Naar een nieuwe Cruquius: museum wil sterk uitbreiden
Het historische stoomgemaal De Cruquius moet de komende jaren uitgroeien tot een uniek museum over 750 jaar waterbeheer in Holland. Het gemaal dient in oude glorie te worden hersteld, zodat bezoekers kunnen delen in de sensatie van het industriële wonder dat hier rond 1850 werd gerealiseerd. Daarnaast moet in een nieuw te bouwen ondergrondse vleugel de geschiedenis worden verteld van het Haarlemmermeer en de drooglegging ervan, als symbool van de vooruitgang in Nederland.
Het bestuur van de Stichting De Cruquius, die het museum exploiteert, heeft onlangs een principebesluit genomen over dit ambitieuze uitbreidingsplan. Volgens het bestuurs is er sprake van een unieke kans om Haarlemmermeer op de culturele kaart te zetten.
Het stoomgemaal is hard toe aan een ingrijpende renovatie, om te voorkomen dat het verder verloedert. Bovendien loopt in 2011 het 75-jarige erfpachtcontract met het Hoogheemraadschap Rijnland af, waardoor zich vanzelf de vraag zal aandienen wat Rijnland met het neogotische monument wil. Vooruitlopend op dat moment heeft het stichtingsbestuur gekozen voor een grote sprong vooruit. Het unieke monument De Cruquius weg laten rotten is voor het bestuur uiteraard geen optie. Daarom zal het de gemeente Haarlemmermeer, de provincie Noord-Holland, het Rijk, het Hoogheemraadschap Rijnland, Schiphol en andere sponsors om steun vragen voor het uitbreidingsplan, dat miljoenen gaat kosten. De Nieuwe Cruquius zal naar verwachting 80.000 bezoekers trekken, tegen 25.000 nu. Trouwen en feesten in het gemaal blijven mogelijk, zij het dat de horeca-activiteiten zoveel mogelijk naar het bijbehorende Theehuis worden verplaatst.
In het gerenoveerde stoomgemaal wordt de binnenruimte opnieuw ingericht, met als doel de sfeer van anderhalve eeuw geleden terug te brengen, toen deze grootste stoommachine ter wereld nog in vol bedrijf was. Alles wat daaraan niet bijdraagt moet uit het gebouw worden verwijderd. De bezoekers moeten zich kunnen inleven in het avontuur van dit Grand Project, waarmee een eind werd gemaakt aan de Jan Saliegeest van de 18e eeuw: het gesis van stoom ondergaan, de geur van smeerolie ruiken en het gebonk van ongekende aantallen pk's onder hun voeten voelen.
In een nieuwe vleugel wordt het verhaal over de aanleiding tot de inpoldering, de drooglegging zelf en de ingrijpende gevolgen ervan voor de regio verteld. Dat kan onder meer gebeuren aan de hand van de historische collecties die nu al op verschillende plaatsen in de gemeente Haarlemmermeer aanwezig zijn. Het stichtingsbestuur houdt de mogelijkheid open dat het nieuwe complex uitgroeit tot een belangrijke locatie voor ervaringsonderwijs aan leerlingen uit de Haarlemmermeer en wijde omgeving. Een themapark-achtige aanpak kan Museum De Cruquius voor deze belangrijke categorie bezoekers aantrekkelijker maken.
Om aan de behoefte tot verdieping tegemoet te komen, wordt in de nieuwe ruimte nader ingegaan op het verschijnsel "stoom". De Cruquius komt in een historisch en geografisch perspectief te staan en de geschiedenis van het waterbeheer in Nederland wordt op verschillende niveaus toegankelijk gemaakt. Vooral dat laatste is van belang in relatie tot de recente ontwikkelingen rond de stijgende zeespiegel, het overtollige rivierwater en de problemen met afwatering, inklinking en berging van water.
Gegeven zijn historische rol in het waterbeheer betekent dit voor de Cruquius een uitgelezen kans om uit te groeien tot een nationaal centrum over verleden, heden en toekomst van het waterbeheer.
Verdere informatie is te vinden in de startnotitie "Naar een nieuwe Cruquius".
Weer veel nieuws in Museum De Cruquius
Museum De Cruquius heeft weer veel nieuws te bieden: het "kloswerk" van de grote machine beweegt weer, Living History (historisch theater) en een nieuwe Eucatiegids.
foto: Jan Roeleveld Op 1 maart opende Haarlemmermeers burgemeester Netelenbos het seizoen 2007 van Museum De Cruquius, door ceremonieel de sleutel te overhandigen aan de naamgever van het voormalige stoomgemaal: Nicolaus Samuelis Cruquius. Maar hoe kon de goede man, die 250 jaar geleden overleed, nu hoogstpersoonlijk de sleutel van zijn "dienstwoning" in ontvangst nemen? Dankzij een groep die het verleden tot leven brengt: Living History!
Na de sleuteloverdracht ging burgemeester Netelenbos naar de machinekamer, om daar de tweede openingshandeling te verrichten: met een druk op de knop stelde zij het "kloswerk" - een ingewikkeld stelsen van kleppen, stangen en klossen dat vroeger de grote stoommachine bediende - in werking. Met deze openingshandeling werd de kroon gezet op de hydraulische herinbewegingstelling, waarvan de eerste en meest ingrijpende fase op 2 juni 2002 door kroonprins Willem Alexander feestelijk in gebruik werd gesteld.
