Promotie: De relatie taal-beeld in de kunst van de jaren zestig
Promotie Kunstgeschiedenis
woensdag 13 juni, 12.00 uur
Taal in beeldende kunst is voor kunsthistorici een beladen onderwerp. De geschilderde, gezeefdrukte, getypte of gesproken woorden die kunstenaars in hun werk gebruiken, lijken soms nauwelijks een esthetische waarde te hebben. In de postmoderne tijd stond het model van de taal voor velen centraal. Geïnspireerd door de Franse filosofie uit de jaren zestig waren kunstwetenschappers erop uit om het overheersende primaat van de visuele ervaring te verruilen voor het meer heterogene model van de taal. De beoefenaars van deze linguistic of textual turn vonden dat alles een tekst is en dat dus ook beelden en objecten tekens zijn die gelezen dienen te worden. Midden jaren negentig ontstond een visual of pictorial turn. Voorstanders van deze wending propageerden een nieuw zien, dat de postmoderne focus op taal en de bijbehorende beeldkritiek moest tegengaan en de kunst moest bevrijden van haar autonome positie en deel moest maken van een brede maatschappelijke 'beeldcultuur'. Margriet Schavemaker onderzocht hoe de kunst van de jaren zestig zich verhoudt tot dit debat. In deze periode zijn veel kunstenaars taal gaan inzetten en was de aandacht van tentoonstellingsmakers en critici voor dit fenomeen groot. Schavemaker keek hoe de taal-beeldrelatie betekenis heeft in het kunsthistorische veld en hoe deze opereert in een theoretisch/filosofisch veld. Daarnaast situeert ze deze relatie in een bredere maatschappelijke context, waarin ze met name aandacht schenkt aan de opkomst van nieuwe massamedia (zoals televisie) en politiek. Schavemaker concludeert dat alle bestudeerde taal-beeldrelaties in de eerste plaats gerelateerd blijken te zijn aan betekenisloze beelden. Of deze nu veroorzaakt worden door de nieuwe massamedia, overproductie, commercialisering of bepaalde politieke regimes, het zijn beelden zonder betekenis die de besproken kunstenaars, critici en curators naar hun pennen en toetsenborden doen grijpen. Daarnaast concludeert Schavemaker dat alle bestudeerde cases doordrenkt zijn van het gevoel in een overgangsgebied tussen twee paradigma's te verkeren: taal en beeld worden gebruikt om iets nieuws tegen te gaan of iets nieuws te bewerkstelligen.
Mw. M. Schavemaker: Lonely Images: Language in the Visual Arts of the 1960s. Promotor is prof. dr. B. Kempers.
Locatie: Aula van de UvA, Singel 411, Amsterdam.
Meer informatie over de items in deze agenda kunt u krijgen bij de afdeling Persvoorlichting, tel. 020 - 525 2695, e-mail:
Universiteit van Amsterdam