Seminar Europees Nabuurschapsbeleid

11.04.2007 / 10:59 / Rubriek: Buitenland / Organisatie: Universiteit twente

Universiteit twente

Europa heeft nieuwe buren, een kring van staten van Marokko tot Rusland. Lid van de Europese Unie mogen ze niet worden, die is al genoeg uitgedijd. Maar hoe raken we met deze buren op goede voet zonder ze voor ieder feestje te hoeven uitnodigen? Daarover organiseert de Universiteit Twente op vrijdag 20 april het seminar 'European Neigbourhood Policy: Naoberschap in Europa'.

Tot voor kort richtte de Europese Unie zich op haar uitbreiding met lidstaten in Centraal- en Oost-Europa. Nu die zaak is afgerond concentreren wetenschappers en Europese beleidsmakers zich op het nieuwe Europees Nabuurschapsbeleid (ENB). Hoewel enkele van die nieuwe buren ook uitzicht hebben op een EU-lidmaatschap (Turkije, Kroatië en andere staten in de Westelijke Balkan), is dat voor andere op zijn minst onzeker (Oekraïne of Georgië) of zelfs uitgesloten (bijvoorbeeld Marokko). De uitbreidingsstrategie zal deze keer dus niet gebruikt kunnen worden.
Precies om die reden heeft de EU besloten tot een nieuwe aanpak. Doel van het nabuurschapsbeleid is 'het delen van de voordelen van een uitgebreide Unie met de buurstaten om zo bij te dragen aan stabiliteit, veiligheid en welvaart', zoals de Raad van de EU het in 2004 verwoordde. Voorop staat het ontwikkelen van een goede relatie. Je hebt immers niets aan ruzie met je buren. Sterker nog, in tijden van nood heb je elkaar nodig en de Unie is dan ook bereid om aardig wat geld te steken in de relatie.

Noabers

Er bestaat enige verwantschap met het Twentse (of eigenlijk Oost-Nederlandse) begrip noaberschap, in Wikipedia omschreven als 'de verplichting in een kleine sociale gemeenschap, de noabers ofwel buren (in een ruime zin des woords) bij te staan in raad en daad indien dat nodig is.' De Noaberplicht die hieruit voortvloeit strekt ver en het overtreden van de meestal onuitgesproken regels kan ernstig worden opgevat. Maar geldt dit ook voor de Europese buren? Het is onzeker of het Europees Nabuurschap kan uitgroeien tot een vergelijkbare wederkerige samenwerkingsrelatie. Ten eerste hebben de noabers uiteenlopende redenen om met elkaar in zee te gaan. De niet-EU-staten hopen hun aantrekkelijkheid bij investeerders te vergroten en hun welvaart door financiële steun te verhogen, ze willen 'bij Europa horen' en enkele staten sluiten zelfs de mogelijkheid van een toekomstig lidmaatschap niet helemaal uit. De EU daarentegen beoogt een veilige en stabiele economische en politieke ruimte rondom het eigen grondgebied en een 'kring van vrienden' van Marokko tot Rusland en de Zwarte Zee, zoals de Europese Commissie het verwoordde. Veiligheid en economische samenwerking moeten daarbij hand in hand gaan.
Ten tweede bestaat er onduidelijkheid over het Europees Nabuurschapsbeleid. Is dat beleid van Europa of voor Europa? In het eerste geval zou Europa met de EU samenvallen en dat is niet zo. In het tweede geval zou het beleid gericht zijn op Europa en ook dat is niet helemaal waar. De meeste buurlanden zijn niet Europees en bevinden zich in het Westen van de voormalige Sovjet-Unie (Oekraïne, Moldavië, Wit-Rusland), de Zuidelijke Kaukasus (Armenië, Azerbadjan en Georgië), en het Zuidelijke Middellandse-Zeegebied (Algerije, Egypte, Jordanië, Libanon, Libië, Marokko, de Palestijnse Autoriteit, Syrië en Tunesië). Zestien staten, waarvan er maar zes Europees zijn. Ook vallen andere Europese staten weer buiten het beleid: omdat ze een andere relatie hebben met de EU (Zwitserland, Noorwegen, IJsland, Liechtenstein, Andorra, San Marino), omdat ze (potentieel) kandidaat zijn voor het lidmaatschap (Turkije, Kroatië, Macedonië, Albanië, Servië, Montenegro en
Bosnië-Herzegovina) of omdat ze zichzelf niet te vergelijken vinden met andere staten (Rusland).

Actieplannen

Een bont gezelschap, kortom, en met ieder land worden dan ook afzonderlijke afspraken gemaakt in de vorm van zogenoemde actieplannen. De EU wil in de samenwerkingrelatie zo ver gaan dat ze zich zelfs al een keer heeft laten ontvallen de nieuwe buren 'alles behalve lidmaatschap van de instellingen' te gunnen. Dat gaat nog problemen geven. Immers, als het Europees Nabuurschapsbeleid goed werkt, hebben we buurstaten gecreëerd die voor een groot gedeelte voldoen aan de criteria voor lidmaatschap. Niemand droomt echter van een Europese Unie van 46 lidstaten. De vraag voor de komende jaren is dus: hoe krijgen we goede buren, zonder ze voor ieder feestje te hoeven uitnodigen?

Het internationale seminar wordt georganiseerd door het Centre for European Studies van de Universiteit Twente, in samenwerking met het Huis voor Europa in Hengelo. Onder de sprekers zijn wetenschappers uit binnen- en buitenland, een lid van het Europees Parlement en een lid van de Europese Commissie. Nadere informatie over programma en aanmelding is te vinden via www.mb.utwente.nl/ces.

Noot voor de pers:
Vertegenwoordigers van de pers zijn van harte uitgenodigd voor het seminar 'European Neighbourhood Policy: Naoberschap in Europe': vrijdag 20 april, 10 tot 16.30 uur, gebouw De Spiegel, campus Universiteit Twente. Voor programma en aanmelding, zie boven. Nadere informatie: Centre for European Studies: prof. dr. N. S. Groenendijk, Centre for European Studies, 053-489 4106, n.s.groenendijk@utwente.nl Contactpersoon Bureau Communicatie Universiteit Twente: drs. B. Meijering, 053-489 4385, b.meijering@utwente.nl