1red18001
05-04-2007, NOS, Met het oog op morgen, Radio 1, 23.07 uur
MINISTER-PRESIDENT BALKENENDE, NA AFLOOP VAN DE WEKELIJKSE MINISTERRAAD,
OVER AMBTENAREN MET GEWETENSBEZWAREN EN DE MATTHÄUS PASSION
- AMBTENAREN MET GEWETENSBEZWAREN -
SLOTBOOM:
Meneer Balkenende, in het regeerakkoord staat een passage over de
zorgvuldige omgang met gewetensbezwaarde ambtenaren van de burgerlijke
stand. Had u toen die passage werd opgeschreven gedacht dat daar zoveel
onrust over zou ontstaan?
BALKENENDE:
Nou, het is natuurlijk moeilijk om nu achteraf te zeggen wat het effect zou
kunnen zijn. Kijk, wat nog eens heel duidelijk is aangegeven in het
coalitieakkoord dat is dat het homohuwelijk gewoon een recht is van mensen
en elke gemeente in Nederland dient - en dat gebeurt ook - het huwelijk
ambtelijk te sluiten wanneer mensen daar om vragen. Alleen je hebt ook
ambtenaren die daar moeilijkheden mee hebben. Dat is precies waar u op
doelt. Dat is het vraagstuk van de gewetensbezwaren. Nou, dat is neergelegd
in het coalitieakkoord en het enige wat ik eigenlijk hoop dat is dat de
maatschappelijke acceptatie, die op het ogenblik duidelijk aan de orde is,
dat die gewoon door kan gaan en dat we de zaak nog wel in goede proporties
blijven zien.
SLOTBOOM:
Want gek genoeg is er nu een hele discussie losgebarsten. Met name naar
aanleiding van beslissingen die gemeenten nemen. Gemeenten nemen moties aan
waarin ze zeggen: wij willen dat niet. Je ziet het in de gemeente
Smallingerland. Dat heeft tot gevolgen gehad dat een wethouder heeft
gezegd: nou, dan ben ik geen trouwambtenaar meer. Dat is natuurlijk niet de
bedoeling geweest van de hele passage.
BALKENENDE:
Het is natuurlijk zo dat de gemeenten zelf verantwoordelijk zijn. Wij gaan
als Rijksoverheid niet over het personeelsbeleid van gemeenten.
SLOTBOOM:
Dus als een gemeente zegt: wij willen bij de aanname van een nieuwe
ambtenaar niet dat hij dat weigert, dan.
BALKENENDE:
Dat kunnen wij niet uitsluiten. Het enige punt is. en dan wil ik toch
teruggaan naar datgene dat staatssecretaris Cohen destijds al naar voren
heeft gebracht toen het homohuwelijk werd geïntroduceerd. Toen is ook daar
steeds naar voren gebracht dat het belangrijk is dat er op lokaal niveau
met wijsheid wordt geopereerd en dat je praktische oplossingen zoekt. Want
het wezen is natuurlijk niet direct dat een bepaalde persoon een opvatting
heeft over het homohuwelijk. Het wezen is dat een gemeente altijd verplicht
is om er zorg voor te dragen dat een homohuwelijk wordt gesloten. Nou, in
dat kader kun je gewoon rekening houden met mensen met gewetensbezwaren.
Dat gebeurt in tal van gemeenten ook. Maar we zien nu dat er soms
opmerkingen worden gemaakt. Dat is de gevoeligheid van deze materie en dan
wil ik graag terug naar datgene dat Cohen destijds heeft gezegd, terecht,
van: laten we werken aan praktische oplossingen. Er komt nog iets anders
bij: we hebben natuurlijk ook de Vereniging van Nederlandse Gemeenten
geïnformeerd hoe het zit in de praktijk. Dan blijkt in ieder geval de
laatste jaren dat het nooit echt tot grote problemen heeft geleid. Mijn
wens zou zijn dat dat ook zo blijft.
SLOTBOOM:
Daar zegt u het al: de afgelopen jaren heeft het niet tot veel problemen
geleid. Gek genoeg nadat het regeerakkoord werd gepubliceerd werd het
ineens een groot item. Dus je zou bijna denken: het heeft een averechts
effect.
BALKENENDE:
Daar zijn mensen zelf ook bij. Daar zijn gemeenten zelf ook bij.
SLOTBOOM:
U vindt dat ze hun verantwoordelijkheid daarin moeten nemen?
BALKENENDE:
Ik vind dat gemeenten gewoon redelijk moeten zijn. Zorgen dat volop kan
worden gewerkt aan acceptatie van het homohuwelijk. Dat niets en niemand
iets in de weg wordt gelegd. Dat je gewoon wat nu tot de Nederlandse
rechtsorde behoort uitvoert. Dat is ook zo en ga verstandig om met mensen
met gewetensbezwaren. Dat is ook de lijn van Cohen en dat was een goede
lijn en daar moet je ook aan vasthouden lijkt me zo.
