abcdefgh
Aan
de voorzitter van de Tweede Kamer
der Staten-Generaal
Binnenhof 4
2513 AA DEN HAAG
Contactpersoon Doorkiesnummer
- -
Datum Bijlage(n)
31 mei 2007 -
Ons kenmerk Uw kenmerk
DGP/WV/u07.00961 -
Onderwerp
kamervraag
Geachte voorzitter,
Aanleiding
In oktober 2006 zijn er door de leden Van Winsen en Van Hijum (CDA) vragen gesteld
over het gebruik van de spitsstroken A1 (Beekbergen-Deventer Oost). Bij de
beantwoording van de vragen over het gebruik van spitsstroken1 heeft mijn
ambtsvoorganger een onderzoek toegezegd naar de mogelijkheden van meer flexibele
openingstijden van spitsstroken. Hierin wordt ook de voorlichting en informatie over
de maatregelen onderzocht. In deze brief worden de resultaten van dit onderzoek
genoemd en wordt ingegaan op communicatie over spitsstroken.
Conclusies voor verruiming openstelling
Uit onderzoek blijkt dat een verruiming van openingstijden van spitsstroken binnen de
juridische kaders mogelijk is. Verruiming leidt mogelijk tot extra milieumaatregelen
zoals (hogere) geluidschermen en/of stiller asfalt. Per project zal daarom een afweging
worden gemaakt tussen eventuele extra investeringskosten en opbrengst aan
milieumaatregelen.
Daartoe zal ik per project een aanvullend onderzoek doen, waarbij gerealiseerde
spitsstroken, die nu al filevorming hebben vóór het moment van opening, het eerst
aan bod komen. Voor projecten die in procedure zijn, wordt waar mogelijk de
verruiming meteen meegenomen.
1 Kamerstuknummer 2006-2007 nr 212
Postadres Postbus 20901, 2500 EX Den Haag Telefoon 070 351 61 71
Bezoekadres Plesmanweg 1-6, 2597 JG Den Haag Fax 070 351 78 95
bereikbaar met tram 9 (station hs en cs) en bus 22 (station cs)
DGP/WV/u07.00961
Onderzoeksopzet
Voor alle gerealiseerde spitsstrooktrajecten is onderzocht of er een knelpunt bestaat
met openingstijden. Tevens zijn deze mogelijkheden bekeken bij lopende studies en
zijn de mogelijkheden voor een verruiming van de openingstijden getoetst aan de
juridische en financiële mogelijkheden.
Achtergronden spitsstroken en criteria voor openstelling
Spitsstrookvoorzieningen zijn ontworpen als benuttingsmaatregelen voor die gevallen
dat het verkeersaanbod tijdelijk groter is dan de geboden capaciteit. Een permanente
verbreding wordt niet toegepast omdat het capaciteitstekort tijdens een beperkt deel
van de dag optreedt. De criteria die bepalen of een spitsstrook wordt opengesteld of
wordt gesloten zijn verkeersintensiteit, vastgestelde sluitingstijden en
weersomstandigheden.
Verkeersintensiteit
De verkeersintensiteit op een traject is het criterium om te bekijken of de
spitsstrookvoorziening op dat traject opengesteld kan worden. Op een rijbaan met
twee rijstroken wordt de spitsstrook opengesteld, wanneer er meer dan 3000
voertuigen per uur op het traject rijden; bij een situatie van drie rijstroken geldt het
criterium van 4500 voertuigen per uur. De spitsvoorziening zal hierdoor nooit onnodig
worden opengesteld. Bij 3000 voertuigen per uur bedraagt de I/C-verhouding
(intensiteit/capaciteit) 0,7. Naar mate het verkeer boven de 3000 motorvoertuigen per
uur komt stijgt ook de kans op files. Door de spitsstrook bij een I/C-verhouding van
0,7 open te stellen, wordt filevorming voorkomen. Hierdoor is er geen oponthoud
voor de weggebruiker en ontstaan er geen luchtvervuilende files. In de praktijk blijkt
dit criterium goed te werken.
