De Voorzitter van de Tweede Kamer Postbus 90801
der Staten-Generaal 2509 LV Den Haag
Anna van Hannoverstraat 4
Binnenhof 1 A Telefoon (070) 333 44 44
2513 AA S GRAVENHAGE Fax (070) 333 40 33
www.szw.nl
2513AA22XA
Contactpersoon Ons kenmerk SIOD/2007/16579
Doorkiesnummer Datum 12 juni 2007
Faxnummer
Onderwerp Aanbieding rapportage Fraude in Beeld
Hierbij bieden wij u de rapportage Fraude in Beeld aan.
Deze rapportage bevat de uitkomsten van een onderzoek met als centrale vraag: waar gaat
fraude, waarvoor de vier bijzondere opsporingsdiensten handhavingsbevoegd zijn, zich de
komende jaren voordoen en welke aangrijpingspunten zijn er voor de handhaving om deze
toekomstige fraude het hoofd te bieden?
Aanleiding voor dit onderzoek is het streven van de bijzondere opsporingsdiensten en het
Functioneel Parket om te komen tot meer kwalitatieve handhaving en een zo effectief
mogelijke inzet van mensen en middelen bij de opsporing van fraude. Om die reden heeft het
Platform bijzondere opsporingsdiensten1 in het voorjaar van 2005 opdracht gegeven voor dit
onderzoek. Het onderzoek is gedurende anderhalf jaar uitgevoerd door onderzoekers van de
vier bijzondere opsporingsdiensten, het Functioneel Parket en de Douane. In de voorliggende
rapportage worden de resultaten gepresenteerd. De rapportage Fraude in Beeld biedt
interessante inzichten om fraude in de toekomst gerichter aan te pakken.
Met Fraude in Beeld wordt, op een innovatieve manier, een stap voorwaarts gezet in het
fraudeonderzoek. Met dit onderzoek wordt geprobeerd fraude en fraudepatronen via nieuwe
wegen te benaderen en te bestrijden. De uitkomsten dienen tegen die achtergrond met de
nodige voorzichtigheid te worden gelezen en zullen als zodanig niet direct leiden tot grote
(beleids)implicaties voor de handhavingspraktijk. Over de (hoog) fraudegevoeligheid van
branches zijn dan ook niet zonder meer harde conclusies te trekken.2 In hoeverre hier
1 Een samenwerkingsverband van de bijzondere opsporingsdiensten: AID-DO, FIOD-ECD, SIOD en VROM-
IOD.
2 Het betreft hier dus een vernieuwende methodiek, op een relatief onontgonnen terrein, en in die zin moeten de
uitkomsten ook met enige terughoudendheid worden gelezen. Dit geldt met name voor de fraude-index. Uit deze
index valt niet af te leiden in hoeverre het om "echte fraude" gaat of om administratieve overtredingen. Alhoewel
Ons kenmerk SIOD/2007/16579
daadwerkelijk sprake van is, zal de praktijk moeten uitwijzen. Deze voorzichtigheid ten
aanzien van de uitkomsten van Fraude in Beeld willen wij nadrukkelijk onder uw aandacht
brengen.
Met Fraude in Beeld is een eerste aanzet gegeven voor een methodiek waarvan onderdelen in
de toekomst vaker kunnen worden toegepast. Te denken valt hierbij aan diverse indicatoren die
in risicoanalyses kunnen worden gebruikt en het verklarende (ISMA-)model van mechanismen
die ten grondslag liggen aan regelovertreding. Wij zullen ons beraden ten aanzien van de
verdere toepassing en een mogelijk vervolg van Fraude in Beeld.
Ieder betrokken ministerie legt eigen accenten als het gaat om het (via risicoanalyse,
themaselectie en nalevings- en interventiestrategieën) effectief handhaven van zijn
regelgeving. Elk departement zal dus op eigen wijze gebruik maken van de resultaten van
Fraude in Beeld. Zo zal de VROM-Inspectie bekijken of de resultaten uit Fraude in Beeld
kunnen worden benut om de nalevingsstrategie te toetsen op haar uitkomsten. Ook zal worden
bekeken of de daarop gebaseerde interventiestrategie met de branchegerichte benadering van
Fraude in beeld verder kan worden aangescherpt. De Belastingdienst heeft al veel
aanbevelingen uit Fraude in Beeld in zijn reguliere werkprocessen opgenomen. De resultaten
bevestigen de bestaande kennis, maar bevatten nauwelijks nieuwe inzichten om op het fiscale
terrein te spreken van een doorbraak. De SIOD heeft voor de themaselectie van 2007 al
gebruik gemaakt van de inzichten uit het rapport. Verder zal bijzondere aandacht worden
gegeven aan de ontwikkelingen van de gesignaleerde fraude in branches die in het rapport
worden genoemd. Wat betreft het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit kan
Fraude in Beeld binnen het kader van Programmatisch Handhaven als een waardevolle
aanvulling dienen op bijvoorbeeld de veelgebruikte Tafel van 11.
Tot slot, de betrokken diensten hebben met Fraude in Beeld de mogelijkheid gekregen om over
de `grenzen' van elkaars fraudedomein heen te kijken. Hiermee is het wederzijds inzicht in
elkaars werkterrein toegenomen. Fraude in Beeld bevestigt voorts de noodzaak tot verdere
samenwerking (o.a. op het gebied van informatie-uitwisseling en het gezamenlijk verrichten
van fraude-onderzoeken) en de inzet van een mix van handhavingsinstrumenten (straf- en
bestuursrecht in combinatie met alternatieve instrumenten) in de fraudebestrijding.
van de fraude-index wel die suggestie zou kunnen uitgaan, zijn ten aanzien van de fraudegevoeligheid van
branches geen harde conclusies te trekken. Het feit dat bepaalde branches hoog scoren op de fraude-index
wordt mede beïnvloed door de mate van controles in een branche. Dit is bijvoorbeeld bij de branche algemene
banken aan de orde. De fraude-index geeft hier niet aan of het om "echte fraude" of administratieve overtredingen
gaat. Uit het onderzochte feitenmateriaal blijkt dat die controles slechts in een miniem aantal gevallen betrekking
hadden op iets dat op "echte fraude" zou kunnen duiden.
---
Ons kenmerk SIOD/2007/16579
Het delen van kennis door de bijzondere opsporingsdiensten en hun ketenpartners maakt een
integrale aanpak van fraude mogelijk en versterkt de samenwerking tussen toezicht en
opsporing. Dit is een ontwikkeling die past binnen het huidige kabinetsbeleid, die wij dan ook
van harte ondersteunen.
De Staatssecretaris van Sociale Zaken De Staatssecretaris van Financiën,
en Werkgelegenheid,
(A. Aboutaleb) (J.C. de Jager)
De Minister van Justitie, De Minister van Landbouw, Natuur
en Voedselkwaliteit,
(E.M.H. Hirsch Ballin) (G. Verburg)
De Minister van Volkshuisvesting,
Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer,
(J.C. Cramer)
Bijlage: rapportage Fraude in Beeld
---
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid