Opgroeien in achterstand door Friese cultuur
29.03.2007 / 09:18 / Rubriek: Binnenland / Organisatie: Sgbo b.v.
Sgbo b.v.
'De provincie Fryslân moet er bij het kabinet voor pleiten dat het Centrum voor
Jeugd en Gezin door opvoedingsondersteuning bijdraagt aan het doorbreken van het patroon
van sociale reproductie van achterstand en armoede.'
Dat stellen dr. Kees Verhaar en drs. Yvonne van Westering, beiden verbonden aan het
onderzoeks- en adviesbureau SGBO, tijdens een symposium van de Fryske Akademy in
Leeuwarden op 31 maart a.s. Zij gaan daar in op het verband tussen de Friese cultuur en
het opgroeien in achterstand van de Friese jeugd.
Achterstand is normaal in Fryslân
Het merendeel van de Friese jeugd groeit op in een achterstandsituatie. Dat blijkt uit het
rapport Kinderen in tel 2007 van de gezamenlijke organisaties die zich bezighouden met
jeugd, waaronder Unicef.
Onderzoek van Kees Verhaar naar het arbeidsmarktgedrag van werkloze jongeren toont aan dat
de normen, waarden en gedragingen van deze werkloze jongeren deel uitmaken van de Friese
cultuur. Geen werk hebben, niet-succesvol zijn en in een sociale achterstandpositie
verkeren is de norm, en daarmee deel van de Friese cultuur, het Frysk eigene. Daardoor
ontbreekt de prikkel om aan deze situatie te ontsnappen. Friese jongeren groeien steeds
weer op in de sociaal-economische achterstandspositie waarin hun ouders ook opgroeiden.
De Friese waarden en normen bestendigen deze sociale reproductie.
De rol van de Friese cultuur
Tegelijkertijd zet de Friese overheid zich in voor het behoud van de Friese cultuur.
Armoede en achterstand maken daarvan als normale situaties deel uit.
De gevolgen zijn onder meer:
- De werkloosheid is in Fryslân al decennia hoger dan het landelijk gemiddelde;
- De inkomenspositie van de Friezen ligt gemiddeld 10% lager dan het landelijke cijfer;
- Er is niet één Friese gemeente, waar het gemiddelde inkomen op het
landelijk gemiddelde uitkomt;
- 11 van de 20 armste gemeenten in Nederland zijn Fries;
- Kinderen in het Friese basisonderwijs presteren gemiddeld slechter dan het landelijk
gemiddelde;
- Het aantal kinderen dat een HAVO of VWO-advies krijgt, is gelijk aan het percentage
onder allochtone kinderen;
- 14 van de 31 Friese gemeenten ( = 45% ) horen bij de honderd gemeenten met de slechtste
omstandigheden om op te groeien.
De Friese overheden, vooral de provincie, dragen onbedoeld bij aan het instandhouden van
sociale reproductie van achterstanden door de inzet op het behoud van het Frysk eigene,
d.w.z. de Friese taal en cultuur.
De provincie Fryslân kan echter werken aan het doorbreken van dit patroon, aldus
Verhaar en Van Westering, door bij jonge kinderen en hun ouders een cultuurverandering
teweeg te brengen. Dat kan het beste via het Centrum voor Jeugd en Gezin, dat centraal
staat in de plannen van minister Rouvoet.
Opvoedingsondersteuning door CJG
Het is echter nog onduidelijk, wat de CJG's precies moeten gaan doen en hoe het precies
vorm zal gaan krijgen. 'Fryslân zou ervoor moeten pleiten, dat de landelijke
overheid dat niet van bovenaf oplegt. De Friese gemeenten moeten de vrijheid krijgen om
het CJG een functie te geven in het verminderen van de sociale reproductie. Door gerichte
ondersteuning bij de opvoeding te bieden kunnen de centra ouders leren om hun kinderen te
laten leren. Fryslân moet daarbij aandacht van het Rijk vragen voor de hardnekkige
problematiek, en middelen om oplossingen te realiseren. Dat is des te belangrijker, nu
het er op lijkt dat de aanpak van achterstandswijken zich concentreert op grote steden.
Dat doet onrecht aan de toekomst voor niet-stedelijke achterstandsgebieden zoals
Fryslân.', aldus Verhaar en Van Westering.
'In zijn reactie in het tv-programma Goedemorgen Nederland beaamde minister Rouvoet de
stelling van SGBO dat de Centra voor Jeugd en Gezin een taak hebben bij het wegwerken van
achterstanden van jongeren in Nederland door ondersteuning van ouders bij hun
opvoedingstaken.'
Achtergronden
Dr. Kees Verhaar en drs. Yvonne van Westering zijn verbonden aan SGBO, het
onderzoeksbureau van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten.
Kees Verhaar is de eerste (en enige) niet-Fries die een proefschrift in het Fries heeft
geschreven en verdedigd. Die dissertatie ging over de effecten van de lokale cultuur op
het deelnemen aan de jeugdwerkgarantiewet in de Friese gemeente Achtkarspelen. Yvonne van
Westering is al ruim 10 jaar in verschillende functies werkzaam op het terrein van het
jeugdbeleid, o.m. bij de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en bij Operatie Jong.
Beiden zijn graag bereidmeer informatie te geven over over jeugdbeleid en de functies en
rollen van overheden op landelijk, provinciaal en gemeentelijk niveau.
Contact:
Kees Verhaar: 06-13491002 of kees.verhaar@sgbo.nl
Yvonne van Westering: 06-25007919 of yvonne.vanwestering@sgbo.nl
Plaats & tijd symposium: Fryske Akademy, zalencomplex It Aljemint, Doelestraat 2-4 in
Leeuwarden. Tel. 058-2131414. Tijd: 31 maart, aanvang 13.00 uur, einde 16.00 uur.