13-5-2007
Speech Uri Rosenthal ALV Rotterdam 12 mei 2007
Algemene Leden Vergadering VVD Rotterdam 12 mei 2007 Uri Rosenthal
Voorzitter Eerste Kamerfractie
De politieke verhoudingen zijn veranderd. Daarmee hebben ook wij in de
Eerste Kamer volop te maken. Einde vorig jaar, kort na de Tweede
Kamerverkiezingen, werden we geconfronteerd met een manoeuvre van het
CDA, de PvdA en de ChristenUnie om een aantal bij ons lopende
wetsvoorstellen controversieel te verklaren. Dat is chique taal voor
niets meer eraan willen doen. Het was een platte politieke manoeuvre.
Want die partijen maakten zich daarmee tot de spreekbuis van de latere
regeringscoalitie, die er op dat moment nog niet eens was. Het
absolute dieptepunt was het stopzetten van het bij ons aanhangige
wetsvoorstel voor de huurliberalisatie. We zagen toen de bui al
hangen. De huurliberalisatie werd even later door het nieuwe kabinet
afgeblazen waardoor de woningmarkt op slot blijft zitten. Voeg er de
huurverhoging van slechts 1,1% aan toe, en het is de vraag wie nog
voor de Nederlandse huurmarkt wil bouwen. Wij laten het er met die
merkwaardige gang van zaken rond de controversieelverklaring van
wetsvoorstellen niet bij zitten. We zullen er later dit jaar het debat
over aangaan.
In de opmaat naar de Provinciale Staten verkiezingen gebeurden ook
vreemde dingen. Wij kondigden aan dat de Bos-belasting - de extra
belasting voor AOW-ers met een bescheiden pensioen - er wat ons
betreft in de Eerste Kamer niet door zal komen. Premier Balkenende
kwam toen ineens met het verwijt dat wij politieke spelletjes
speelden. Het leek er zelfs op dat hij eigenstandig de functie en rol
van de Eerste Kamer wilde beperken. Bij het debat over de
regeringsverklaring in de Eerste Kamer begin april is dat recht gezet.
Dat was echt nodig.
Bij de Statenverkiezingen van 7 maart hebben we een heel behoorlijk
resultaat geboekt. De VVD zal in de komende periode de tweede partij
in de Senaat zijn, en de grootste oppositiefractie. De
regeringscoalitie zal in de Eerste Kamer waarschijnlijk net een
meerderheid hebben: zoals het er nu naar uitziet, 39 van de 75 zetels.
We weten dat het CDA in de Eerste Kamer bij een centrum-rechts kabinet
de gewoonte heeft naar links te gaan hangen, en bij een centrum-links
kabinet, zoals Balkenende IV, naar rechts - van Hannie van Leeuwen
naar Hans Hillen. Dat is voor ons een wenkend perspectief.
Wij lopen ook in de Eerste Kamer niet weg voor onze oppositierol. Wij
zullen van onze kant geen oppositie om de oppositie voeren. Maar
slechte of onuitvoerbare wetsvoorstellen zullen wij niet steunen. Wij
zijn de Kamer van reflexie, én van heroverweging. Wij zitten er niet
voor niets. Als plannen van de regering de verkeerde kant op dreigen
te gaan, zullen ook wij vroegtijdig daartegen waarschuwen - of het nu
de Bos-belasting of wetgeving voor het generaal pardon is.
******
Ons land is door Balkenende IV in de wachtstand is gezet. De regering
is honderd dagen aan haar Ronde van Nederland bezig. Het schiet niet
erg op met het regeren van ons land. Het land staat ook voor de
langere termijn stil. Want de regering zegt te streven naar
verbetering van energie en milieu, naar meer veiligheid en
doeltreffend bestuur. Maar het gaat op al die punten keuzes uit de
weg. Geen kernenergie, de terrorismebestrijding weggestopt bij twee
ministeries, en geen vermindering van het aantal bestuurders. In de
Randstad nog steeds erg veel bestuurders, en het kabinet telt meer
bewindspersonen dan het vorige.
Er is natuurlijk bij ons de afgelopen periode wel nog het een en
ander aan wetgeving gepasseerd. Soms met onze instemming, soms ondanks
tegenstand van onze kant. Net voor de Tweede Kamerverkiezingen is bij
ons de verlaging van de vennootschapsbelasting erdoor gekomen. De PvdA
durft daar nu gelukkig niet aan te tornen. Wij hebben ook ingestemd
met de nieuwe Pachtwet, zij het met een kritische vraag over het
zogeheten losse land - dat door de woordvoerder van de PvdA
stelselmatig los zand werd genoemd. Verder vinden wij dat, ondanks
getreuzel en gedoe vooral van de kant van het CDA, komende week nu
eindelijk de modernisering van het waterschapsbestel erdoorheen moet.
We hebben ons, helaas tevergeefs, fel verzet hebben tegen een berucht
initiatiefwetsvoorstel - Vazalo - dat een inkomenstoeslag geeft aan
alleenstaande ouders met een deeltijd baan. Dat klinkt heel sympathiek
maar het is peperduur en voegt de zoveelste toeslag toe aan de
toeslagen-manie in ons land.
Een ergerlijk voorbeeld van onzorgvuldig overheidshandelen waarmee wij
nu in de Eerste Kamer te kampen hebben, is de invoering van het Burger
Service Nummer. Dat Burger Service Nummer komt in de plaats van het
sofi-nummer. Het wetsvoorstel is bij ons nog volop in behandeling.
Maar intussen krijgen de burgers steeds meer formulieren toegestuurd
waarop dit Burger Service Nummer al als een voldongen feit vermeld
staat. Laat het duidelijk zijn: dat heeft geen wettelijke grondslag.
