Kamerbrief inzake NL-inzet tweede zitting VN-Mensenrechtenraad (http://www.minbuza.nl:80/nl/actueel/brievenparlement,2006/09/Kamerbrief-inzake-NL-inzet-tweede-zitting-VN-Mense.html) 11-09-2006 |
Samenvatting:
Inhoud:
In aanvulling op mijn brief van 15 juni jl. betreffende de Nederlandse inzet
voor het eerste jaar van de VN-mensenrechtenraad (MRR) en de verslagen van de
eerste reguliere zitting en twee speciale zittingen van de
Raad1(#ftn1), informeer ik u hierbij nader over de inzet
van Nederland voor de tweede reguliere zitting. Deze zal plaatsvinden van 18
september t/m 6 oktober te Genève.
Korte terugblik
De VN-Mensenrechtenraad is sinds juni dit jaar operationeel. Na de eerste
reguliere zitting (19-30 juni) is de Raad tweemaal bijeengekomen in speciale
zittingen. Op 5/6 juli vond op verzoek van de Organisatie van de Islamitische
Conferentie (OIC) een speciale zitting plaats over de mensenrechtensituatie in
de bezette Palestijnse Gebieden en op 11 augustus kwam de Raad bijeen om zich
over de mensenrechtensituatie in Libanon te buigen. Daarnaast is ook het
intersessionele werk ten aanzien van de 'universal periodic review' en de
herziening van de mandaten van de speciale procedures (waaronder de landen- en
thematische rapporteurs en de werkgroepen) van start gegaan.
Zoals ik in mijn verslagen over de eerste reguliere zitting en speciale
zittingen reeds aangaf, is het nog te vroeg om te concluderen of de
hooggespannen verwachtingen door de Raad kunnen worden waargemaakt. De fase
waarin de Raad thans verkeert en die waarschijnlijk nog wel enige tijd zal
voortduren, zou ik willen kenmerken als 'werk in uitvoering', waarbij optimisme
en tegenslag elkaar afwisselen. Het optimisme bestaat eruit dat de nieuwe Raad
nog steeds de potentie heeft om uit te groeien tot een orgaan dat in veel
opzichten een verbetering is ten aanzien van zijn voorganger, de
VN-Mensenrechtencommissie (MRC). De grootste complicerende factor vinden we met
name in het gegeven dat de EU en gelijkgezinden momenteel een minderheidspositie
in de Raad bekleden. Het is de afgelopen maanden duidelijk geworden dat dit tot
gevolg heeft dat initiatieven waar de EU zich niet of onvoldoende in kan vinden,
niet kunnen worden geblokkeerd. Ik denk hierbij aan de resoluties die de Raad
aannam inzake de bezette Palestijnse Gebieden, Libanon en religieuze smaad, die
dermate ongebalanceerd waren dat Nederland zich evenals andere EU-partners
gedwongen zag tegen deze teksten te stemmen maar daarin onvoldoende breed werd
gesteund om die resoluties te blokkeren . De nieuwe machtsverhouding betekent
eveneens dat het moeilijk zal zijn om eigen initiatieven met succes af te
ronden. Daar komt bij dat de opstelling van sommige leden van de Raad en met
name de Organisatie van Islamitische Conferentie (OIC) tot nu toe allerminst
strookt met de nieuwe geest van samenwerking en dialoog waar de
oprichtingsresolutie van de Mensenrechtenraad toe opriep. Hoewel de OIC niet
automatisch kan rekenen op steun van anderen (zoals bijvoorbeeld de groep van
Latijns-Amerikaanse landen en de niet-islamitische leden van de Afrikaanse en
Aziatische groepen), geldt dit evenmin voor de EU. Veel van deze landen hebben
voorgestemd op de bovengenoemde resoluties maar betonen zich, in tegenstelling
tot de EU, buiten behandeling van de situatie het Midden-Oosten geen warm
voorstander van landenspecifieke actie door de Raad.
