Schoolbegeleiders: Zonder taalbeleid geen effectieve onderwijsvernieuwing
Den Haag, 29 mei 2007
Schoolbegeleiders: Zonder taalbeleid geen effectieve onderwijsvernieuwing.
Zo'n 45 schoolbegeleiders uit Nederland en Vlaanderen bespraken
vrijdag 25 mei met elkaar in Antwerpen wat de vernieuwingen in het
onderwijs betekenen voor het vak Nederlands. Hun conclusie is: de
nieuwe leervormen die momenteel aan de orde zijn, kunnen alleen succes
hebben als er uitdrukkelijk aandacht is voor taalvaardigheid. In vier
vernieuwende scholen voor voortgezet/secundair onderwijs waren
filmopnames gemaakt die het uitgangspunt vormden voor de bespreking.
De werkconferentie werd georganiseerd door de Nederlandse Taalunie.
De hamvraag was: Wat zijn de kansen en bedreigingen van
onderwijsvernieuwingen voor het onderwijs in en van het vak
Nederlands? Zowel in Nederland als in Vlaanderen zijn momenteel
onderwijsvernieuwingen aan de orde. In Vlaanderen gebeurt dat onder de
noemer begeleid zelfstandig leren en activerende werkvormen. In
Nederland noemt men de veranderingen het nieuwe leren. Waar het in
beide landen vooral om draait is: meer eigen verantwoordelijkheid van
de leerlingen en zinvollere opdrachten die beter aansluiten op de
praktijk van alledag.
De schoolbegeleiders waren het er over eens dat taal in deze nieuwe
leervormen van cruciaal belang is. De vernieuwingen zijn alleen
effectief als daar ook een taalbeleid aan vast zit, zo vinden zij.
Immers voor vrijwel alle aspecten ervan hebben leerlingen
taalvaardigheden nodig: om levensechte opdrachten uit te kunnen
voeren, om samen te kunnen werken, om te kunnen plannen en te
evalueren, en om informatie te kunnen opzoeken. Ook moeten leerlingen
de taal van specifieke vakgebieden kunnen hanteren om zich die
vakgebieden eigen te kunnen maken, of dat nu techniek, economie,
verzorging of biologie is. Immers leerlingen die met autotechniek aan
de slag gaan, moeten weten wat het 'moment' is waarmee een bout
aangedraaid wordt.
De schoolbegeleiders spraken over kwesties als: Hoe zorgen we dat
vakleerkrachten zich bewust zijn van de talige component van hun vak?
Hoe verdeel je taken tussen deze leerkrachten en de sectie Nederlands?
Hoe bewaak je als school dat leerlingen een heldere leerlijn
aangeboden krijgen en de einddoelen van het onderwijs behalen aan het
eind van hun opleiding? Hoe belangrijk zijn 'authentieke' opdrachten
voor de ontwikkeling van belangrijke taalvaardigheden? En wat vinden
leerlingen eigenlijk van de verweving van het vak Nederlands in nieuwe
werkvormen als WAP (Werken Aan Prestaties), Werken in 'Seminaries' of
Natuurlijk Leren? De Taalunie wil de resultaten te zijner tijd
aanbieden aan de schoolbegeleiders in zo'n vorm dat zij er in de
begeleidings- en adviespraktijk hun voordeel mee kunnen doen.
Nog enige aanvullende informatie
Kenmerken van nieuwe vormen van leren en het onderwijs Nederlands:
* leerlingen leren aan de hand van betekenisvolle en levensechte
opdrachten;
* leerlingen werken samen;
* leerlingen dragen zelf verantwoordelijkheid voor het leren;
* leerlingen leren reflecteren op hun eigen leerproces;
* leerlingen leren gebruik te maken van meerdere kennisbronnen.
De gefilmde scholen:
* Sint Pieterscollege & Sint-Jozefshandelsschool in Blankenberge,
Vlaanderen
* Sint-Ritacollege in Kontich, Vlaanderen
* Gerrit Rietveld College in Utrecht, Nederland
* Vader Rijn College in Utrecht, Nederland.
Het karakter van deze scholen is zeer divers. Een breed aanbod van
algemeen vormend en beroepsvoorbereidend onderwijs tegenover
uitsluitend algemeen vormend of uitsluitend beroepsvoorbereidend
onderwijs. Scholen met overwegend allochtone leerlingen tegenover
scholen met vooral 'witte' leerlingen. Ook de aard en omvang van de
vernieuwing loopt erg uiteen. Een totale omslag van het
onderwijsconcept tegenover een voorzichtige vernieuwing in kleine
stapjes. Gericht op de vergroting van academische vaardigheden (leren
leren) tegenover een vergroting van het onmiddellijke nut voor de
beroepsuitoefening.
Nederlandse Taalunie
In de Nederlandse Taalunie voeren de Nederlands, Vlaamse en Surinaamse
overheid gezamenlijk beleid op het gebied van Nederlandse taal,
onderwijs en letteren. De Taalunie ziet het als haar opdracht om
ervoor te zorgen dat alle Nederlands-sprekenden hun taal op een
doeltreffende en creatieve manier kunnen gebruiken.
Nederlandse Taalunie