Op instigatie van onze fractie is er nu een brandbrief naar de
minister van Binnenlandse Zaken gegaan. Als zij niet snel terzake
komt, overwegen wij een interpellatie aan te vragen. De minister
speelt hoog spel, want het is de vraag of al die formulieren -
inclusief de beruchte blauwe formulieren - wel volledig rechtsgeldig
zijn.
De binnenlandse agenda mag dan tot nader order vaak lege plekken
vertonen - Europa draait gewoon door. Wij besteden daar veel aandacht
aan, vanuit de gedachte: je kunt er niet vroeg genoeg bij zijn.
Voorbeeld: het werk- en wetgevingsprogramma van de Europese
Commissie. Dan zie je messcherp waar Europa zin heeft, en waar het
teveel wil. Wij zijn tegen de ongebreidelde expansie van het aantal
agentschappen die Brussel in de lidstaten neerzet. En we zien weinig
in een ander troetelkindje van Brussel - het Europees Technologisch
Instituut.
*****
Laten we verder vooruitkijken. In de Eerste Kamer oordelen de meeste
fracties bij de behandeling van wetsvoorstellen en regeringsplannen
expliciet vanuit hun beginselen en hun levensbeschouwlijke
gedachtengoed. Wij ook, en bij ons staan uiteraard onze liberale
beginselen voorop. En ook - mag het maar gewoon zo gezegd worden -
onze liberale idealen. Dat zal de komende tijden tot forse discussies
leiden. Dit kabinet is het kabinet van christelijke bevoogding en
staatspaternalisme. Wij zijn bijvoorbeeld zeer bezorgd over het plan
van de regering om het `recht op leven' aan nader onderzoek te
onderwerpen. Een onderzoek naar recht op leven - dus nader onderzoek
gericht tegen abortus en vrijwillige levensbeëindiging? Waarom,
waartoe zo'n onderzoek? Waarom, waartoe door een heuse
staatscommissie? Voor verder denken en voortschrijdend inzicht in
bijna alle ethische kwesties, ook bijvoorbeeld stamcelonderzoek, zijn
we bij dit kabinet aan het verkeerde adres.
We hebben natuurlijk ook onze bedenkingen tegen de paternalistische
weg van de minste weerstand die dit kabinet nu al inslaat. Ik zeg het
toch nog maar eens: wat een verschil tussen het vorige kabinet dat
rechtstreeks durfde te interveniëren, en dit kabinet dat zich heeft
vastgenageld aan participatietoppen, convenanten en mammoetakkoorden
met organisaties en instellingen die geheel en al met de staat
vergroeid zijn. Paternalistisch is ook om onmiddellijk de portemonnee
trekken, bijvoorbeeld voor gratis schoolboeken. Wie moet dat betalen?
Wij allen dus. Gerrit Zalm zei het al: gratis is waarde(n)-loos.
Christelijke bevoogding en staatspaternalisme staan haaks op de
liberale uitgangspunten van de persoonlijke vrijheid en de eigen
kracht van de burgers. En ook haaks op het liberale beginsel dat
mensen vrijwillig samenwerking aangaan - in bedrijven, in verenigingen
- en dat ze die samenwerking niet van bovenaf opgelegd willen krijgen.
Je kunt mensen niet dwingen tot samenwerking. Je kunt mensen niet
dwingen solidair te zijn.
Onze liberale beginselen en idealen zijn natuurlijk geen dogma's. Ze
ontwikkelen zich. Ikzelf kijk met grote belangstelling naar de manier
waarop de conservatieven in het Verenigd Koninkrijk uit het dal
klimmen. Ze doen dat met een aanpak die wel getypeerd wordt als
"compassionate conservatism". Voor mij is dat dan "compassionate
liberalism". Liberale politici moeten niet alleen een antwoord geven
op de megatrends in de wereld zoals de globalisering en Europa, de
massamigratie en de razendsnelle ontwikkelingen in wetenschap en
technologie, maar ze moeten zich ook ten volle rekenschap geven van de
micro-narigheid van de mensen in het land. De micro-narigheid van
inbraken en van vrees voor geweld, radicalisme en terrorisme; de
micro-narigheid van de nodeloze regels en belemmeringen die de
bureaucratie opwerpt; de micro-narigheid van de weg kwijtraken in te
grootschalige instellingen en organisaties; de micro-narigheid ook van
de voortdurende lastenstijging die iedereen om de paar maanden voor
zijn kiezen krijgt. Twee notoire voorbeelden: de energielasten en de
kosten die je tegenwoordig moet maken om je huis en goederen te
beveiligen. Dat voel je allemaal niet alleen in je portemonnee, je
voelt je er vooral ook machteloos door. Voor een groot deel zijn dat
precies de obstakels waar de vergeten meerderheid van Mark Rutte - de
hard werkende mensen - mee te kampen heeft.
******
Van de huidige fractie keert twee-derde, negen senatoren, niet terug.
Dat is een aderlating, maar er komen gelukkig prima nieuwe senatoren
uit noord, oost, zuid en west bij. We zullen ook met de nieuwe fractie
het liberale geluid duidelijk laten klinken. Dat gebeurt bij ons
natuurlijk in gedragen bewoordingen. Bij ons zegt niemand, zoals een
voormalig vooraanstaand PvdA Tweede Kamerlid: `U kletst uit uw nek!"
Bij ons zeggen we in zo'n geval: "Voorzitter, ik ben bang dat de
geachte collega hier nog eens even op moet reflecteren." Maar toch: U
zult ook van ons horen.
VVD