Aansluitend werd de Educatiegids 2007/2008 - een gids met een volledig overzicht van de educatieve activiteiten en materialen die Museum De Cruquius te bieden heeft - aan de burgemeester en genodigden overhandigd en ging het gezelschap met de acteurs van Living History 150 jaar terug in de tijd.
Voor wie er niet bij was is hier een foto-impressie van het gebeuren.
Living History
Vanaf 1 maart 2007 heeft het Museum de Cruquius iets nieuws te bieden aan het foto: Jan Roeleveld publiek: Living History. Elke zondagmiddag (andere dagen alleen op afspraak) komt mijnheer Cruquius dit museumseizoen tot leven door de acteurs van de Stichting Living History Kennemerland. Fred Rosenhart (alias de excentrieke hooggeleerde Nicolaus Cruquius) schreef hiervoor het scenario "Sabotage op De Cruquius". Het is een spectaculair en humoristisch kostuumspel geworden van drie kwartier, waarin naast Cruquius ook zijn huishoudster Johanna, de eerste machinist Andrew Uren en de vrouw van het Theehuis Dina Quanjer tot leven komen.
In het spannende, maar ook educatieve en zeker humoristische verhaal gaat het over de periode in 1851 waarin het gemaal om nog altijd onopgehelderde redenen enige tijd heeft stilgelegen en wordt getracht de oorzaak daarvan te achterhalen. foto: Jan Roeleveld Om dit raadsel op te lossen worden historische figuren tot leven gebracht: in de eerste plaats natuurlijk Cruquius zelf en zijn trouwe huishoudster Johanna van Duijnen; daarnaast ook Dina Quanjer, de vrouw van de toenmalige opzichter, en Andrew Uren, de hoofdmachinist.
Living History is erg geschikt voor jongeren en scholen die zo op een spannende en laagdrempelige wijze kennismaken met de ins en outs van het stoomgemaal.
Deze theatrale rondleiding wordt geproduceerd door de nog jonge Stichting Living History Kennemerland, die zich ten doel stelt om historische gebeurtenissen op de oorspronkelijke locaties voor het huidige publiek tot leven te brengen. De spelers deden o.a. ervaring op op het landgoed Beeckestijn, bij de rondleidingen in de Doopsgezinde Kerk te Haarlem ("Van huis uit Doopsgezind", nog steeds te zien) en ze zijn binnenkort ook te bewonderen op het Oude Slot te Heemstede (over het leven van Adriaan Pauw).
Het verhaal dat Living History op de museumplanken brengt is gebaseerd op een rampzalig gebeuren, een zwarte bladzij in de vroege geschiedenis van het gemaal. Wie enige technische belangstelling heeft kan hier het hele verhaal erover lezen. Living History heeft dit gebeuren, waarvan de oorzaak tot op de dag van vandaag onbekend is, "verbouwd" tot een humoristisch sabotageverhaal.
Museum De Cruquius zoekt oude verhalen
Om te voorkomen dat belangrijk historisch materiaal verloren gaat, zoekt Museum De Cruquius oude verhalen over het stoomgemaal om op video vast te leggen. Het gemaal werd in 1932 buiten werking gesteld. Er zullen in de Haarlemmermeer of - mogelijk ver - daarbuiten waarschijnlijk nog mensen zijn die de enorme machine echt op stoom hebben zien werken en daarover willen vertellen.
In 1936 werd De Cruquius een museum. Wie weet zich nog iets te herinneren van bijvoorbeeld de officiële opening, of wat er toen in het museum tentoongesteld werd? Zijn er nog oud-rondleiders uit deze beginjaren?
Ook werd De Cruquius gebruikt als speelplek voor buurtkinderen; zij kunnen vast erg leuke verhalen vertellen.
Daarnaast huisvestte De Cruquius in de oorlogsjaren onderduikers. Wie kan er over die periode nog iets vertellen?
Het interviewproject is niet alleen bedoeld voor mensen ouder dan 80 jaar; ook jongeren kunnen - als kinderen van de generatie van toen - soms heel interessante familieverhalen over De Cruquius vertellen. Misschien zijn er ook nog kinderen in leven van de laatste stoker of machinist.
Het museum is daarom op zoek naar (kinderen van) buurtbewoners, vroegere medewerkers van het stoomgemaal, onderduikers in de oorlog, museumbezoekers tussen 1936-1970 en oud-vrijwilligers uit de beginjaren van het museum.
Het museum is bezig met een aantal initiatieven om zoveel mogelijk historisch materiaal vast te leggen en toegankelijk te maken. Zo verschijnt op 22 oktober 2007 het "Corpus Cruquius": een bronnendocument van ruim 1500 bladzijden op DVD, waarin alle archiefinformatie (teksten, facturen, tekeningen en afbeeldingen) over De Cruquius te vinden is. Dit corpus zal vooral een interessant bronnendocument zijn voor historici, genealogen, waterbouwkundigen, technici en Neerlandici. Het videoproject moet als populaire tegenhanger van deze informatie dienen.
Wij willen in 2007 beginnen om zoveel mogelijk mondelinge overleveringen vast te leggen. Denkt u iets te kunnen betekenen voor dit project? Aarzel dan niet en bel vrijblijvend eens met Gerald Wilmink: 023-5285704, of stuur een mailtje naar info@MuseumDeCruquius.nl.