Persbericht
Rijksuniversiteit Groningen
Nummer: 65
Datum: 5 juni 2007
Zicht op nieuwe behandeling baarmoederhalskanker
De strijd tegen baarmoederhalskanker biedt hoopgevende resultaten. Na de recente introductie van een vaccin dat het ontstaan van de ziekte tegengaat, is er nu ook zicht op een nieuwe, effectieve behandeling. UMCG-onderzoeker Arjan de Mare ontwikkelde twee methoden om het immuunsysteem zo te stimuleren dat kankercellen vernietigd kunnen worden. De Mare promoveert op 13 juni 2007 aan de Rijksuniversiteit Groningen.
Baarmoederhalskanker is na borstkanker de meest voorkomende kanker onder vrouwen. Jaarlijks wordt wereldwijd bij een half miljoen vrouwen baarmoederhalskanker vastgesteld. De meeste vrouwen bij wie baarmoederhalskanker wordt ontdekt zijn relatief jong, tussen de 40 en 44 jaar. De ziekte wordt veroorzaakt door een infectie met bepaalde subtypen van het humaan papillomavirus (HPV). Meestal weet het lichaam de infectie de kop in te drukken. Het immuunsysteem zorgt er dan voor dat geïnfecteerde cellen vernietigd worden, zodat het ontstaan van kanker voorkomen wordt. Soms schiet het immuunsysteem echter tekort en bestaat de kans dat zich baarmoederhalskanker ontwikkelt.
Virosomen
UMCG-onderzoeker Arjan de Mare onderzocht de mogelijkheid het immuunsysteem zodanig te stimuleren dat er een heel sterke afweer ontstaat tegen baarmoederhalskanker en de voorstadia daarvan. Hij deed dit op twee verschillende manieren. Ten eerste gebruikte De Mare virosomen. Dit zijn lege virussen, waar de onderzoeker bepaalde stoffen in kan insluiten. Virosomen kunnen, net als het virus waar ze afgeleid zijn, met een cel versmelten, waardoor hun inhoud in de cel terecht komt. De Mare gebruikte virosomen afkomstig van een griepvirus en sloot de specifieke HPV eiwitten E6 en E7 in. Afgifte van deze eiwitten aan cellen van het immuunsysteem stimuleert de aanmaak van grote aantallen afweercellen (cytotoxische T lymfocyten) tegen baarmoederhalskanker.
Immuunreactie oproepen
Ook experimenteerde De Mare met een gemodificeerd knaagdiervirus, het Semliki Forest virus. Dit virus werd op twee manieren aangepast. Allereerst werd ervoor gezorgd dat het virus wel cellen kan infecteren, maar geen nieuw virus kan aanmaken. Vervolgens werd het virus zodanig aangepast dat cellen die erdoor geïnfecteerd worden grote hoeveelheden van de eiwitten E6 en E7 gaan aanmaken. Ook op deze manier wordt de specifieke immuunreactie opgeroepen waardoor het lichaam de kankercellen kan herkennen en doden.
Gunstige vooruitzichten
De Mare toonde aan dat beide vormen van immuuntherapie bij tumordragende muizen leidt tot het volledig verdwijnen van de tumoren. Opmerkelijk is dat de afweerreactie ook wordt opgeroepen in geval van immuniteit tegen het griepvirus of het Semliki Forest virus. Nader onderzoek moet uitwijzen of de methode ook bij mensen effectief is. De vooruitzichten zijn gunstig. 'Dit biedt een goede basis voor toekomstige klinische studies', aldus De Mare.
Vaccin nog niet afdoende
Er wordt veel onderzoek gedaan naar baarmoederhalskanker en er worden veel hoopgevende resultaten geboekt. Sinds kort is er een preventief vaccin tegen baarmoederhalskanker op de markt. Dit vaccin is echter erg duur en het beschermt slechts tegen een deel van de HPVs die baarmoederhalskanker kunnen veroorzaken. Bovendien zal vaccinatie pas over enkele tientallen jaren zijn vruchten afwerpen. Nog veel vrouwen zullen daarom nog baarmoederhalskanker of voorstadia van de ziekte krijgen. Daarom blijft de ontwikkeling van nieuwe behandelmethoden van groot belang.
Curriculum vitae
Drs. A. de Mare (Hengelo, 1979) studeerde biologie aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij verrichtte zijn promotieonderzoek bij de afdeling Medische Microbiologie, sectie Moleculaire Virologie, van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG). Zijn onderzoek werd mogelijk gemaakt door financiële bijdrage van KWF Kankerbestrijding. De Mare promoveert tot doctor in de Medische Wetenschappen bij prof. J.C. Wilschut, prof.dr. A.G.J. van der Zee en dr. Toos Daemen. Hij is thans in opleiding tot klinisch chemicus in Ziekenhuis Medisch Spectrum Twente te Enschede. De titel van zijn proefschrift: 'Immunotherapy based on influenza virosomes and recombinant Semliki Forest virus: Novel strategies for the treatment of cervical cancer'.
Noot voor de pers
Nadere informatie: via Joost Wessels, Bureau Voorlichting UMCG, tel. (050) 361 4464 of (050) 361 2200, e-mail: j.r.l.wessels@bvl.umcg.nl
Redactie: afdeling Communicatie RUG
Postbus 72, 9700 AB Groningen
Tel. 050-363 4444
E-mail: communicatie@rug.nl
Rijksuniversiteit Groningen