Gemeente Vlaardingen


Oudste menselijke DNA in Nederland: 3300 jaar

11 juni 2007

In een ruim 3300 oud skelet uit Vlaardingen is menselijk DNA aangetroffen. Het is het oudste menselijke celkern DNA dat tot op heden in Nederland is vastgesteld. Het is een belangrijke doorbraak om dergelijk oud menselijk DNA uit prehistorisch botmateriaal te kunnen verkrijgen.

Een levensechte gezichtreconstructie gemaakt door Maja d'Hollosy. Foto: Jan van den Berg

Krabbeplasman heeft gezicht
De schedel waaruit het DNA afkomstig is, is te zien zijn in de archeologische vitrine van het Vlaardingse stadhuis. Bovendien is met behulp van moderne forensische technieken een gezichtsreconstructie vervaardigd die op 11 juni voor het eerst getoond is. Het is de eerste keer dat in Nederland een gezichtsreconstructie is gemaakt van een persoon uit de Bronstijd (2000 tot 800 voor Chr.). Meer over 'the making of' in foto's in de rechterkolom.

Belangrijke doorbraak
Uit de ruim 3300 jaar oude schedel zijn twee kiezen getrokken voor DNA-onderzoek. Deze zijn onder leiding van prof. dr. P. de Knijff van het Leids Universitair Medisch Centrum, door mw. drs. E. Altena, onderzoekster van oud DNA, met de nieuwste technieken onderzocht. De ontdekking van nog goed bewaard gebleven oud celkern DNA in 3300 jaar oude kiezen is niet alleen verrassend, maar ook belangrijk. Eind 2005 kwam Vlaardingen al in het nieuws omdat er daar in een 1000 jaar oude kies intact celkern DNA was veiliggesteld door hetzelfde laboratorium. Het was toen het oudste menselijk DNA dat ooit in Nederland was aangetroffen. Nog geen twee jaar later is dat record nu dus met 2300 jaar verbeterd.

Geen vervuiling
Het is des te meer bijzonder omdat er destijds bij het verzamelen van het menselijke materiaal geen rekening gehouden was met eventueel toekomstig DNA-onderzoek. Er bestond zodoende een gerede kans op contaminatie (vervuiling) met modern DNA. Op grond van het zojuist afgesloten onderzoek lijkt contaminatie als de bron voor de gevonden DNA profielen echter te kunnen worden uitgesloten. Deze ontdekking toont aan dat onderzoek naar oud menselijk DNA in prehistorisch menselijk botmateriaal soms dus wel degelijk succesvol kan zijn. Het onderzoek naar oud menselijk DNA opent nieuwe onderzoekswegen en kan worden beschouwd als een revolutie in - onder meer - archeologisch onderzoek. Aan de hand van oud menselijk celkern DNA kunnen inzichten worden verkregen in de evolutie en vroege migratie van de moderne mens en in selectieprocessen die het verloop in de tijd van erfelijke ziektes, of eventuele resistentie tegen ziektes beïnvloeden.

Krabbeplasman
Het skelet waarvan nu goede DNA resultaten zijn verkregen, is in 1990 door spelende kinderen ontdekt bij de aanleg van de Krabbeplas in Vlaardingen. De kinderen hebben de politie gewaarschuwd, waarna het materiaal is verzameld door politie en brandweer. Het botmateriaal is toen meegenomen naar het toenmalige Gerechtelijk Laboratorium in Rijswijk waar het verder is onderzocht. Daar bleek uit nader onderzoek dat de persoon langer dan 20 jaar geleden moest zijn overleden, zodat het botmateriaal kon worden vrijgegeven voor archeologisch onderzoek. De universiteit van Leiden (Archeologisch Centrum Leiden) heeft destijds kunnen achterhalen dat het ging om een circa 43-jarige man. De doodsoorzaak is onbekend.

Moerasachtig gebied
Toen de Krabbeplasman Vlaardingen bezocht, was er sprake van een moerasachtig gebied. Tot voor kort was de vondst van het skelet de enige aanwijzing voor menselijke aanwezigheid in de Bronstijd (2000 tot 800 voor Chr.) in dit deel van het Maasmondgebied. Onlangs zijn echter bij het onderzoek op de locatie Vergulde Hand, die ruim een kilometer ten zuiden van de Krabbeplas ligt, ook aanwijzingen gevonden voor kortstondige menselijke aanwezigheid in deze periode. Mogelijk bezochten mensen dit gebied toen voor seizoensgebonden activiteiten zoals de jacht.

Bezichtigen
Het Vlaardings Archeologisch Kantoor heeft, in samenwerking met het archeologische bedrijf TGV, een vitrine ingericht in het Vlaardingse stadhuis. In deze kleine expositie is de schedel van de Krabbeplasman te zien en ook zijn gezichtsreconstructie. Zowel de expositie als de gezichtsreconstructie is mede mogelijk gemaakt door een subsidie van het Fonds Schiedam Vlaardingen e.o. De expositie zal circa vier tot vijf maanden lang te bezichtigen zijn. De vitrine staat in het nieuwe deel van het stadhuis in Westnieuwland 6 en is tijdens kantooruren te bekijken.

maandag 11 juni 2007