Rijksuniversiteit Groningen

Bacterie spreidt risico met sporevormingstactiek

Datum: 27 april 2007

Zoals de ene stamcel zich ontwikkelt tot een zenuwcel terwijl de andere - genetisch volledig identieke - stamcel uitgroeit tot een spiercel, zo kunnen ook bacteriën met hetzelfde genotype een verschillende verschijningsvorm (fenotype) hebben. Jan-Willem Veening onderzocht welke moleculaire mechanismen verantwoordelijk zijn voor fenotypische variabiliteit bij de bacterie Bacillus subtilis. Hoe kan het dat slechts een deel van de populatie een spore vormt en de andere niet?

Onder extreme omgevingscondities kan een bacterie zich inkapselen tot een uiterst resistente spore. Zo'n spore kan duizenden jaren inert (onaangetast) blijven en dan, onder de juiste omstandigheden, ineens ontkiemen. Veening ontdekte dat de keuze om wel of niet te sporuleren al vroeg wordt vastgelegd en epigenetisch (zonder volgordeveranderingen in het DNA) kan overerven. Een belangrijke ontdekking daarbij is dat B. subtilis deze tweekeuzetactiek gebruikt als techniek om risico te spreiden: cellen die sporen maken zijn resistent tegen allerlei omstandigheden (uitdroging, hitte, straling) terwijl cellen die niet sporuleren, snel kunnen reageren door verder te groeien wanneer nieuwe voedingstoffen beschikbaar komen.

Jan-Willem Veening (Vries, 1978) studeerde biologie aan de Rijksuniversiteit Groningen, waar hij zijn promotieonderzoek, gefinancierd door NWO, deed bij de afdeling Moleculaire Genetica. Inmiddels werkt hij als postdoc aan de universiteit van Newcastle upon Tyne (GB). /FC

Datum en tijd

27 april 2007, 14.45 uur

Promovendus

J.W. Veening

Proefschrift

Phenotypic variation in Bacillus subtilis: bistability in the sporulation pathway

Promotor

prof.dr. O.P. Kuipers

Faculteit

wiskunde en natuurwetenschappen

Plaats

Aula Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen

Informatie

J.W. Veening, tel. 00 44 191 222 88 66, e-mail: j.w.veening@net.ac.ul (werk)