SLOTBOOM:
Nu hebben het COC en een aantal partijen, waaronder de PvdA, een convenant
ondertekend waarin duidelijk wordt gesteld dat het niet de bedoeling is dat
ambtenaren dat weigeren. Wat vindt u daarvan?
BALKENENDE:
Waar ik zelf wel gelukkig mee ben dat is dat dit onderwerp destijds nogal
controversieel lag. Het is inmiddels een deel van het burgerlijk recht in
Nederland. Het hoort er gewoon bij. Het kan in Nederland en dan denk ik
van: nou, laten we nu met elkaar werken dat de acceptatie alleen maar wordt
vergroot.
SLOTBOOM:
Maar mijn vraag was: wat vindt u van het initiatief van het COC?
BALKENENDE:
Wanneer het initiatief wordt genomen om de betekenis van het homohuwelijk
onder ogen te zien en om dat te propageren is dat allemaal goed. Het heeft
nu te maken met gewetensbezwaarde ambtenaren. Ik zeg: dat recht heeft men
gewoon in Nederland. Ik snap ook best dat er kritiek op bestaat. Alleen
laten we elkaar ook een beetje de ruimte gunnen, want het gaat hier niet
om, denk ik, hele grote aantallen. Dat is tenminste wat ik van de
Vereniging van Nederlandse Gemeenten heb begrepen. Laten we gewoon zorgen
dat die lijn van wijsheid die destijds is gepropageerd door
staatssecretaris Cohen kan worden gecontinueerd. Dat lijkt mij eerlijk
gezegd het beste.
SLOTBOOM:
Dan staat er nog iets in het regeerakkoord: als er in de praktijk problemen
ontstaan, dan zullen er initiatieven worden genomen om de problemen op te
lossen. Wat zijn dat voor initiatieven?
BALKENENDE:
Initiatieven, dan kan eigenlijk heel veel dingen omvatten. Ik denk zelf
eerlijk gezegd vooral aan de lijn van dialoog. Precies zoals ik het nu
aangeef. Maak zaken bespreekbaar. We hebben contacten met gemeenten. We
hebben contacten met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Maak zaken
bespreekbaar. Dat is denk ik wat in ieder geval kan gebeuren.
SLOTBOOM:
Zijn er ook contacten met het COC?
BALKENENDE:
Er zijn genoeg bewindslieden die contact hebben met het COC. En ook daar
kan het gesprek plaatsvinden.
- MATTHÄUS PASSION -
SLOTBOOM:
Een ander onderwerp. Morgen Goede Vrijdag, de Matthäus Passion. Daar gaan
veel leden van het kabinet ieder jaar naar toe. Wat heeft u persoonlijk met
die Matthäus Passion?
BALKENENDE:
Vanuit mijn geloof natuurlijk. Het lijdensverhaal van Christus. Het is een
buitengewoon belangrijk moment in het kerkelijk jaar. Nu het
lijdensverhaal, morgen, Goede Vrijdag, en daarna het Paasfeest en de
wederopstanding op Eerste Paasdag. Het lijdensverhaal is verbonden met het
feit dat in de Christelijke filosofie Jezus is gestorven voor de zonde van
de mens. Dat zit erachter. Als ik daarnaast nog iets eraan toevoeg, dan
moet ik zeggen dat, meer in mijn persoonlijk leven, ik de Matthäus Passion
ook een geweldig mooi muziekstuk vind. Ik weet nog dat ik in mijn
studententijd al naar het Concertgebouw in Amsterdam ging om de Matthäus
daar mee te maken. Ik ben in Aardenburg geweest. Ik ben verschillende keren
in Naarden geweest. Ik was in Leiden. Het is elk jaar heel erg mooi en goed
om er te zijn. Ook een moment van reflectie, genieten van de prachtige
muziek, en ik ben ook blij dat veel leden van het kabinet morgen aanwezig
zijn.
SLOTBOOM:
Ja, want ook bij mensen die niet gelovig zijn is die Matthäus Passion heel
populair.
BALKENENDE:
Ja, dat is ook zo. Het is een monumentaal muziekstuk en al eeuwenlang houdt
het mensen bezig. En ik merk ook in Nederland hoe groot de belangstelling
is. U hebt bijvoorbeeld ook gezien dat minister Plasterk zelf ook zingt in
het koor van de Matthäus Passion. Dat zegt ook iets over de belangstelling
die mensen hebben.
SLOTBOOM:
En dat als verklaard atheïst.
BALKENENDE:
Ja, ook dat kan.
SLOTBOOM:
Symbolisch voor het kabinet?
BALKENENDE:
We zijn een kabinet van meerdere stromingen. Dat is het mooie van dit
kabinet.
(letterlijke tekst, ongecorrigeerd, IW)
Ministerie van Algemene Zaken