Senternovem
24-05-2007 | Oude mijnen worden weer bron van energievoorziening
Zevenhonderd meter onder de wijk Heerlerheide in Heerlen ligt de
voormalige steenkoolmijn Oranje Nassau. Ruim dertig jaar geleden werd
deze gesloten. Maar nu is er een nieuwe bestemming voor bedacht:
warmtelevering aan het deel van de wijk erboven. Een mijn is immers
behoorlijk warm. Woningcorporatie Weller is recentelijk gestart met de
bouw. "Bewoners krijgen straks, tegen redelijke kosten, een woning met
het hele jaar door een optimaal binnenklimaat."
Dertig jaar geleden werden de mijnen in Zuid-Limburg gesloten.
"Sindsdien is deze regio veranderd van één van de rijkste in één van
de armste van ons land", memoreert Jack Gorgels, directeur/bestuurder
van woningcorporatie Weller. "Dat had ook zijn effect op de
woningmarkt. Eén van de wijken in Heerlen die daarvan het meeste last
had, was Heerlerheide. Medio jaren negentig hebben we al besloten dat
dit gebied moest worden aangepakt. Samen met de bewoners, bedrijven en
organisaties uit het gebied, en samen met de gemeente, hebben we
hiervoor plannen gemaakt. Toen we een eind op weg waren, kwam de
gemeente met het idee van energiewinning uit de mijnen. Daarop hebben
we ja gezegd, achteraf gezien zonder goed te weten waaraan we
begonnen. Maar het leek ons haalbaar, goed voor het milieu en goed
voor de sociale samenhang van de wijk. Er wonen hier veel, vooral
kinderen van, oud-mijnwerkers. De belangrijkste reden is misschien nog
wel dat huurders steeds meer problemen hebben met hun alsmaar
stijgende energierekening. Met dit project willen we daaraan wat
doen."
Energiecentrale
Wat het project inhoudt, legt Frans Vaessens uit, adviseur
Vastgoedontwikkeling van de woningcorporatie. "In en rondom het
centrum van Heerlerheide gaan we de komende jaren ongeveer 350 huur-
en koopwoningen bouwen, in verschillende stijlen, typen en
prijsklassen. Daarnaast komt er een Cultuurcluster, een Zorgcluster,
een Brede School en circa 3.500 m2 commercieel oppervlak. Van de
eerste vier complexen is de bouw inmiddels al gestart. Eén daarvan,
het Cultuurcluster, wordt het nieuwe hart van Heerlerheide. Hier komt
onder meer de bibliotheek, een stadsdeelwinkel, een grand café en een
zalencentrum. Het meest opvallende deel van het gebouw is de glazen
pui, die het beeld geeft van een koeltoren zoals die vroeger vaak bij
mijnen stonden. In dit gebouw is de energiecentrale voorzien, die
warmte gaat onttrekken aan het mijnwater dat zal worden opgepompt. Dit
heeft een temperatuur van 29 °C. Warmtewisselaars dragen de warmte
vervolgens over op een wijkverwarmingsnet, waarmee alle woningen en
gebouwen zullen worden voorzien van warmte. Vanwege de lage
temperatuur van het systeem, krijgen alle woningen en gebouwen
systemen voor zeer-lage-temperatuurverwarming, in de vorm van
vloerverwarming. Dankzij de extreme isolatie van de buitenschillen van
alle gebouwen levert dit een comfortabel binnenklimaat op. In de zomer
zou zelfs oververhitting kunnen optreden. Daarom koppelen we aan het
systeem meteen ook koudelevering, uit een tweede ondiepere mijnbron
onder Heerlerheide. Die heeft een temperatuur van 17 à 18 °C. Het
afgiftesysteem voor zeer-lage-temperatuurverwarming werkt in de zomer
dan als hoge-temperatuurkoeling." Directeur Jack Gorgels: "Bewoners
krijgen straks, tegen redelijke kosten, een woning met het hele jaar
door een optimaal binnenklimaat."
Een uitdaging
Zo eenvoudig als het nieuwe energiesysteem op het oog lijkt, zo lastig
blijkt de realisatie in de praktijk. Gorgels: "Het is een ingewikkeld
proces, omdat je te maken hebt met technische, organisatorische en
juridische aspecten. Maar als Weller gaan we een uitdaging niet uit de
weg. Lef is niet voor niets één van onze kernwaarden. Als je ervoor
wilt zorgen dat de energielasten van de bewoners beperkt blijven, moet
je als woningcorporatie het systeem feitelijk zelf gaan beheren.
Projecten met warmtelevering elders in het land laten zien dat het
voor bewoners anders gauw erg duur wordt. Nou treden corporaties wel
vaker op als energieleverancier, bijvoorbeeld als ze een
warmtekrachtinstallatie hebben, maar hier hebben we niet alleen te
maken met onze eigen woningen, maar ook met koopwoningen en allerlei
gebouwen van derden. Daarom hebben we onder Weller een Energie BV in
het leven geroepen. Verder moeten we bijvoorbeeld iedereen gaan
verplichten om koude af te nemen, anders verdienen we de
investeringskosten niet terug. We bestuderen nu of we de kosten voor
koeling in het vastrecht kunnen en mogen doorberekenen. Voor veel
juridische aspecten die bij dit project komen kijken, blijkt de
energiewetgeving geen houvast te bieden."
Een grote vlucht
Mede dankzij subsidie uit de Unieke Kansen Regeling van SenterNovem
kan het project economisch net uit. Gorgels en Vaessens denken dat
warmtewinning uit mijnwater elders in de wereld zonder subsidie zou
kunnen. "Overal zijn verlaten mijnen. In veel gevallen moet het water
dat in de mijngangen sijpelt, continu worden weggepompt, gereinigd en
geloosd, om te voorkomen dat het grondwater vervuilt. Als je dat water
toch al naar boven haalt en zuivert, kun je er net zo goed meteen de
warmte uit halen. Dan verontreinig je het oppervlaktewater direct ook
niet meer thermisch. De enige voorwaarde is dat er een stad of andere
afnemer in de buurt is, waaraan de warmte kan worden geleverd."
Dit is één van de artikelen uit het boek over het programma Energie
Onderzoek Subsidie (EOS) dat op 4 juni a.s. verschijnt en zal worden
aangeboden op het EOS-evenement `Energie in Beweging'. Het boek
beschrijft een groot aantal projecten die zijn gesubsidieerd uit de
UKR- en andere regelingen in het kader van EOS. Meer informatie over
het project vindt u
op www.minewaterproject.info en www.heerlerheidenieuwestijl.nl of bij
Woningcorporatie Weller, de heer Frans Vaessens, tel. 045 - 404 87
03, fransvaessens@wellernet.nl.