Vaste sluitingstijd
Een beperking van de openingsmogelijkheid van spitsstroken zijn de vaste
sluitingstijden. Voor vrijwel alle gerealiseerde spitsstroken is deze
openstellingsbeperking opgenomen. Projecten die met name een verkeersprobleem in
de avondspits oplossen, hebben meestal vaste sluitingstijden tussen 23:00 en 7:00 uur;
voor projecten die een knelpunt hebben in de ochtendspits is dit meestal tussen 23:00
en 6:00 uur. De reden van sluitingstijden is dat er gedurende de nachtperiode extra
geluidmaatregelen werden verwacht.
In de praktijk blijkt dat op een aantal trajecten de spits al vóór de vaste openingstijd
begint. Bovendien is uit een recent gehouden gevoeligheidsanalyse bij een aantal
projecten gebleken dat, de geluidbelasting in het worst-case scenario waarbij de
spitsstrook 24 uur per dag geopend is, in het slechtste geval enkele tienden dB
toeneemt, waardoor extra maatregelen voor geluid niet of beperkt nodig blijken te
zijn.
Overige incidentele criteria
De spitsstroken worden continu bewaakt met camera's waarmee de veiligheid is
gediend. De verkeersleiding grijpt direct in als een voertuig met pech op de
vluchtstrook stil komt te staan. Met verdrijfpijlen wordt het verkeer op de spitsstrook
---
DGP/WV/u07.00961
door middel van verdrijfpijlen naar de reguliere rijstrook geleid. Bij slecht weer zoals
zware sneeuwval of mist kunnen de camera's niet optimaal worden gebruikt en is het
niet veilig genoeg om de spitsstrook open te stellen. De spitsstrook blijft dan gesloten
ondanks een hoge verkeersintensiteit van meer dan 3000/4500 motorvoertuigen per
uur.
Inventarisatie projecten
Bij alle in gebruik genomen spitsstroken is gekeken of er congestie ontstaat op
tijdstippen dat de spitsstrook door vaste sluitingstijden niet opengesteld kan worden.
Het onderzoek constateert dat er op dit moment bij vijf2 spitsstrookprojecten een
knelpunt optreedt. Er ontstaat regelmatig congestie voor het tijdstip waarop de strook
opengesteld kan worden. Wanneer de strook uiteindelijk opengesteld kan worden, is
de file (afhankelijk van de lengte) in ongeveer een kwartier opgelost.
Het niet openen van spitsstroken op een moment dat er wel file op het traject is
ontstaan, werkt misbruik van de spitsstrook in de hand. Voor de weggebruiker is het
onbegrijpelijk dat de spitsstrook niet opengaat, wanneer er wel file is.
Maatregel
Om de spitsstrook ook in de toekomst doelmatig te laten blijven, is het noodzakelijk
dat de spitsstrook altijd opengesteld kan worden bij een te grote verkeersdrukte. Door
de vaste sluitingstijden ontstaat hiervoor een beperking. Wanneer de vaste
sluitingstijden worden afgeschaft en de spitsstrook wordt opengesteld als de
verkeersdrukte te groot is, kan gedurende 24 uur per dag flexibel worden omgegaan
met wisselende spitstijden. Uiteraard betekent dit niet dat de spitsstrook elk moment
van de dag lukraak wordt opengesteld. Hiervoor is wel de vereiste verkeersdrukte
nodig.
Het veranderen van het criterium verkeersintensiteit is geen oplossing voor de
geschetste problematiek. De praktijk wijst uit dat dit criterium de opening van
spitsstroken niet beperkt. Op het moment dat het criterium in werking treedt is er nog
net geen file. Doordat de spitsstrook op dat moment wordt opengesteld, ontstaat er
ook geen file. Wanneer de drukte weer afneemt en het aantal voertuigen per uur weer
onder het criterium is, wordt de spitsstrook weer gesloten en ontstaat er geen file op
de overige stroken van het traject.
