Milieudienst Rijnmond

Restwarmte maakt kostendekkende CO2-afvang voor Rotterdamse industrie haalbaar

10.07.2007

Binnen vijf tot tien jaar is het mogelijk om bij de Rotterdamse industriële bedrijven grootschalig en kostendekkend CO2 af te vangen. Dat is veel sneller dan tot dusver werd aangenomen. Altijd werd gedacht dat dit pas in 2020 haalbaar zou zijn. In het Rijnmondgebied kan dat door gebruik te maken van restwarmte van nabijgelegen bedrijven en door CO2 commercieel te benutten. Om dit voor elkaar te krijgen, moet er in Rotterdam een consortium komen waarin bedrijven en de gemeente Rotterdam samenwerken met de provincie en het rijk. Hierover vinden momenteel gesprekken plaats met partners.

Daarnaast is het nodig dat nationale en internationale regels voor CO2-afvang, - distributie en - opslag snel worden aangepast. Dit concluderen onderzoekers van DCMR Milieudienst Rijnmond op basis van een omvangrijke studie naar de mogelijkheden voor CO2-afvang en
-opslag in de regio Rijnmond, in het kader van het Rotterdam Climate Initiative.

>> Download hier het rapport: CO2-afvang en -opslag in Rijnmond

In drie stappen kostendekkend CO2 afvangen

DCMR Milieudienst Rijnmond heeft in de haalbaarheidsstudie onderzocht wat de mogelijkheden zijn voor CO2-afvang in de regio Rijnmond. Om dit doel te bereiken zijn drie stappen nodig:

1. afvang van zuivere CO2,

2.verkoop van CO2,

3. opslag van CO2 in olie- en gasvelden.
In deze drie stappen kan Rotterdam op kostendekkende wijze toegroeien naar een reductie van 20 miljoen ton CO2. Dat is een fors deel van het doel dat het kabinet zich heeft gesteld.

Kosten voor afvang en zuivering laag houden

Rotterdamse industriële bedrijven die CO2 uitstoten, kunnen die CO2 op kostendekkende wijze afvangen, transporteren en ondergronds opslaan. De grootste winst kan worden geboekt door de kosten om de CO2 af te vangen zo laag mogelijk te houden. Normaliter is het afvangen en zuiveren van koolstofdioxide een kostbare zaak omdat er veel warmte voor nodig is. Maar omdat er in ruime mate industriële restwarmte beschikbaar is, kan dit proces in de regio Rijnmond zeer kostenefficiënt plaatsvinden. De unieke locatiefactoren in de Rotterdamse regio zijn dus van cruciaal belang. Hierdoor is de prijs significant lager dan in andere studies is gerapporteerd. In de regio Rijnmond kost het volgens de onderzoekers 24 euro om een ton CO2 af te vangen, te transporteren en ondergronds op te slaan. Dat is veel minder dan tot dusver werd aangenomen.

Verkoop van CO2 aan tuinders verdubbelt

In fase I staan tegenover de kosten voor -afvang en -opslag de inkomsten. In de eerste fase komen de inkomsten vooral uit de verkoop van CO2 aan tuinders, die het gebruiken om hun bloemen, planten, groenten en fruit sneller te laten groeien. Dit gebeurt op dit moment al bij de OCAP, een commercieel samenwerkingsverband tussen Rotterdam en het Westland. Door deze samenwerking uit te breiden kan het afvangen van het broeikasgas toenemen tot 1,5 miljoen ton CO2.

Meer olie en gas door CO2-opslag

In fase II is de belangrijkste inkomstenbron de verhoogde olie- en gaswinning. Doordat CO2 wordt opgeslagen in bijna lege olie- en gasvelden kan een veld dat bijna leeg is, langer mee. De CO2 kan via een stelsel van pijpleidingen worden getransporteerd naar bijna lege velden, bijvoorbeeld in de Noordzee. Een deel van dit leidingenstelsel ligt er al, maar er moet nog wel fors in worden geïnvesteerd om het uit te breiden en verder geschikt te maken. Door de CO2 vervolgens in de gas- en olievelden te pompen, ontstaat er een hogere druk. Hierdoor blijft het langer rendabel om olie en gas te winnen uit velden die anders het stempel `leeg' zouden krijgen. De opbrengsten van extra gas en olie dragen bij aan de bekostiging van het CO2-infrastructuur en
-opslag.

Verkoop van emissierechten

Het internationale recht om het broeikasgas te mogen uitstoten, is verhandelbaar. Als Rotterdamse bedrijven minder CO2 uitstoten, kunnen zij overblijvende rechten verkopen. Dat is de belangrijkste inkomstenbron in fase III. De verwachting is dat de kosten van CO2-afvang en -opslag met 24 euro per ton in Rotterdam lager zijn dan de opslagkosten elders in Nederland. Dat komt vooral door de aanwezigheid van restwarmte in het Rijnmondgebied. Tegelijkertijd is de prijs per ton lager dan de prijs per ton CO2 in het Europees handelssysteem. Vooral na 2012 is dit financieel aantrekkelijk omdat de prijs per ton CO2 dan kan oplopen tot zo'n vijftig euro, volgens de inschattingen van Fortis. Voor bedrijven is het dan extra aantrekkelijk om zich in Rotterdam te vestigen.

Randvoorwaarden

Om dit alles ook daadwerkelijk te realiseren adviseren de onderzoekers om een consortium op te richten waarin overheden en bedrijven participeren. Zo'n consortium, ook wel CO2-bedrijf genoemd, is een publiek private samenwerking die goed vergelijkbaar is met het Warmtebedrijf. Momenteel vinden er gesprekken plaats met partners die kunnen toetreden tot het consortium. Daarnaast is het essentieel dat ondergrondse CO2-opslag wordt opgenomen in het EU-handelssysteem. Daarmee wordt bedoeld dat ondergrondse CO2-opslag wordt meegeteld bij de CO2-besparing van bedrijven. Vorige week nog concludeerde hoogleraar Catrinus Jepma van de Taskforce Energietransitie dat Nederland zijn CO2-besparingsdoelen niet kan halen zonder ondergrondse CO2-opslag. Ook op nationaal niveau moeten regels worden aangepast. Het moet bijvoorbeeld juridisch mogelijk worden gemaakt om CO2 in bijna lege gas- en olievelden te injecteren en pijpleidingen aan te leggen voor het transport. Ten slotte is het noodzakelijk dat de overheid mee-investeert in de aanleg van onder meer het distributienetwerk van CO2. De partners van het Rotterdam Climate Initiative voeren hierover al gesprekken met de ministers van EZ en VROM.

Over het Rotterdam Climate Initiative

Het Rotterdam Climate Initiative is het ambitieuze klimaatprogramma waarin de gemeente Rotterdam, Havenbedrijf Rotterdam NV, DCMR Milieudienst Rijnmond en Deltalinqs samenwerken om de CO2-uitstoot van Rotterdam met 50% terug te brengen. Dit dankzij de groei van de stad en de haven in de komende jaren. De focus ligt daarbij op energiebesparing, duurzame energie en CO2-afvang en -opslag. Het Rotterdam Climate Initiative bundelt alle initiatieven die Rotterdam neemt om zich te ontwikkelen tot CO2-arme stad én Energy-port: the world capital of CO2 free energy. Binnen het Clinton Climate Initiative heeft Rotterdam de voortrekkersrol onder de wereldhavensteden. Binnen een jaar vindt in Rotterdam het congres plaats waarbij alle havensteden overleg hebben over de specifieke aanpak voor havensteden.