Mimesisthematiek in werk W.F. Hermans van fundamenteel belang
Promotie Antropologie
dinsdag 3 april, 14.00 uur
De Franse filosoof en antropoloog René Girard beschreef in 1961 de werking van mimesis, te vertalen als 'navolging', in de romans van Cervantes, Flaubert, Stendhal, Proust en Dostojewski. Het ging daarbij om navolging van een ver model. Later ontrafelde Girard in mythen de duistere kanten van navolging zoals die werkzaam zijn bij collectieve vervolgingen tijdens crises, gekoppeld aan het zondebokmechanisme. Talrijke mythen verhullen de moord op een marginaal persoon met 'slachtofferkenmerken'. Ook de dynamiek tussen dubbelgangers, evenals die bij rivaliteit tussen identieke tweelingen en broers en zussen, berust volgens hem op de complexe processen voortkomend uit navolging. Aan de hand van deze inzichten bestudeerde Sonja Pos de romans De donkere kamer van Damokles, Nooit meer slapen en andere romans en verhalen van Willem Frederik Hermans. Het fundamentele belang van de thematiek in de twee romans kwam daarbij naar voren. Deze thematiek berust op navolging door naïeve hoofdpersonen (met slachtofferkenmerken) van een nabije en verraderlijke opdrachtgever - optredend als model/rivaal/obstakel - tijdens een crisis, gekoppeld aan het zondebokmechanisme. Dit werpt een nieuw licht op het oeuvre van Hermans, door de talrijke varianten in het latere werk. De composities van zijn boeken blijken bovendien nog ingewikkelder te zijn dan tot nu werd gemeend. Tevens werd, door de aanwezige mimetische processen, de overeenkomst beter zichtbaar met zowel de romans van Franz Kafka en Louis-Ferdinand Céline, als met de toneelstukken van de naoorlogse Franse schrijvers: Jean-Paul Sartre, Samuel Beckett, Eugène Ionesco en Jean Genet.
Mw. S. Pos: Dorbeck is alles! Thema's, motieven en compositie in enkele romans en verhalen van W.F.Hermans, bezien vanuit de theorie van René Girard over navolging, rivaliteit en zondebokmechanisme. Promotor is prof. dr. J.D.M. van der Geest.
Locatie: Agnietenkapel, Oudezijds Voorburgwal 231, Amsterdam.
Meer informatie over de items in deze agenda kunt u krijgen bij de afdeling Persvoorlichting, tel. 020 - 525 2695, e-mail:
Universiteit van Amsterdam