Persbericht
Rijksuniversiteit Groningen
Nummer: 43
Datum: 18 april 2007
Emissiehandel broeikasgassen werkt niet
De broeikasgas-emissiehandel - opgezet om landen en bedrijven te stimuleren minder broeikasgassen te produceren - werkt niet goed. Het is bijna inherent aan het systeem dat de emissiemarkt op een gegeven moment instort. Dit heeft grote consequenties voor het tegengaan van klimaatverandering. Dat zegt Catrinus Jepma, hoogleraar Energie & Duurzaamheid aan de Rijksuniversiteit Groningen. Maandag 23 april is hij te zien in een documentaire over dit onderwerp die wordt uitgezonden bij het Britse Channel 4.
Het European Union Emissions Trading Scheme (EU ETS) is door de Europese Unie opgezet om de uitstoot van broeikasgassen te beperken. Voor elk vervuilend bedrijf is bepaald hoeveel broeikasgassen het per jaar maximaal mag uitstoten. Bedrijven die minder uitstoten dan dit quotum, kunnen dit overschot verkopen aan bedrijven die boven hun maximum zitten. Inmiddels zijn de prijzen van deze ETS-emissierechten echter gezakt tot onder de één euro (per ton CO2) en dus bijna niks meer waard. Volgens Catrinus Jepma illustreert de dramatische prijsdaling de zwakke plekken van het EU ETS: de maximale hoeveelheid broeikasgassen dat elk bedrijf mag uitstoten wordt steevast te hoog ingeschat en de prijsontwikkeling van de rechten is onvoorspelbaar waardoor investeerders passief blijven.
Informatieachterstand
De bepaling van deze maximale hoeveelheid gebeurt op nationaal niveau - via een National Allocation Plan (NAP). Jepma constateert dat de ambtenaren die zich hiermee bezighouden een informatieachterstand hebben ten opzichte van de bedrijven. 'Ze weten niet precies wat de mogelijkheden zijn op het gebied van schonere technologie en in wat voor mate daarin geïnvesteerd gaat worden.' Bedrijven zelf hebben er geen enkel belang bij deze informatie te geven, en doen alsof het moeilijk is om minder broeikasgassen uit te stoten. Daarbij komt ook dat overheden tot dusverre vaak nogal coulant zijn omdat ze niet willen dat de concurrentiepositie van hun nationale industrieën verslechtert omdat ze veel geld moeten uitgeven aan emissierechten.
Somber
Door de te hoge emissiequota is er in het EU ETS inmiddels een overvloed aan emissierechten ontstaan, waardoor de prijs dramatisch is gedaald. Sommige commentatoren denken dat de problemen rond EU ETS opgelost zullen zijn als het programma in 2008 zijn tweede fase ingaat (de eerste fase loopt van 2005 tot 2008). Jepma is daar echter somber over, omdat de prijzen in het EU ETS in die periode - via het zogenaamde 'Linking Directive' - in de praktijk min of meer gekoppeld zullen zijn aan de prijzen van vergelijkbare emissierechten onder het 'mondiale' systeem dat is ontwikkeld onder het Kyoto Protocol. Hierbij geldt voor landen wat binnen de EU voor bedrijven geldt: landen met een overschot kunnen dit verkopen aan landen met een tekort aan emissierechten. Maar, zo blijkt uit berekeningen van Jepma, ook de prijs van deze mondiale emissierechten zal binnen een paar jaar zeer laag worden - en dit zal weer een negatief effect hebben op de Europese emissiemarkt.
Overschot
Deze verwachte prijsdaling op de mondiale emissiemarkt wordt veroorzaakt doordat landen als Rusland en Oekraïne hebben bedongen dat ze hun emissies slechts hoeven te stabiliseren op het niveau van 1990. Hierdoor zullen ze naar verwachting een fors overschot aan emissierechten krijgen. Daarnaast staat het Kyoto Protocol toe dat emissierechten worden aangeboden op basis van projecten in ontwikkelingslanden. Volgens Jepma zal het gecombineerde aanbod uit Centraal- en Oost-Europa en uit de ontwikkelingslanden zo groot worden dat dit de internationale vraag naar emissierechten (vooral uit de EU, Japan en Canada) de komende jaren ruimschoots zal overtreffen.
Broeikasgasbelasting
Door de bovenstaande problemen rond de Europese en mondiale emissiehandel zal het doel van deze operaties - een reële prijs verbinden aan de uitstoot van broeikasgassen - waarschijnlijk niet worden gerealiseerd. Jepma vindt daarom dat er serieus overwogen moet worden de emissiehandel te vervangen door bijvoorbeeld een internationale broeikasgasbelasting. 'Dat biedt aan investeerders en de consumenten een stuk meer zekerheid. Anders kan dit eerste decennium van serieus internationaal klimaatbeleid uiteindelijk wel eens uitpakken als een gemiste kans als het gaat om het beprijzen van broeikasgasemissies.'
Noot voor de pers
Meer informatie: prof.mr.dr. C.J. Jepma, tel. (050) 309 68 15 of 06-46 61 16 14, 's avonds (050) 309 15 72, e-mail c.j.jepma@rug.nl
Redactie: afdeling Communicatie RUG
Postbus 72, 9700 AB Groningen
Tel. 050-363 4444
E-mail: communicatie@rug.nl
Rijksuniversiteit Groningen