene regionale koepels.
E-mail-adressen voor nader contact
Redactie:
Administratie:
Hoofd- en eindredacteur: