Supersnelle ster weggeschoten door zwart gat in naburig sterrenstelsel
Gepubliceerd op 28 maart 2007
Het overgrote merendeel van de sterren in de buurt van de zon behoort
tot de melkweg. Recentelijk werd echter de ster HE0437-5439 ontdekt op
grote afstand (circa 200 duizend lichtjaar) van de melkweg. Het blijkt
dat deze ster met een snelheid van zon 2,6 miljoen kilometer per uur
(723 km/s) beweegt vanaf het nabijgelegen sterrenstelsel de Grote
Magelhaense Wolk. Met behulp van gedetailleerde berekeningen van de
dynamische wisselwerking tussen sterren onderling hebben Alessia
Gualandris en Simon Portegies Zwart van het Sterrenkundig Instituut
Anton Pannekoek van de UvA aangetoond dat de ster HE0437-5439 ongeveer
25 miljoen jaar geleden is weggeschoten uit een sterrenhoop in de
Grote Magelhaense wolk. Hun resultaten zijn gepubliceerd in het
tijdschrift Monthly Notices of the Royal Astronomical Society.
Middelzware zwarte gaten
Normaal gesproken verdwijnen objecten in zwarte gaten, maar Jack Hills
toonde in 1988 reeds aan dat via een dynamisch samenspel tussen twee
sterren en een zwart gat, het mogelijk is dat een van de sterren met
een grote snelheid wordt weggeslingerd. De andere, niet weggeschoten
ster komt hierbij in een nauwe baan rond het zwarte gat terecht.
Volgens de onderzoekers zijn er twee sterrenhopen, NGC2100 en NGC2004,
die precies voldoen aan de criteria om een ster als HE0437-5439 met
een dergelijke duizelingwekkende snelheid te kunnen wegschieten. De
consequentie hiervan is dat de sterrenhoop een zwart gat moet bevatten
dat minstens duizend keer zwaarder is dan de zon. Het zwarte gat in de
Grote Magelhaense Wolk behoort hiermee tot de nieuwe klasse van
middelzware zwarte gaten, die het midden houden tussen gewone,
sterachtige zwarte gaten en de superzware zwarte gaten in de kernen
van melkwegstelsels. Het enige andere kandidaat-middelzware zwarte gat
bevindt zich in de sterrenhoop MGG11 in het nabijgelegen
sterrenstelsel M82.
Volgens eerder onderzoek van Portegies Zwart beschikken beide
sterrenhopen, NGC2004 en NGC2100, over de juiste eigenschappen om een
dergelijk zwart gat te herbergen. Hoewel de ster HE0437-5439 al lang
geleden is weggeschoten, zal het zwarte gat zich nog steeds in een van
de twee sterrenhopen bevinden.
Het artikel is online beschikbaar (zie onderstaande verwijzing).
Universiteit van Amsterdam