Ik zie wel mogelijkheden om de spitsstroken 24 uur per dag openingsmogelijkheid te
geven en de vaste sluitingstijden op te heffen. Om zorgvuldige besluitvorming te
garanderen en zowel de belangen van de weggebruiker als de belangen van de
omgeving mee te nemen, is per traject een onderzoek naar de effecten nodig. Dit
onderzoek zal zich met name op het aspect geluid richten. Door het verminderen van
2 A50 Arnhem Beekbergen
A1 Beekbergen Deventer Oost
A27 Gorinchem Noordeloos
A28 Zwolle
A28 Den Dolder De Uithof
---
DGP/WV/u07.00961
file zal de luchtkwaliteit verbeteren. Voor reeds gerealiseerde projecten wordt ook
onderzocht of er eventueel aanvullende/compenserende maatregelen nodig zijn die
vervolgens worden uitgevoerd. Omdat deze onderzoeken tijd kosten, worden de
meest prioritaire knelpunten als eerste onderzocht, waar onder de spitsstrook A1
Beekbergen Deventer Oost (Noordbaan).
Voor lopende studies voor spitsstroken zal ik de mogelijkheden voor een 24-uurs
openstellingsmogelijkheid meteen meenemen. Voor studies die al aan het einde van
de procedure zijn, zal ik op een later tijdstip een verkeersbesluit nemen. Dit voorkomt
vertraging van de studies in een afrondend stadium.
Financiële en juridische kaders
Met een verkeersbesluit is het mogelijk om de vaste sluitingstijden op een bepaald
traject ongedaan te maken. Hiervoor wordt een juridische procedure doorlopen,
inclusief inspraaktermijnen, beroepsmogelijkheden en onderzoek naar milieueffecten
(lucht/geluid). De doorlooptijd wordt geschat op 9 tot 18 maanden per project. De
meerkosten voor eventueel benodigde maatregelen zijn op voorhand niet in te
schatten, omdat niet bekend is óf en welke maatregelen nodig zijn. Per project zal een
afweging worden gemaakt tussen eventuele extra investeringskosten en opbrengst
aan milieumaatregelen. In de reguliere voortgangsrapportage over de tracéwet- en
spoedwetprojecten wordt u over deze ontwikkeling nadien geïnformeerd.
Communicatie over spitsstroken
Het principe van het gebruik van de spitsstrook is opgenomen in de rijopleiding van
het Centaal Bureau Rijvaardigheid. Er is een grote publiekscampagne geweest toen de
eerste spitsstroken in 2004 gebruik werden genomen. Uit recent gehouden
belevingsonderzoeken is het gebruik van spitsstroken geëvalueerd. Hieruit blijkt dat 94%
van de weggebruikers bekend is met het fenomeen 'spitsstroken'. De spitsstrook wordt
steeds normaler in het wegbeeld in Nederland. Voor tweederde van de weggebruikers is
altijd duidelijk wanneer een spitsstrook gebruikt mag worden en wanneer niet. Het
kennisniveau van de weggebruiker over het gebruik van spitsstroken is redelijk. Om dit
kennisniveau verder te verbeteren en omdat er het afgelopen jaar vijf spitsstroken op
andere trajecten zijn bijgekomen is het nu een goed moment om de weggebruiker
opnieuw te attenderen op de spitsstrook. In combinatie met de publiekscampagne in
het kader van het programma filevermindering zal zowel in TV- en radiospotjes als op
de website www.vanAnaarBeter.nl aandacht worden besteed aan het gebruik van de
spitsstrook. Onbegrip bij de weggebruiker wordt hiermee tegemoetgekomen. De start
van de campagne is gepland rond juni 2007.
Hoogachtend,
DE MINISTER VAN VERKEER EN WATERSTAAT,
Camiel Eurlings
---
Ministerie van Verkeer en Waterstaat