ChristenUnie
Wetenschappelijk Instituut
Christenen moeten tweede stem leren zingen
Christenen moeten tweede stem leren zingen
maandag 16 april 2007 10:37 Amersfoort. De tweede stem zingen, hoger
moet je als christenen niet inzetten in de politiek. Op het
zonovergoten congres Macht en overtuiging zaterdag 14 april, daagde
Stefan Paas niet alleen PvdA-kamerlid Paul Kalma en jurist Afshin
Ellian uit, maar ook de ChristenUnie-achterban. In een overwegend
niet-christelijk land blijft een christelijk geluid beperkt; wees
reëel. Ook Ad de Bruijne, s middags, speelde de missionaire bal terug
naar de kerken: harten van mensen bereiken is niet een taak van de
politiek. Govert Buijs vulde in zijn reaktie aan dat de staat zich
niet eens kan bekeren: de staat eet ook geen boterham; mensen doen
dat. Eimert van Middelkoop sloot het congres af met zijn
afscheidswoorden als curatoriumlid voor het Wetenschappelijk instituut
van de ChristenUnie.
Het goede nieuws is, aldus Paas, dat het christelijk geloof macht ook
helemaal niet nodig heeft om goed te functioneren. Integendeel,
eerder. Het christendom was sinds Constantijn verslaafd aan macht als
een alcoholist aan de fles. Maar die positie heeft het niet meer, al
is het aardig wanneer christenen in een kabinet de vrijzinnige
vriendjes scherp houden.
Het christendom is sinds Constantijn verslaafd aan macht als een
alcoholist aan de fles.
Niet dat religie privé blijft: dan zie je Martin Luther King en
Dietrich Bonhoeffer over het hoofd. Een taboe op religieuze argumenten
is bovendien discriminerend. Wie zich op publieke bronnen zoals de
bijbel beroept, argumenteert nog steeds begrijpelijk - ook voor wie de
status van de bijbel of getrokken conclusies niet aanvaardt. Immers,
het heilige en agressief verdedigde huisje van de persoonlijke
zelfbeschikking aanvaardt ook niet iedereen. En tenslotte, het
publieke debat zelf is al een bijdrage van het christendom aan de
publieke ruimte. In een Germaanse samenleving moest men leren met
woorden te vechten, in plaats van met wapens.
Niet alleen christenen in de politiek, ook de politiek zelf moet leren
dat ze slechts een tweede stem zingt. Kwaad laat zich niet
wegorganiseren. Augustinus maakte al duidelijk: in de kerk mag het
over de ware vrede gaan, in de politiek streef je hoogstens een aardse
vrede na. De wereld simpel indelen in goed en kwaad, zoals een `as van
het kwaad' of een `rijk van het licht', dat is een nieuw manicheïsme,
dan gaan er slachtoffers vallen. Juist de Verlichting heeft als
uitlopers gevaarlijk radicale utopieën vertoont. Met haar
optimistisch en veeleisend mensbeeld staat de Verlichting immers dicht
bij de Islam.
Islam en Verlichting delen een optimistisch en veeleisend mensbeeld.
Paul Kalma waardeerde in zijn reaktie het christelijk geloof als
inspiratiebron voor de sociaaldemocratie. Maar niet als politieke
grondslag. Je kunt er immers nog verschillende kanten mee uit.
Bovendien leidden andere bronnen tot eenzelfde politiek program, en om
dat program gaat het. Zo zag hij ook bij kosmopolitisch-libertairen
als Femke Halsema hetzelfde besef van het menselijk tekort als bij
Paas: huiver voor maakbaarheidsdenken deelt zij, zowel in liberaal
marktdenken als in socialistische zin.
`Ik wantrouw jullie', begon Afshin Ellian. `Als staatsjurist',
verduidelijkte hij. Want ook nazisme en stalinisme zag hij als
religieuze politieke bewegingen, zij het `veraardsd'
(geïmmanentiseerd). Wat gaat een politiek doen die vanuit een
openbaring denkt, waneeer deze een meerderheid verovert? Bovendien,
waarschuwde Ellian, debat komt niet door dialoog verder, maar door
polemiek. Wie religie inbrengt in de politieke arena, stelt haar bloot
aan spot en kleinering. Hou religie hoog, en dus erbuiten.
Wie religie inbrengt in de politieke arena, stelt haar bloot aan spot
en kleinering.
Het ochtendgedeelte sloot af met een panel van Paas, Kalma en Ellian.
Kalma verweet Paas arrogantie in het claimen van christelijkheid voor
allerlei goeds. Dat stoort juist de dialoog. Ellian verwees onder meer
naar orthodoxe Joden in Antwerpen die zich volstrekt van politiek
onthouden uit respect voor hun religie. Om vooroordelen te voorkomen,
concludeerde Paas, kunnen we beter met dan over elkaar praten.
Naar aanleiding van het congres hoopt het Wetenschappelijk instituut
van de ChristenUnie een bundel uit te geven.