Tweede zitting
Dit heeft consequenties voor onze verwachtingen en inzet ten aanzien van de
tweede reguliere zitting. Ik heb eerder gezegd dat er tijdens deze zitting volop
gelegenheid moet zijn om inhoudelijk over mensenrechten te spreken, zowel voor
wat betreft thema's als landen. Dit is immers wat Nederland betreft de kern van
het mandaat van de Raad en zal dan ook centraal blijven staan in de inzet van
Nederland. Wel zal hierbij creatief gebruik moeten worden gemaakt van het hele
instrumentarium van de Raad en niet alleen van het instrument resolutie. In veel
gevallen kan blijken dat het aannemen van een resolutie niet haalbaar is en zijn
de gevolgen van een nederlaag zo mogelijk nog schadelijker. Daarom zullen ook
andere mogelijkheden moeten worden aangegrepen om aandacht te vragen voor
ernstige mensenrechtenschendingen. Hierbij kan bijvoorbeeld worden gedacht aan
een actieve en kritische inbreng tijdens de interactieve dialogen met speciale
rapporteurs, voorzittersverklaringen, EU-verklaringen, en aan besluiten van de
Raad die vooral gericht zijn op het verlenen aan technische assistentie aan
landen die moeite hebben een goed mensenrechtenbeleid uit te voeren. Als het
maximale resultaat in de vorm van een resolutie wellicht in bepaalde gevallen
niet haalbaar blijkt, zal Nederland streven naar een zo optimaal mogelijk ander
resultaat. Het streven van Nederland is om de discussies en uitspraken van de
Raad waar mogelijk schriftelijk vast te leggen. Immers, indien er niets wordt
vastgelegd, geeft dit een verkeerd signaal aan betrokken overheden en het
maatschappelijk middenveld.
Welk instrument uiteindelijk ook zal kunnen worden ingezet, ik ben van mening
dat de Raad zich tijdens de tweede zitting in ieder geval zou moeten uitspreken
over de mensenrechtensituatie in Iran en Oezbekistan. Beide landen staan op de
agenda vanwege de openstaande individuele zaken die door de MRC naar de Raad
zijn doorverwezen. Het betreft onderzoek naar schendingen die niet naar
tevredenheid konden worden afgerond in een vertrouwelijke procedure (de
zogeheten '1503-procedure'). Voorts zet Nederland zich ervoor in om de situatie
in Noord-Korea, Birma/Myanmar, Soedan, Sri Lanka, DRC, Wit-Rusland, Nepal en
Colombia in de Raad te bespreken en de resultaten schriftelijk vast te leggen.
Zoals ik in mijn brief over de inzet tijdens het eerste jaar van de Raad
eveneens opmerkte, moet in het achterhoofd worden gehouden dat direct na deze
zitting de Derde Commissie van de AVVN aanvangt. Dit biedt opnieuw de
mogelijkheid om mensenrechtenkwesties aan de orde te stellen.
Intersessioneel werk: 'universal periodic review' en
mandaatherziening
In mijn brief over de inzet voor het eerste jaar gaf ik aan dat ook de
ontwikkeling van het nieuwe instrument 'universal periodic review' (UPR) en het
behouden en versterken van het systeem van speciale procedures voor Nederland
prioriteit hebben. Deze twee processen dienen binnen een jaar te zijn afgerond
en zijn inmiddels van start gegaan. De 'universal periodic review' kan, mits op
de juiste manier uitgewerkt, een belangrijke bijdrage leveren aan het werk van
de Raad. Nederland wil dan ook graag een actieve bijdrage leveren aan de
ontwikkeling van dit instrument en heeft inmiddels een 'non-paper' opgesteld en
verspreid, uitgaand van de voorwaarden die ik in mijn brief van 15 juni jl.
reeds noemde.
Nederland zal zich eveneens actief opstellen bij de herziening van alle
mandaten die door de Raad zijn overgenomen van de MRC (landen- en thematische
rapporteurs, werkgroepen, etc.). Gezien de noodzaak om creatiever met het
instrumentarium van de Raad om te gaan, is het van groot belang dit
instrumentarium zo krachtig en effectief mogelijk vorm te geven. Een actieve en
krachtige inzet van de EU is op dit punt noodzakelijk. Een aantal landen heeft
reeds aangegeven tijdens de tweede zitting actie te willen ondernemen om de
mandaten van de landenrapporteurs per direct te beëindigen, wat voor Nederland
zonder meer onacceptabel is.
Nederlandse kandidatuur 2007-2010
Zoals gezegd verkeert de Mensenrechtenraad nog duidelijk in de opbouwfase,
met alle uitdagingen van dien. Het opbouwen van de Raad tot een besluitvaardig
en effectief orgaan zal de komende jaren veel inzet vergen. Nederland wil hier
graag als lid een actieve bijdrage aan blijven leveren. Daarom heb ik besloten
om Nederland (na de éénjarige zittingstermijn medio 2006- medio 2007) te
kandideren voor herverkiezing in 2007, ditmaal voor een reguliere termijn van
drie jaar (medio 2007- medio 2010).
De Minister van Buitenlandse Zaken,
Dr. B.R. Bot
1(http://www.minbuza.nl:80#): Brief betreffende de NL inzet voor het eerste jaar
Mensenrechtenraad: 15 juni 2006, Kamerstuk 30 300 V nr. 134. Verslag eerste
zitting en speciale zitting over Palestijnse Gebieden: 11 augustus 2006,
Kamerstuk 30 300 V nr. 142. Verslag tweede speciale zitting over Libanon: 25
augustus 2006, Kamerstuk 30 300 V nr. 146.
---
Ministerie van Buitenlandse Zaken